Yaratıcılığı ve Hayal Gücü Gelişmiş Çocuklar Yetiştirmek İçin Neler Yapabiliriz?
Yaratıcılık ve hayal gücü özgün ve yeni bir şey oluşturmak için doğuştan getirdiğimiz özelliklerimizdir. Her birey bu potansiyel ile dünyaya gelir ancak bu potansiyeli kullanabilmek için öncelikle ailenin çocuğa bu potansiyelini kullanması için ortam oluşturması gerekir. Ebeveynler, çocuğun bireysel özelliklerine uygun deneyimleri yaşama fırsatı sağlarsa çocuklar doğuştan gelen yaratıcılıklarını kullanabilirler.
Çocuklarda, hayal gücü ve yaratıcılığın ortaya çıkışı ile oyun gelişimi paralel olarak ilerler. Bebeklikten ilk iki yıla kadar geçen süre içinde çocukların oyunları fiziksel gelişimlerindeki aşamalara dayanan hareketleri içerir. Bu dönemde çocuklar yoğun bir enerji ile hareket etme odaklı oyunlar oynarlar. Bu oyunlar, kas gelişimini ve denge-koordinasyon becerilerini desteklemek açısından son derece önemlidir. 2-3 yaş civarında ise, zihinsel ve dil gelişiminin belli bir olgunluğa gelmesi ile soyut düşünme becerisi gelişir ve hayali oyunlar oynamaya başlarlar. Hayali oyunların ilk örnekleri çocuğun günlük hayatta gözlemlediği rutinlerini taklit etmesine dayanır. 3-5 yaşlarında ise bu oyunlar yerini son derece yaratıcı özelliklere sahip, hayali oyunlara bırakır. Bu dönemdeki oyunlarda, çocuklar gerçek hayatta bir şekilde kullanılan bir nesneyi oyunda bambaşka bir amaca yönelik kullanmayı hayal edebilirler. Gerçek hayatta gözlemledikleri çocukların hayal gücü ile birleşir ve oyunlar zenginleşir. Bu hayal gücü ve yaratıcılık gelişimi evrelerinin ilk basamaklarıdır. Ve eğer biz çocuklara kendi oyunlarını yaratmak için imkan sağlarsak onlara kendi yaratıcılıklarını ve hayal güçlerini geliştirme imkanı sağlamış oluruz.
Çocukların kendi bakış açıları ile öğrenmelerine fırsat tanımak, kendi becerilerini ve potansiyellerini görmeleri, geliştirmeleri için farklı olanaklar sağlamak, yaratıcılık ve hayal güçlerini destekler. Günlük işleri beraber yaparak anne – babalar bu fırsatı sağlamış olurlar. Günlük işleri paylaşırken dikkat edilmesi gereken konu mükemmeliyetçilikten vazgeçmektir. Çocukların yaşlarını ve pek çok şeyi “yeni” yaptıklarını göz önünde bulundurmak gerekir. Çocuğunuza söz hakkı ve seçim fırsatı verin. Deneyerek, hata yaparak becerileri gelişecektir. Özetle; çocuklara, yaşayarak, deneyimleyerek ve denemeyi göze alarak öğrenmeleri için fırsat tanıyın.
Oyun hayal gücü ve yaratıcılığın gelişmesi için çok önemlidir. Her gün oyun için mutlaka zaman ayırın çünkü hayali oyun akademik başarıyı da artırmaktadır. Oyun oynarken çocuklarınızın farklı fikirlerine ve kurgularına izin verin. Size garip gelen fikirlerine saygı gösterin. Ona ya da başkalarına fiziksel zarar verecek bir şeyi denemediği sürece cesaretini kırmayın. Kendisinin araştırıp bulmasına izin verin. Çocuklarda bitmek tükenmek bilmeyen keşfetme ve merak duygusu vardır. Mümkün olduğunca merakını giderin. Yeni alanları keşfetmesine yardımcı olmak için bilgi, kaynak ve materyal sağlayın. Onlara oyunlarda veya karşılaştıkları durumlarda nasıl planlayarak ilerleyecekleri ile ilgili destek olun. Sürekli onlar için planlanmış ve organize edilmiş durumlardan kaçınıp doğal süreçlere izin vermeye çalışın. Serbest oyuna ve açık uçlu aktivitelere zaman ayırın.
Anne-babaların zaman zaman aslında oyuncak olmayan şeyleri de oyuna katmaları ve çocuklarını hayal etmeye teşvik etmeleri hayal gücünü geliştirebilecek etkiye sahiptir. Herhangi bir şey oyuncak olabilir. Ona farklı materyaller ve eşyalar ile oyun kurması için rehber olun. Oyun, sanat çalışması ve çeşitli sözel ve görsel aktiviteler yapması onun hayal gücü gelişimini olumlu yönde destekler. Anne ve babasının bu aktivitelerin bir parçası olması ve hamur, kil, boya, vb. malzemeleri çeşitli kullanma yöntemlerini beraber keşfetmeleri ise çocuğun sosyal, duygusal ve zihinsel gelişimini olumlu yönde etkiler.
Hayal gücü canlı ve gelişim halinde olan çocuğun öğrenme isteği desteklenmelidir. Çocuklar masal ve hikayelerden öğrenir ve beslenirler. Kitap ve hikayeler doğdukları andan itibaren hayatlarında olmalıdır çünkü dil gelişimi onlar konuşmadan çok daha önce anne karnından itibaren başlamaktadır. Hikaye okurken ve oyun oynarken “Eğer, böyle olursa…” soruları sorarak okuduklarınızı sorgulamasını sağlayabilirsiniz. Beraber hikayelere değişik sonlar bulabilir, bu değişik sonları birlikte değerlendirebilirsiniz. Bu onların farklı alternatifler üretmeleri için zemin hazırlayacak ve yaratıcılıklarını artıracaktır.
Hayal gücü, problem çözme yeteneğini de doğrudan etkileyen bir beceridir. Hayal eden, farklılaşan ve yaratıcı düşünebilen çocuklar, hem çocukluklarında hem de yetişkin hayatlarında sorunlarla mücadelede daha üretken bir tavır sergilerler. Hayal gücü ve yaratıcılığı desteklenmiş çocuklar umutlu yarınların anahtarlarıdır.
