Uyku, bir yenilenme süreci olmakla beraber yenilenme sürecidir. Uyku kalitesi ise yetişkinlerde olduğu kadar çocuk ve ergen bireylerin sağlığı için önemli bir yere sahip olmakta ve birçok gelişim fonksiyonunu etkilemektedir.
Üniversite öğrencileri arasında yapılan araştırmalarda uyku kalitesini etkileyen faktörler ile ilgili çalışmalar yapılmıştır. Uyku kalitesinin kötü olması, günlük yaşam aktivitelerini sınırlandırmakta ve psikolojik sağlığa zarar verebilmektedir. Sosyal ve ailevi problemlerin çocuk ve ergen bireylerin uyku kalitesine etki ettiği gözlemlenmektedir. Kötü uyku kalitesinin etkileri incelendiğinde, uyku hijyeni ve kalitesi ile ilgili çalışmaların devam etmesi öngörülmektedir.
Uyku, bireylerin yaşam kalitesine ve sağlık durumuna etki eden önemli bir gereksinimdir. Uyku, dinlenmeyi sağlamasının yanı sıra tüm vücudu yaşama hazırlayan yenilenme sürecidir. Uyku kalitesi ile fiziksel ve psikolojik iyi olma durumunun ve diğer rahatsızlıkların ilişkili olması ile beraber uyku kalitesi ve bozuklukları ile ilgili araştırmalar hızla artmaktadır. Uyku yetersizliği genç bireylerin bilişsel psikomotor ve duygusal fonksiyonlarını olumsuz yönde etkilemekte ve gençlerin sağlığı için önemli bir role sahip olmaktadır.
Üniversite öğrencilerinin yer aldığı popülasyonlar incelendiğinde, uyku sürelerinin geçmiş yıllara göre düştüğü ve yetersiz uyudukları gözlemlenmektedir. Aynı zamanda, uyku kalitesi kötü olan katılımcılarda psikolojik sağlık ve genel sağlık problemine rastlandığı görülmektedir . Üniversite öğrencilerinin uyum zamanlarının düzensiz olduğu, yetersiz uyudukları, uyku kalitelerinin kötü olduğu, uykularını düzenlemek için alkol ve ilaç kullandıkları ve uyanık kalmak için ise uyarıcılar kullandıkları tespit edilmiştir.
Öğrencilerin uyku kalitesinin sağlık çalışanları ve jet-lag olan uzun süreli uçuş personelleri kadar kötü olduğu bulunmuştur. Birçok araştırma, sigara ve alkol kullanımı gibi riskli davranışların uyku kalitesini olumsuz yönde etkilediği belirlenmiştir. Kimi çalışmalar çay, kahve gibi kafeinli içeceklerin uyku kalitesini etkilemediğini ortaya koyarken bazı çalışmalar ise kafeinli içeceklerin özellikle akşam saatlerinde alınmasının uyku kalitesini olumsuz yönde etkilediği desteklenmektedir.
Uykuya ayrılan süre ile uyku kalitesi arasındaki etki incelendiğinde ise; uyku süresi 4-5 saatten az veya fazla olan öğrencilerin uyku kalitelerinin daha kötü olduğu bulunmuştur. Düzensiz yatış saatlerinin olması, uyku kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir.
Uykusuzluk sonucunda uyku kalitesi iyi olanlara kıyasla uyku kalitesi kötü olan öğrencilerin konstantre olmada zorluk, yorgunluk, sinirlilik, anksiyete ve depresyon gibi sağlık problemleri yaşadığı görülmektedir. Bunun yanı sıra az uyuyan kişilerin iyi uyuyanlara göre gün içinde daha fazla zorlandıkları, daha fazla gerilim ve depresyon yaşadıkları belirlenmiştir.
Çocuk ve ergenler gruplarındaki incelemelerde ise, bu yaş grubundaki bireylerin uyku yoksunluğu sonucu gündüzleri uykulu olma durumunu ve dikkat eksikliğiperformansının etkilendiği görülmektedir. Artan gündüz uykululuğu gösteren ergen bireylerin kötü uyku hijyeni ya da uyku yoksunluğu kaynaklı yetersiz uykuya sahip oldukları gözlemlenmiştir.
Uyku yetersizliğinin çocukların davranış problemlerine de yansıyabilmektedir. Uyku ergenlik sürecindeki gelişimin temel ögelerinden biri olduğundan, uyku durumları ergen bireylerin düşünme, davranış ve duygu yeteneklerini etkilemektedir. Aile rolünün çocukların psikolojik durumu ile ilişkili olduğu ele alınarak, parçalanmış aileye sahip olan ergen bireylerin daha kötü uyku kalitesine sahip oldukları bulunmuştur.
Sosyal ve ailevi problemlerin, daha önce geçirilmiş uyku bozukluklarının, iştah değişikliğinin uyku kalitesini belirleyici unsurlar arasında olduğu tespit edilmiştir. Uyku kalitesini olumlu etkileyen en önemli faktörlerden biri ise yeterli fiziksel aktivite ve egzersizin yapılmasıdır.
Uyku kalitesinin kötü olmasının günlük yaşamda yol açtığı zorluklar düşünüldüğünde, dinlenmiş hissetmeyen ve derslerde uyuklayan öğrencilerin akademik olarak başarı ve motivasyonunun da olumsuz etkilenebileceği öngörülmektedir.
Öğrencilerin, uyku hijyeni konusunda bilgilendirme ve seminer çalışmaları ile desteklenmeleri gerekmektedir. Hem ulusal hem de ulusararası araştırmalar incelendiğinde, çocuk ve ergen grupların yanı sıra yetişkinler arasında da kötü uyku kalitesinin yaygın bir sorun olması, bilgilendirme çalışmalarının daha geniş kitlelere yayılma gerekliliğini desteklemektedir.
