Tiroid bezi ve hormonları nedir ?
Vücudun istirahatte çalışmasını düzenleyen hormonlar tiroid hormonlarıdır. Tiroid bezi tarafından üretilirler. Bunlar T3 ve T4 olarak adlandırılırlar. Bu hormonların üretimi hipofiz bezinden salgılanan TSH hormonu ile yönetilir. TSH tiroidi uyararak T4 ve T3 üretimine neden olur. Artan tiroid hormonları da TSH’yı baskılar. Böylelikle normal bir hormon dengesi oluşur.
Tiroid bezi boynun ön kısmında boyun kıkırdağı altında kelebek şeklinde bir bezdir. Eğer tiroid bezi büyümüşse buna guatr denilmektedir. Ayrıca yapısında bazen anormal oluşumlar meydana gelebilmektedir. Bu yapı bozukluklarından biri de tiroid nodülleridir.
Tiroid nodülü nedir ?
Tiroid nodülleri, tiroid bezinde oluşan yumrulardır. Sıklıkla guatr ile birlikte görülürler ve nodüler guatr olarak adlandırılırlar.
Nasıl ve neden oluşurlar?
Tiroid nodülleri, tiroid hücrelerinin anormal çoğalmaları ve kümelenmeleri nedeni ile oluşur. Nodül bir veya birden çok olabilir. Büyüklükleri de farklıdır. Nodüllerin neden oluştuğu, özellikle iyi huylu nodüllerin niçin meydana geldiği bilinmemekle birlikte iyot eksikliğinin nodül gelişimini tetiklediği bilinmektedir.
Nodüllerin önemi nedir ?
Nodüllerin önemi 3 şekildedir. Birincisi kanser olup olmadığı, ikincisi tiroid bezinden bağımsız aşırı hormon üretip üretmediği, üçüncüsü de yemek veya nefes borusuna bası yapıp yapmadığıdır. Tiroid nodüllerinin büyük çoğunluğunu bası yapmayan ve hormon üretmeyen nodüller oluşturur ve nodüllerin % 5 oranında kanser olduğu gözlenmektedir.
Sıcak veya soğuk nodül ne demektir?
Tiroid bezinden bağımsız aşırı hormon üreten hiperaktif nodüllere sıcak nodül, hormon üretmeyen hipoaktif nodüllere de soğuk nodül denilmektedir. Sıcak nodüller ürettikleri aşırı tiroid hormonları ile vücutta çarpıntı terleme kilo kaybı, uykusuzluk sinirlilik gibi yakınmalara neden olabilirlerken soğuk nodüller de daha çok kansere dönüşüp kötüleşebilirler.
Nodülün hormon üretip üretmediği öncelikle kan analizinde serbest T3, serbest T4, TSH hormonlarına bakılarak, daha sonra da TSH’sı baskılanmış yani düşük olanlarda sintigrafi tetkiki yapılarak anlaşılabilmektedir. Sıcak nodüller genellikle kanser olmadıklarından iğne biyopsisine gerek duyulmaz. Soğuk nodüllerin iyi huylu mu kötü huylu mu olduğu da biyopsi yapılarak anlaşılabilmektedir. Nodüllerin çoğu hormon üretmeyen ve iyi huylu nodüllerdir.
Nasıl saptanıyorlar?
Gözle görülerek, elle muayene yapılarak veya ultrasonografi ile görüntülenerek saptanırlar. Ultrasonografide nodüllerin görünümü riskli ise biyopsi yapılması önerilmektedir.
Biyopsi ne zaman yapılır?
Özellikle genç yaşta, erkeklerde, radyasyon öyküsü olanlarda, sert ve büyük nodüllerde, tek ve soğuk nodüllerde daha yüksek oranda kanser olasılığı bulunduğundan biyopsi yapmakta yarar vardır. Ultrasonografik olarak kenarı düzensiz, hipoekoik, mikrokalsifiye odaklar gözlenen, bir cm’den büyük solid (kistik olmayan ,sıvı alanlanlar içermeyen, dokudan oluşan) nodüllere biyopsi önerilmektedir.
Tedavisi nasıldır?
Tiroid nodülleri güncel bilgilere göre ilaçla tedavi edilemezler.
Çevreye bası yapan büyük nodüllerde tedavi cerrahidir.
Biyopsi raporu riskli veya kötü sonuçlanan nodüller ameliyatla çıkarılmalıdır.
Nodüller sıcak veya hormon üretiyorsa bu kontrol altına alınabilir. Tek sıcak nodül varsa radyoaktif iyod verilmesi ancak çok büyükse veya çok sayıda sıcak nodül varsa cerrahi tedavi önerilmektedir. Cerrahi tedavi tiroid hormonları normalken yapılabildiğinden hasta ilaçla normalleştirilip ameliyata verilir. Ameliyata uygun olmayan vakalar radyoaktif iyod ile tedavi edilebilirler.
Diğer, hormon üretmeyen, soğuk, küçük, riskli bulunmayan, biyopside riskli sonuçlanmayan nodüller ultrasonografi ile 6 ay veya yıllık aralıklarla takip edilirler.
Tiroid nodülünüz varsa kaygı duymanıza gerek yoktur, muayene olunuz ve nodülünüzle ilgili öneriyi izleyiniz. Sağlıcakla kalınız.
