Travmatik bir olaydan herkes aynı şekilde etkilenmez. Olay yaşandıktan sonra kişide bazı belirtiler ortaya çıkar. Bu belirtiler 1 aydan uzun bir süre devam ederse Travma Sonrası Stres Bozukluğu olarak isimlendirilir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu’nun ortaya çıkardığı etkiler duygusal, fiziksel, davranışsal ve bilişsel olarak 4 alanda olabilir:
Bu Alanları Şu Şekilde toparlayabiliriz.
Duygusal Tepkiler:
⦁ Kaygı ve korku hali
⦁ Üzüntü
⦁ Suçluluk, çaresizlik
⦁ Çabuk öfkelenme
⦁ Yaşanılanları inkar
⦁ Güvende hissedememe
⦁ Hızlı duygu değişimleri
⦁ Geleceğe dair karamsarlık
Fiziksel Tepkiler:
⦁ Baş ağrısı
⦁ Mide bulantısı
⦁ Titreme
⦁ Göğüste daralma hissi
⦁ Aşırı uyarılmışlık hissi
⦁ İştahta artma ya da azalma
Davranışsal Tepkiler:
⦁ Ani davranışlar gösterme
⦁ Sürekli hareket halinde olma
⦁ Kolayca korkma, irkilme
⦁ Yeme sorunları
⦁ İlişkilerde sorunlar
⦁ İçe kapanma, sosyal ortamlardan uzaklaşma
⦁ Olayla ilgili hatırlatıcılardan (yer, kişi vs.) kaçınma
Bilişsel Tepkiler:
⦁ Unutkanlık
⦁ Dikkatsizlik ve odaklanmada güçlük
⦁ Uyku problemleri, kabuslar
⦁ Düşünce süreçlerinde bozulmalar, tekrarlayıcı düşünceler
⦁ İnançlarını sorgulama
⦁ Olay anı ile ilgili tekrarlayıcı sahneler
⦁ Kendilik algısı, zaman ve mekanla ilgili bozulmalar
Bu tepkiler bireyler tarafından anormal olarak düşünülse de travmatik bir olaya karşı verilen oldukça normal tepkilerdir. Araştırmalar bu tepkilerin olay yaşandıktan uzun süre sonra da ortaya çıkabildiğini göstermektedir. Bu durumda “gecikmeli dışa vurum gösteren tip” olarak adlandırılır. Her iki durumda da bu tepkilerin 1 aydan daha uzun süre boyunca devam etmesi ve kişinin günlük hayatını ciddi derece etkilemesi halinde bu alanda çalışan bir uzmandan yardım alınması çözüm açısından önemlidir.
Psikolog Mert PIRILDAR Puzzle Psikoloji Sakarya Danışmanlık Merkezi
Toplumsal olayların giderek daha şiddetli bir şekilde yaşandığı bu dönemlerde olaylara internet ortamında maruz kalmanın da aynı etkileri yaratabileceği lnin üstünde durulmalıdır. Bunun yanında travmatik olaya maruz kalmış bireylere yardım eden meslek uzmanlarında da “ikincil travma” olarak adlandırılan bir travma türü görülebilmektedir. Örneğin travma ile çalışan psikologlar, sağlık çalışanları, arama kurtarma, itfaiye gibi meslek dallarındaki kişiler olayla ilgili bilgi edinirken ya da olayı yaşamış kişiye yardım ederken aşırı duygusal hassasiyet, şefkat ve hüzün duyguları yaşayabilirler. Bahsedilen etkiler bu bireylerde de benzer biçimde gözlenebilir.
