Vertigo, Latince dönmek anlamındaki verter kelimesinden gelmektedir ve vertigo da dönme halinde olmak anlamındadır. Vertigo bir rotasyon hareketidir. Eşyaların hastanın etrafında bir eksen çevresinde dönüyor hissi veya gözler kapalı iken hastanın eşyalar etrafında dönüyormuş hissi olarak tariflenir. Yani bir hareket halisünasyonudur ve olmayan bir hareketin algılanmasıdır. Polikliniklere başvuran her beş hastadan birinin benzeri şikayetleri mevcuttur. Hasta için zor ve yaşam kalitesini düşüren bir durumdur.
Vertigo başlı başına bir hastalık değildir ama pek çok hastalığın belirtisi olarak ortaya çıkar ve polikliniklerinde sıklıkla görülen sorunlardan biridir. Tahminlere göre, dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 5 ile 10’u vertigoyla tanışmış durumdadır.
Denge sistemi biz farkında olmadan sürekli olarak çalışan bir duyumuzdur. Bizler onun varlığını ancak bozulduğunda fark ederiz. Peki dengemizi sağlayan yapılar nelerdir? İşte denge duyusunu anlamaya çalıştıkça onun ne kadar karmaşık bir duyu olduğunu fark ediyoruz. Denge; vücudumuzu taşıyan kaslar, kemikler ve eklemlerimizden gelen duyular ile iç kulaklarımız ve gözlerimizden gelen bütün bilgilerin beyincik ve beyin tarafından toplanıp analiz edilmesi sonucu oluşan bir duyumuzdur. Bu karmaşık yapıda oluşan bir bozukluk sonucu baş dönmesi şikayetinin oluşması durumunda hastada sebebi bulabilmek için bütün bu bölgelerin gözden geçirilmesi gerekmektedir. Bu yüzden baş dönmesi olan hastada tanı konulabilmesi için öncelikle kulak-burun-boğaz hastalıkları ve nöroloji tarafından değerlendirilme yapılmalı ancak gereğinde dahiliye, göz hastalıkları ve bazen de fizik tedavi bölümlerini de içeren multi-displiner bir yaklaşıma ihtiyaç duyulmaktadır. Hastalığın doğası gereği vertigonun sebebi araştırılırken tanısı ancak dışlama yöntemleriyle koyulabilmekte ve hastalar tanısı konulana kadar yukarıda belirtilen bir çok bölüm tarafından muayene edilmek ve çok çeşitli tetkiklerin yapılması durumunda kalabilmektedirler.
Ani başlangıçlı baş dönmesi şikayeti ile başvuran bir hastada ilk olarak yapılması gereken bu durumun santral (beyin kaynaklı) mi yoksa periferik (beyin dışı) mi olduğunu belirlemektir. Periferik kaynaklılar genel olarak daha iyi seyirlidirler. Periferik kaynaklı vertigo nedenleri en çok iç kulak ve orta kulak hastalıkları nedeniyle oluşmaktadır. Oysa santral kaynaklı bir baş dönmesi beyin kanaması, beyin enfarktüsü gibi acil müdahale ve hatta yoğun bakım gerektirebilir.
Vertigonun sebebi bulunduktan sonra tedavisi ilgili hekimin muayene sırasında hastaya yaptıracağı basit bazı baş hareketlerinden, çeşitli medikal tedavilere ve gerektiğinde cerrahi tedaviye kadar uzanan geniş bir yelpazeyi kapsar.
