Beyindeki büyük ya da küçük damarların kan akımındaki azalma ya da tıkanıklıklar sonucu ortaya çıkan genelde ani başlayan bilişsel bozulma, basamaksı kötüleşme ve bazen bölgesel nörolojik bulgular ile giden bir demans türüdür.
Vasküler Demansın Belirtileri Nelerdir?
Klinik belirtileri lezyonun/lezyonların beyindeki yerleşimine (kortikal veya subkortikal) göre değişmektedir. Bellek bozukluğu, ön beyin (frontal) yürütücü işlevlerde bozukluk, bilinç bulanıklığı ve bilinçlilik düzeyinde oynamalar görülebilir. Davranışsal olarak depresyon, kişilik değişiklikleri ve duygudurumunda bozulmalar sık görülür. Fokal motor bulgular, yürüyüş bozukluğu, idrar tutamama, ilgisizlik (apati) ve psikomotor yavaşlama sıktır.
Bazen beyindamar hastalığı ile giden Mikst Alzheimer Tipi demans da görülebilir. Bu özellikle daha yaşlı hastalarda beyin damar hastalığına bağlı lezyonlar ile Alzheimer demans’ni eşzamanlı olarak bulunduğu pek çok nöropatolojik çalışmada gösterilmiştir. Bu birlikteliğe mikst demans adı verilmiştir.
Vasküler Demans Tanısı Nasıl Konur?
Tanı koyma aşamasında yapılacak olan Bilgisayarlı Tomografi ya da MR’da bilişsel veya işlevsel kayıplar ile korelasyon göstermese de lezyonların varlığının doğrulanması gerekmektedir. Lezyonlar büyük ya da küçük damarların etkilenmesine bağlı olarak değişen düzeyde beyin iskemisi olabilir.
Vasküler Demans Kimlerde Görülür?
Vasküler demansın görülme sıklığı yaşa bağımlıdır ve her beş yılda bir ikiye katlanır. Erkeklerde belirgin olarak daha sıktır. Ayrıca bu demansın sıklığı ulustan ulusa farklılık gösterir. 70-79 yaş arası kadınlarda % 2,2’den, 80 yaş üstü erkeklerde % 16’ya dek uzanan bir görülme sıklığı ile seyreder.
Vasküler Demanstan Korunma ve Tedavisi Nasıl Olur?
A) Birincil korunma
Birincil korunma hastalığın nedenini ve risk faktörlerini elimine etmektir. VD’de hedef, inme gerçekleşmeden önce beyindamar hastalığı risk faktörlerinden kurtulmaktır. Tedavi edilmesi gereken risk faktörleri şunlardır:
Hipertansiyon
Lipid anormallikleri (Kolesterol ve TG yükseklikleri)
Atrial fibrilasyon
Miyokard enfarktüsü
Koroner kalp hastalığı
Diyabet,
Ateroskleroz,
Sigara içimi
Hiperhomosisteinemi
B) İkincil korunma
İkincil korumada ise hedef inme ile başa çıkmak ve inmeyi önlemektir. Bunun için de:
Akut inmenin erken tanısı ve uygun tedavisi
İnmelerin yinelemesinin önlenmesi
VD sürecinde devam eden beyin değişikliklerinin hızının risk faktörleri ile başa çıkılarak yavaşlatılması.
VD tedavisinde potansiyel hedefler şunlardır
İşlevsel, bilişsel ve davranışsal ana belirtilerde semptomatik iyileşme.
İlerlemenin yavaşlaması.
Nöropsikiyatrik belirtilerin (depresyon, anksiyete, ajitasyon vb. gibi.) iyileşmesi.
Vasküler Demans hastaları hem nöroloji hem de psikiyatri uzmanları tarafından takip ve tedavi edilmelidir. Bu hastalara verilecek tedaviler ile bilişsel işlevlerde, davranışlarda ve bakım veren stresinde iyileşme sağlanabilir. Ayrıca inmelerin tekrar etme riskini azaltacak ilaçlar ile hastalığın ilerlemesinin de önüne geçilmesi sağlanabilir.
