Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı Prof. Dr. Turan Uslu konu hakkında bilgiler verdi.
Diz, insan vücudunda en aktif olarak kullanılan eklemlerden biri olduğundan, diz ağrısı çok sık görülen bir şikâyettir. Diz ağrıları birçok şekilde görülebilir, yanma şeklinde olan diz ağrısı çeşitli sorunların bir göstergesi olabilir.
Dizin tamamını kapsayan bir yanma hissine sahip olabilirsiniz, ancak yanma genellikle belli bir alanda – genellikle dizin arkasında ve dizin önünde (dizkapağı) hissedilir. Bazen, dizin iç ve dış yanında da yanma hissi olabilir.
Dizde yanma neden olur?
Dizde yanma için birçok neden vardır.
Dizin arkasında yanma genellikle aşağıdakilerden kaynaklanır.
• bağ yırtığı
• kıkırdak yırtılması
• aşırı yaralanma
• kireçlenme
Dizin önündeki yanma genellikle koşucu diz olarak bilinen bir aşırı kullanım yaralanması nedeniyle oluşur. Bu durum, aynı zamanda kondromalazi veya patellofemoral ağrı sendromu (PFS) olarak da adlandırılır. Ayrıca, patellartendonunenflamasyonundan kaynaklanan tendinitde diz önünde yanmaya sebep olabilir.
Diz dışına yanma genellikle iliyobibial bant sendromundan (ITBS) kaynaklanır. İç taraftaki yanma şeklinde ağrılar iç menisküs lezyonlarından veya medialkollateral bağ lezyonlarından kaynaklanabilir.
Geceleri dizde yanma
Bazı insanlar geceleri artan diz ağrısı yaşarlar. Bu, birkaç nedenden kaynaklanabilir:
• Uyku sırasında kan damarlarının çapı artar ve sinirlere baskı uygulanır.
• Gün içinde yapılan işler, aktiviteler dikkati dağıtığından daha az ağrı duyulur, bu sebeple fiziksel ağrılar geceleri artma eğilimindedir.
• Uyurken hormon sinyalleri azalır ve daha fazla ağrı sinyalinin beyne ulaşmasını sağlar.
Yanıcı diz ağrısını tedavisi
Yanıcı diz ağrısının tedavisi nedene bağlıdır.
Diz bağlarında yırtık
Diz bağ yırtıklarının kısmi olarak teşhis edilmesi durumunda tedavi şunları içerebilir:
• kas güçlendirme egzersizleri
• egzersiz sırasında kullanılacak koruyucu dizlikler
• daha fazla hasara neden olabilecek aktivitelerin sınırlandırlması
• PRP tedavisi
Tam kat bir diz bağ yırtığının cerrahi olarak onarılması gerekebilir.
Diz kıkırdak yırtılması (eklem yüzeyinde hasar)
Kıkırdak yırtıkları tedavisinin ilk aşaması cerrahi dışı tedavilerdir ve şunları içerebilir:
• fizik tedavi veya ev egzersiz programı gibi kas güçlendirme egzersizleri
• ağrı kesici ve steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar (NSAID’ler)
• diz eklemi içine hyalüronik asit enjeksiyonu
• diz eklemi içine PRP enjeksiyonu
• diz eklemi içine steroid enjeksiyonu
Durumu konservatif tedavi ile düzelmeyenler için bir sonraki aşama cerrahidir. Aşağıdakileri içeren bir dizi cerrahi seçenek vardır:
• Diz kondroplasti. Hasarlı kıkırdak eklem sürtünmesini azaltmak için düzeltilir.
• Diz debridmanı. Gevşek kıkırdak parçaları çıkarılır ve eklem bir tuzlu su çözeltisiyle (lavaj) yıkanır.
• Osteokondral otogreft nakli (OATS). Hasar görmemiş kıkırdak ağırlık taşımayan bir bölgeden alınır ve hasarlı bölgeye taşınır.
• Otologkondrosit implantasyonu. Bir kıkırdak parçası çıkartılır, laboratuvarda ekilir ve tekrar sağlıklı bir yedek kıkırdak haline geldiği diz haline geri konur.
Dizdeki osteoartrit
Osteoartrit tersine çevrilemez, bu nedenle yapılabilecek en iyi şey aşağıdakileri içeren semptomları azaltmaya yönelik tedavilerdir.
• ağrı kesici ve/veya antienflamatuarilaçlar
• fizik ve mesleki tedavi
•PRP enjeksiyonları
•eklem içi hyalüronik asit enjeksiyonları
• kortizon enjeksiyonları
Sonunda eklem replasman cerrahisi (artroplasti) gerekebilir.
Kondromalaziapatella
Koşucu diz olarak da bilinen kondromalazi, patellanın (dizkapağı) altındaki kıkırdaktaki bozulmadır. Kondromalazi için ilk tedavi şunları içerir:
• Egzersiz sonrası şişliği azaltmak için buz uygulanması
• ağrı kesici ilaçlar
• çömelme ve diz çökmekten kaçınmayı da içeren diz eklemi koruma prensipleri
• patellar destekli, dizlik kullanılması
•quadriseps kasına İMS yapılması
•PRP enjeksiyonları
Cerrahi olmayan tedaviler başarısız olursa, artroskopik cerrahi önerilebilir, ancak riskli ve çoğu zaman gereksizdir.
Patellofemoral ağrı sendromu (PFS)
Hafif vakalar için, PFS ile muamele edilir:
• Merdiven çıkma, merdiven inme ve diz çökmeyi içeren aktiviteler kısıtlanır
• ağrı kesici ilaçlar
• kuadriseps, hamstrings ve kalça kaslarını içeren rehabilitasyon egzersizleri
• diz destekleri
Daha ciddi vakalarda artroskopikmüdahele.
Patellartendinit
Patellartendinit, diz kapağınızı (patella),tibia kemiğine bağlayan tendonun aşırı bir şekilde kullanılmasıdır. Genellikle şu şekilde tedavi edilir:
• dinlenme, özellikle koşma ve zıplamadan kaçının
• şişliği azaltmak için buz uygulayın
• ağrı kesiciler ile ağrı tedavisi
• bacak ve kalça kaslarına odaklanan egzersizler
• diz kas-tendon birimini uzatmak için germe egzersizleri
• patellartendondestekleri
Muhafazakar, invaziv olmayan tedaviler etkili değilse, doktorunuz şunları önerebilir:
• trombosit bakımından zengin plazma (PRP) enjeksiyonu
•quadriseps kaslarına İMS uygulanması
• salınımlı iğne prosedürü
Iliotibial band sendromu (ITBS)
ITBS, öncelikle koşucuların yaşadığı tekrarlayan diz gerilme yaralanmasıdır. Şu anda bunun için kesin bir tedavi bulunmamakla birlikte, koşuculara genellikle aşağıdaki dört aşamalı programa uymaları önerilir:
1. Ağrı başladığında çalışmayı durdurun.
2. Bisiklete binme ve havuz çalışması gibi egzersizler.
3. Quadriseps, glüteus, hamstrings ve iliotibial banda masaj yapın.
4. Quadriseps, gluteus, hamstrings ve iliotibial banda İMS uygulanması
5. Çekirdek kaslarını, uyluk kaslarını ve kalça bölgesini güçlendirin.
