Enfeksiyon hastaları, günümüzde yaygın olmaya başlaması ve basit bir soğuk algınlığı olarak görünse de zamanla vücuda yayılarak üst solunum yolu enfeksiyon olarak ilerleyerek, vücutta kalıcı izler bırakmaktadır. Zatürre hastalığı hem yetişkinlerde hem de çocuklarda çok fazla görünen hastalıktır. Yılların etkisiyle hastalıklar hızlı artmanın yanı sıra daha ölümcül de olabiliyor. Çoğu zaman basit bir soğuk algınlığı olarak görünse de zamanla geri dönülmesi mümkün olmayan sorunlar doğurmaktadır. Kış hastalığın olmasa olmazı olmasının yanı sıra dünyada mikroba bağlı olarak oluşan zatürre hastalığı yaygın viral hastalıklar arasında yer almaktadır.
Halk arasında zatürre olarak bilinen, tıpta ise pnömoni olarak geçen, bakteri ve virüs gibi etkenlerden dolayı akciğer dokuların iltihaplanması olarak tanımlanmaktadır. Yani akciğerde bulunan hava keseciklerin enfeksiyondan oluşan sıvı ile dolması sonucu oluşmaktadır. Zatürre hastalığı, yakın temas sonucu, çocuklarda daha çok bulaşıcılık olmasıyla görülen salgın hastalık olarak bilinmektedir.Zatürre yaş olarak değişkenlik göstermesinin yanı sıra kişinin başka hastalıklarda birlikte görüldüğünde ölümcül sonuçlar doğurabilir. Zatürre hastalığı genellikle vücut direnci düşüğü zamanlarda bireylerde görülür. En büyük etken ise bakteri, virüs ve mantarlardır. Hem yetişkinlerde hem de çocuklarda görülebilir.
Zatürre (pnömoni) belirtileri nelerdir?
Ülkemizde ve dünyada, yetişkin ve çocuklarda çok fazla görülen zatürre, yaşlılar, kronik hastaları, hamile kadınları, bağışıklık sistemi zayıf olanları ve beslenme bozukluğu olanları daha çok tehdit ediyor. Enfeksiyon ve salgın hastalar günümüzde oldukça rağbet göstermesinin yanı sıra belirtilerinde de benzerlik göstermektedir. Zatürre hastalığında da görülen belirtileri grip, soğuk algınlığı, tüberküloz vb. hastalıklara benzeyebilir. Bu yüzden tedaviye geç kalmasına sebep olur bu da ciddi sorunları beraberinde getirmesine yol açıyor. Zatürre hastalığı, özellikle havaların soğumasıyla bireylerde görülme sıklığı artmaktadır. Zatürre hastalığı ölümcül olduğu için ihmal edilmemesi gerekmektedir. Erken teşhis olursa ölün riski azaltılması ve erken tedavi başlanmasında yarar olacaktır. Zatürre hastalığında mikrop tipi, yaş ve kronik hasatlıklarına göre şiddetli ya da hafif semptomlar da değişiklik gösterebilir.
Vücudunuzda zatürre hastalığı olduğunu anlamak için bu belirtileri takip edilmesi gerekir bunlar:
Yüksek ateş, üşüme ve titreme
- Balgamlı ve iltihaplı öksürük
- İştahsızlık
- Halsizlik ve eklem, kas ağrıları
- Mide bulantısı, kusma ve ishal
- Şiddetli baş ağrısı
- Göğüs ağrısı
- Nefes darlığı
- 65 yaş üstü kişilerde bilinç kaybı
- Şiddetli zatürre hastalarında deri, dudak ve ağız içinde koyu mavi renler görülebilir
- Tansiyon düşük olması
- Karın ağrısı ve karında şişkinlik
Zatürre (pnömoni) nasıl tedavi edilir?
Zatürre tedavi yönteminde; yaş, kronik hastalığı, hangi virüs tipinin etkin olduğu, kişisel risk faktörleri gibi etkenler tedavi yönün değiştirmektedir. Hastalarda farklı etkiler görülebilir bazılarında solunum yetmezliği sık görülmesinden dolayı tedavisi hastanelerde yapılırken, daha hafif geçirenler doktorun belli aralıklarla kontrole çağırılmasıyla tedavi gerçekleştirilir. Zatürre tedavisinin genellikle; her zaman ve her hastalıkla muhakkak önerilen sıvı alımı, dinlenmek, doktur tarafında tavsiye edilen ağrı kesici ilaçlar kullanılır.
Her hastalıkta olduğu gibi zatürre hastalığında doktora gitmeden kendi başınıza yapabileceğiniz yöntemler sizi daha ciddi hastalıkların oluşmasına sebebiyet verebilir. Zatürre hastalığındankorumak için belli başlı durumlar vardır; sigara içmemek ve içilen yerde bulunmamak, alkolden uzak durmak, C vitamini yönünden zengin olan meyve tüketmek, doktorun tavsiyesiyle antibiyotik kullanmak ve aşı olmak ve gerektiği ölçüde dinlenerek sizi hastalıktan korumaktadır. Zatürre mikrop, yaş ve kronik hastalarına göre tedavi süresi değişiklik göstermektedir. Tedavi süresi 10-14 bazen de 21 güne kadarda sürebilir. Kişiden kişiye değişkenlik göstermektedir. Erken teşhis ve ani başlangıçlı tedaviyle hızla iyileşebilen hastalıktır. Geçmeyen türleri bulunmaktadır bunların geçmeme sebebi mikrobun kana karışmasıdır. Bazılarında iyileşme olsa da tekrar zatürre olma ihtimali büyüktür. Yani zatürre hastalığı türüne göre değişiklik gösterebilir. Hafifi seyreden zatürre hastalığı kendi kendine kaybolma özelliği de vardır.
Zatürre hastalığı tedavi edilmese ölümle sonuçlanmasının yanı sıra ciğerde su toplanır ve bu iltihaplı su ciğere yapışır. Bunun sonucunda bronşektazı denilen bir sorun ortaya çıkar. Zatürre hastalığın belirtileri tüberküloz aynı olduğu için benzetilebilir. Fakat zatürre hastalığı vereme dönüşmesine dair herhangi bir bilgiye ulaşılmamıştır. Zatürre hastalığı sadece kış aylarda görülür diye bilinebilir. Fakat bakteri ve mikroptan oluştuğu için her mevsim görülme olası vardır. Zatürre hastalığı ayakta, yoğun bakımda ve ya hastanede yatırılarak tedavisi gerçekleştirebilir. Zatürre hastalarına bol sıvı, karbonhidrat içeriği yüksek olan tahıllar kullanmalı, protein açısından zengin olan ve doktur tarafından önerilen diyet zatürre hastaları için faydalıdır. Ayrıca, yaşlılar ve kronik hastaların zatürre aşısı yaptırarak daha güvende olmaları önerilmektedir.
Zatürre türleri nelerdir?
Her hastalıkta olduğu gibi zatürre hastalığında farklı türler bulunmaktadır. Bu türleri belirleyen etken yaş, bağışıklık sistemi, çeşitli bakteri tiplerin olması, kronik hastalığı gibi etkiler hastalık türünü değiştirebiliyor. Bu etkiler neticesinde mutasyona uğrayarak belirli zatürre türleri görünmektedir bunlar:
- Toplum kökenli zatürre
- Hastane kökenli zatürre
- Bağışıklığı bastırılan zatürre
- Viral zatürre: Ağır grip geçirildikten sonra üst solunum yolu enfeksiyondan akciğerlere inerek ağır geçirilen pnömoni türüdür. Bağışıklık sisteminin zayıf olması, dengesiz beslenme ve kronik hastalığı olanlar ve direnci düşük olanlar bu zatürre tipine kolayca yakalanırlar. Ayrıca, ağır grip geçirenler zamanla zatürreye dönüştürmektedirler.
- Oportunistik (fırsatçı) zatürre: Kanser, karaciğer, böbrek yetmezliği ve nakilerden dolayı oluşan bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde sıklıkla rastlanmaktadır.
- Aspirasyon zatürre: En tehlikeli türler arasında yer almaktadır. Bu türde, yemek yerken yiyeceklerin mideye geçiş sırasında soluk borusuna kaçmasıdır.
- Alveol zatürre çeşidi ise akciğer keseciklerinde iltihap birikmesi sonucu başlar. Zatürre hastalığında en yaygın olan ve ölüme sebebiyet veren türlerden birisidir.
Zatürre hastalarında yılda iki ya da üçten fazla tekrarlanma olursa bu detay hasta için çok önemlidir. Ayrıca, beklene sürede geçmiyor ya da sürekli tekrarı oluyorsa bağışıklık, reflü ve doğumsal bazı değişiklikler takip edilmesi gerekmektedir.
Zatürreden korunma yolları nelerdir?
Hastalıktan korunmak için önce hastalığa zemin hazırlayan etkenlerden uzak durmak gerekmektedir. Zatürre, en sık görülen hastalıklardan biri olması ve ölüme sebep olması hastalıklar arasında beşinci sırada olmasından dolayı ciddi hastalıklar arasında yer almaktadır. Ayrıca, hasta kişilerden sağlam kişilere bulaşma riski olması da ciddiyetini korumaktadır. Bu nedenle zatürreden korunmak için profesyonel uzmanlardan tavsiyeler önerilmektedir. Özellikle kronik hastalarda daha ağır geçirmelerinden dolayı onların dengeli beslenme, hijyen kurallarına dikkat edilmesi ve tedavilerinde takip edilmesi gerekmektedir. Ayrıca, alkol, tütün gibi kötü alışkanlıkların bırakılması gerekmektedir. Zatürre hastalığında kalabalık ortamlardan uzak durarak önem kazanmaktadır. Genellikle damlacık denen infeksiyon ile buluşama olur. Sıcak soğuk geçişlerden vücut çok çabuk etkilenir bu yüzden hava geçişleri olduğu zamanlarda kıyafet seçimlerde dikkat edilmesi gerekir. Uyku düzeni her hastalıkta olduğu gibi zatürrede de bağışıklık sistemi için uyku düzeni çok önemlidir. Yeterli beslenmeme çocuklarda zatürre görülme olasılığı yüksektir. Bu yüzden çocuklarda yeterli miktarda beslenme ve anne süttü alınmasına teşvik edilmelidir. Ayrıca, çocuklarda sigaraya maruz kaldığında zatürre şiddetini ve ölüm riskini de artırmaktadır.
Zatürre etkenleri olan kızamık, boğmaca ve tüberküloz hastalıkların zatürre sıklığını azaltmak için bu hastalıkların aşılarını yapmasında fayda vardır. Zatürreyi engellemek için 65 yaş üstü ve kronik hastaların aşı yaptırılarak önlenebilir. Tedavi için de doktorun uygun gördüğü şekilde antibiyotik tedavisi ile koruma altına alınır. Zatürre hastalığa zemin hazırlayan stresten mümkün olduğunca uzak durmak gerekir. Tükettiğimiz besin zatürre hastalığına hafifi geçirmemize ve hızlı iyileşmemizde katkı sağlayabilir. Tükettiğimiz yiyecekleri iyileşmemizde büyük faydalara sahip olduğu için belirli sıklıkla tüketilmelidir. Ayrıca zatürre tedavisi içinde oldukça önemlidir. Zatürreye iyi gelen yiyeceklerin başında; sarımsak, havuç, zencefil, fesleğen, susam gibi doğal ürünlerle zatürre rahatsızlığınız varsa iyileşme sürecinizi bu doğal antibiyotiklerle geçirebilirsiniz. Hastalığın seyrine göre değişen zatürre hastalığı antibiyotik içeren yöntemlerle tedavi süreci hızlanmaktadır. Kimi zaman da sadece ilaç kullanarak tedavi süreci hızlanmayabilir.
