Uzman Diyetisyen Aslıhan Küçük Budak konu hakkında bilgiler verdi.
Yeme bozukluğu yiyecek, vücut ağırlığı veya vücut şekli ile ilgili bir takıntı ile başlayabilen ve sağlıksız beslenme alışkanlıklarının gelişmesine neden olan psikolojik bir durumdur. Yeme bozukluklarının en sık görülen belirtileri arasında şiddetli gıda kısıtlaması, aşırı yemek yeme veya kusma veya aşırı egzersiz yapma gibi arınma davranışları bulunur. Yeme bozuklukları her yaştan ve cinsten insanı etkileyebilse de çoğunlukla ergenlerde ve genç kadınlarda görülür. En yaygın yemek bozukluklarına bakalım;
Anoreksiya Nervoza
Anoreksiya nervozaları bireyler kilolarını sürekli olarak takip ederler, belirli türdeki yiyecekleri yemekten kaçınırlar ve kalori alımlarını ciddi şekilde kısıtlarlar. Bununla birlikte tehlikeli derecede zayıf olsalar bile kendilerini kilolu olarak görürler. Anoreksiya nervozada kemiklerde incelme, kısırlık, saç ve tırnaklarda kırılganlık gibi sağlık problemleri görülür. Ağır vakalarda ise anoreksiya nevroza kalp, beyin veya çoklu organ yetmezliği ve ölümle sonuçlanabilir.
Bulimia Nervoza
Bulimia nervozalı bireyler kısa zaman dilimlerinde fazla miktarda yer ve pişman olup zorla kusma, oruç tutma, laksatif kullanımı ve aşırı egzersiz gibi arınma davranışlarına yönelirler. Bulimialı bireyler genellikle normal kiloda olmalarına rağmen aşırı bir kilo alma korkusu duyarlar. Bulimianın yan etkileri arasında iltihaplanma ve boğaz ağrısı, şişmiş tükürük bezleri, aşınmış diş minesi, diş çürümesi, asit reflüsü, bağırsak tahrişi, şiddetli dehidrasyon ve hormonal bozukluklar bulunur. Ayrıca ağır vakalarda sodyum, potasyum ve kalsiyum gibi elektrolit seviyelerinde bir dengesizlik sonucu felç veya kalp krizi görülebilir.
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu
Tıkınırcasına yeme bozukluğu olan kişiler, düzenli olarak ve kontrolsüz bir şekilde, kısa sürede çok miktarda yiyecek tüketirler, fazla yemeğe bağlı olarak şiddetli rahatsızlık hissedene kadar durmazlar ve sonrasında pişmanlık yaşarlar. Diğer yeme bozukluğu olan kişilerin aksine, arınma davranışları göstermezler. Tıkınırcasına yeme bozukluğu olan kişiler genellikle aşırı kilolu veya obez olabilirler ve buna bağlı olarak kalp hastalığı ve tip 2 diyabet gibi aşırı kiloya bağlı komplikasyonların gelişme riski artar.
Pika
Pika buz, kir, toprak, tebeşir, sabun, kağıt, saç, kumaş, yün, çakıl, çamaşır deterjanı gibi gıda dışı maddeleri arzulama ve yeme eğilimidir. Pika olan bireyler, zehirlenme, enfeksiyon, bağırsak yaralanmaları ve beslenme yetersizlikleri açısından yüksek risk altındadır ve hatta yutulan maddelere bağlı olarak pika ölümcül olabilir.
Ruminasyon Bozukluğu
Ruminasyon bozukluğu, herhangi bir tıbbi duruma veya gastrointestinal rahatsızlığa bağlı olmadan çiğnenip yutulan yiyeceğin çıkartılarak tekrar çiğnenip yutulması veya tükürülmesi durumudur.
Yeme bozukluklarının sebebi nedir?
Yeme bozukluklarının kesin nedeni bilinmemekle birlikte çeşitli faktörlerin bir kombinasyonu yeme bozukluğunun gelişimine neden olabilir.
Genetik: Doğumda ayrılan ve farklı aileler tarafından evlat edinilen ikizler üzerinde yapılan ikiz çalışmaları genellikle, ikizlerden birinin yeme bozukluğu geliştirmesi durumunda diğerinde de ortalama olarak %50 oranında gelişme riski olduğunu göstererek yeme bozukluklarının kalıtsal olabileceğine dair kanıtlar sunmaktadır.
Kişilik özellikleri: Nevrotiklik, mükemmeliyetçilik ve dürtüsellik gibi kişilik özellikleri yeme bozukluğu gelişme riskini artırır.
Beyin biyolojisi: Serotonin ve dopamin seviyeleri gibi beyin yapısı ve biyolojisindeki farklılıklar yeme bozuklukları gelişiminde rol oynayabilir.
Toplumsal baskı: Batı kültüründe başarı ve kişisel değer fiziksel güzelliğe eşittir. Bu yanlış algı ile gelişen başarılı olma ve kabul görme arzusu yeme bozukluğu gelişme riskini artırır.
Yeme bozuklukları nasıl tedavi edilir? Tedavi yöntemi yeme bozukluğunun türüne, nedenine ve genel sağlığa bağlı olarak değiştir. Doktor, psikolog ve beslenme uzmanından oluşan bir ekibin uyguladığı tıbbi tedavi, psikoterapi ve beslenme tedavisi başarı şansını artırır.
