Yutkunmak doğuştan kazandığımız bir reflekstir. Oldukça da komplikedir. Pek çok sebeple yutkunma ihtiyacı hissedebiliriz ama en çok yemek yerken kullanırız. Yemek yerken yutkunma zorluğu yaşamaya başladıysak bunun pek çok sebebi olabilir ve günlük hayatımızı çekilmez hale getirebilir.
Avrasya Hastanesi K.B.B Uzmanı Ferhat Oğuz , disfaji ya da halk arasında yutkunma zorluğu dediğimiz hakkında bilinmesi gerekenleri anlatıyor.
Yutma güçlüğü (disfaji) nedir?
Alınan yiyecek ve içeceklerin ağızdan mideye inerken normalden daha fazla zaman ve çaba gerektirmesi durumuna disfaji ya da bilinen adıyla yutkunma zorluğu denir. Hatta bazı durumlarda yutkunma güçlüğüne ağrı da eşlik eder. İleri safhalarda ise yiyecek ve içecekleri yutmak imkansız hale gelebilir. Genellikle besinler çok hızlı veya yeterince çiğnenmemesi durumunda görülen yutma güçlüğü kalıcı hale geldiğinde mutlaka tıbbi olarak tedavi edilmelidir. Her yaşta görülen yutma zorluğu daha çok yaşlılarda görülmektedir.
Disfajinin ortaya çıkma sebepleri nelerdir?
Yutma faaliyetlerine katılan organların; enfeksiyon, tümöral, metabolik, nörolojik, doğumsal ve diğer nedenlerle fonksiyonlarının bozulmasıyla yutma güçlüğü ortaya çıkabilir. Bunun dışında;
- Bademcikler şişmiş ve yemek borusu çok daralmış ise yutmada sıkıntı olur.
- Yemek borusunun kaslarında görülen zayıflık da yutma güçlüğüne sebep olur.
- Barret özofagus rahatsızlığı yutma güçlüğü ve takılma hissi ile kendini gösterir.
- Yemek borusunda görülen iltihaplar disfajinin nedeni olabilir.
- Bazı kas hastalıklarına bağlı (Guillain Barre sendromu gibi bir durum) nedeni ile yutma güçlüğü olabilir.
- Bazı alerjik nedenlere bağlı yutma güçlüğü ve boğazda takılma hissi oluşabilir.
- Bazı mide hastalıkları nedeni ile yutma güçlüğü ve boğazda takılma hissi görülebilir.
- En kritik sebebi ise yutma eyleminin geçiş bölgesinde görülen tümörlerdir. Katı gıdalarda kendini gösteren tümor, ilerledikçe sıvı gıdaların tüketilmesini de zorlaştırır.
Bu belirtiler disfajiyi ele veriyor
- Yutma esnasında ağrı oluşması,
- Ağızda tükürük artışı,
- Yiyeceklerin boğaza takılma hissi,
- Midede ekşime,
- Boğaz ve göğüste rahatsızlık hissi,
- Yiyeceklerin geri gelmesi,
- Besin ve mide asidinin boğazda birikmesi,
- Ani görülen kilo kayıpları bu belirtiler arasında sayılabilir.
Bebek ve çocuklarda görülen disfajinin belirtileri;
- Emzirme ve yemek yeme sırasında dikkat eksikliği,
- Yemek yemeği reddetmesi,
- Yemek yerken ya da emerken görülen huysuzluk,
- Yemek yeme sırasında boğulur gibi olması, öksürmesi, kusması,
- Kilo alma ve büyümede yavaşlama vb.
Nasıl teşhis edilir?
Kendisinde veya çocuğunda yutma güçlüğü olduğunu gözlemleyen bir kişinin mutlaka gastroentroloji, KBB veya genel cerrahi uzmanına başvurması gerekir. Yutma güçlüğü veya boğazda takılma hissi tanısı için gereken kan testleri, endoskopik gastroskopi tetkiki, baryumlu röntgen, klinik muayene, hastanın öyküsü gibi yöntemler ile yutma güçlüğünün nedeni tespit edilmeye çalışılır. Eğer doktor tümör veya kanserden şüpheleniyorsa onkolojik değerlendirmeler gerekir.
Tedavi sürecinde neler yaşanıyor?
Hastalığın seviyesine ve hastanın durumuna göre değişiklik gösteren tedavi sürecinde farklı yöntemler uygulanır. Eğer beyne bağlı bir sebepten ötürü yutma güçlüğü görülüyorsa bunu tedavi etmek çok mümkün değildir. Çünkü felçli kasların tekrar aktif hale gelmesi zordur. Bu hastalarda mide karın duvarı ile ağızlaştırılarak bu kapıdan hastanın beslenmesi sağlanır.
Eğer enfeksiyon sebebiyle ortaya çıkan disfaji ise antibiyotikler, ağız ve boğaz antiseptik gargara ve spreyleri kullanılabilir. Bademcik şişmesine bağlı yutma güçlüğünün tedavisinde bademciklerin şişmesine neden olan iltihabi durumun tedavisi ya da bademciklerin cerrahi olarak alınması gibi tedaviler uygulanır. Eğer kas hastalıklarına bağlı olarak ortaya çıkıyorsa fizik tedavi ile yutkunma güçlüğünün önüne geçilebilir.
