Tek taraflı göz kapağı düşmesi (pitozis)

Sağ­lık­lı göz ka­pa­ğı gö­zün renk­li kıs­mı­nı 1- 1,5 mm ka­dar ör­tü­yor. Eğer bu ora­n da­ha faz­la ol­ursa göz ka­pa­ğı dü­şük­lü­ğü ola­rak ka­bul edi­li­r. Dü­şük­lük tek ta­raf­lı ol­du­ğun­da iki ka­pak yük­sek­li­ği ara­sın­da 2 mm’­nin üze­rin­de fark­lı­lık ol­ma­sı has­ta­lı­ğın teş­hi­si­ni ko­lay­laş­tı­rı­yor. Göz kapağı hastalıklarının en sık rastlanılan şekli “pitozis” olarak adlandırılan üst kapağının düşüklüğüdür.

Pitozis doğuştan olabileceği gibi, sonradan da ortaya çıkabilir. Doğuştan olan pitozis genellikle göz kapağını kaldıran kasın düzgün gelişememesinden kaynaklanırken ileri yaşlarda ortaya çıkan pitozis ise genellikle yaşlılık nedeni ile göz kapağını kaldıran kasın incelerek kapaktan ayrılması nedeni ile oluşur. Bunların yanında bu kası kontrol eden sinirlerin hasar görmesi veya bazı kas hastalıkları veya yaralanma nedenleri ile de pitozis ortaya çıkabilir. Ayrıca diğer göz ameliyatları sırasında gözün açılması için takılan spekulumlar veya yapılan enjeksiyonlar ile bazı müdahalelerden sonra da pitozis gelişebilir. Üst göz kapağı çevresine yapılan Botox® enjeksiyonlarından sonra da geçici pitozis görülebilir. Ayrıca ya­ra­lan­ma­lar, uzun su­re­li kon­takt lens kul­la­nı­mı, en­fek­si­yon­lar, aler­jik has­ta­lık­lar, tü­mör­ler, ba­zı kas ve si­nir has­ta­lık­la­rı ka­pak dü­şük­lü­ğü­ne ne­den ola­bi­li­yor.
Pitozis olduğunda has­ta­lar kaş­la­rı­nı kal­dı­ra­rak ya da çe­ne­le­ri­ni öne baş­la­rı­nı ge­ri­ye doğ­ru ite­rek gör­me­ye ça­lı­şı­yor. So­run ba­zen gö­zün ta­ma­men ka­pan­ma­sı­na bi­le ne­den ola­bi­li­yor. Bu du­rum­da has­ta­lar göz ka­pak­la­rı­nı el­le­ri ile kal­dı­ra­rak gör­me­ye ça­lı­şı­yo­r.

Çocuklarda kapak düşüklüğü görmeyi etkiliyorsa göz tembelliği oluşmasına engel olmak için erken dönemde ameliyatın yapılması gerekiyor. Görmeyi etkilemeyen kapak düşüklüğünde de en geç okul öncesi dönemde ameliyat şart ve bu konu üzerinde uzman göz doktorunun görüşü alınmalıdır. Kapak düşüklüğü çocukların büyümesi ile düzelmiyor. Okul öncesinde tedavinin yapılmamış olması çocuğun kişisel gelişimini olumsuz etkiliyor.
Düşüklüğe çift görme de eklenirse dikkat etmek gerekiyor. Göz ka­pak­la­rı­nın nor­mal­den da­ha açık ol­ma­sı, ti­ro­id be­zi has­ta­lı­ğı­nın, ka­pa­n­ma­sı ise yüz fel­ci­nin be­lir­ti­si­di­r. Göz ka­pa­ğın­da dü­şük­lük ile bir­lik­te çift gör­me de di­ya­bet, ba­zı iler­le­yi­ci kas has­ta­lık­la­rı ve­ya mi­yas­te­ni has­ta­lı­ğı­nın gös­ter­ge­si ola­bi­li­r. Göz ka­pa­ğı dü­şük­lü­ğü ne­de­niy­le has­ta­ne­ye gi­den­le­rin de­tay­lı ola­rak in­ce­len­me­le­ri ge­re­ki­r. Mu­aye­ne­de es­ki re­sim­le­ri is­te­ne­rek göz ve çev­re­sin­de­ki de­ği­şik­lik­le­rin ne za­man­dan be­ri­dir ol­du­ğu­na dik­kat edi­lmelidir. Ge­rek­li nö­ro­lo­jik ve kan tet­kik­le­ri ya­pı­lı­p il­gi­li bö­lüm­ler­le danışılarak has­ta­nın te­da­vi­si en iyi şe­kil­de plan­la­nmalıdır.
Se­bep­siz dü­şük­lük be­yin tü­mö­rü işa­ret­çi­si olup son­ra­dan olu­şan ka­pak dü­şük­lü­ğü ba­zı si­nir ve kas has­ta­lık­la­rın­dan kay­nak­la­na­bi­li­r. En önem­li­le­ri be­yin tü­mö­rü ve da­mar has­ta­lık­la­rı Beyin damarında anevrizma (baloncuk) ile kas güç­süz­lü­ğü ya­pan miyas­te­ni, müs­kü­ler dis­tro­fi ve­ya of­tal­mop­le­ji­lerdir. Ya­ra­lan­ma, aler­ji ve en­fek­si­yon gi­bi her­han­gi bir bi­li­nen se­bep ol­ma­dan göz ka­pa­ğın­da düş­me ol­muş­sa mut­la­ka be­yin ve or­bi­ta MR, EMG gibi tetkikler ya­pı­lıp, se­be­bi bu­lun­ma­sı ge­re­ki­r.
Pitozis doğuştan var ise veya hayatın ilk 10 yılı içerisinde ortaya çıkmışsa kalıcı görme kaybına yol açabilir. Hayatın ilk yıllarında görme kalitesini bozan tüm hastalıklar göz tembelliğine yol açarlar ve bu nedenle doğuştan veya erken yaşlarda ortaya çıkan kapak düşüklüklerinin görmeyi bozup bozmadığının anlaşılması için göz doktoruna başvurulması gerekmektedir. İleri yaşlarda ortaya çıkan kapak düşüklükleri ise göz bebeğini örtüyor ise görme kaybı, örtmüyor ise estetik kusur yaratırlar. Bu olgularda ise kalıcı görme kaybı beklenmez.
Göz bebeğini örtecek kadar ileri olan doğumsal kapak düşüklükleri görme gelişimini engelleyerek göz tembelliğine yol açacağından bu hastalarda tedavinin zamanlaması önem taşır ve kapak düşüklüğünün acil olarak düzeltilmesi gereklidir. Görmeyi etkilemeden sadece kozmetik sorun oluşturan hafif dereceli kapak düşüklükleri ise çocuğun toplum içinde kendini daha rahat hissetmesi ve psikolojik gelişiminin olumsuz etkilenmemesi için çocuk okula başlamadan hemen önce yani 5-6 yaş civarı düzeltilmelidir. Pitozisin tedavisi cerrahi olarak yapılır. Hafif doğumsal kapak düşüklüğü ve yaşlanmaya bağlı oluşan kapak düşüklüklerinde ameliyatta göz kapağını kaldıran kas kısaltılarak güçlendirilir. Sinir felcine bağlı olan veya kas işlevinin çok az olduğu ağır doğumsal pitoziste de göz kapağı deri altından silikon bandlarla hastanın alın kasına asılarak hastanın kaşlarını kaldırarak gözlerini açabilmesi sağlanır. Tek taraflı göz kapağı düşüklüğü olanları beyin ve sinir cerrahisi, nöroloji ve göz hastalıkları uzmanları birlikte değerlendirirlerse çok daha faydalı sonuçlar elde edilir.