Son 30-40 yılda toplumda sosyal hizmetler ihtiyacı arttı

Sosyal hizmetler, “hayata yeniden uyum için desteğe ihtiyaç duyan dezavantajlı konumdaki birey ve gruplara eğitim, rehberlik, güçlendirme desteği, aracılık gibi rollerle müdahale eden yardım mesleği” olarak tanımlanıyor. Evde bakım hizmeti alan engelli sayısının yarım milyonu aştığını ve sokakla ilişkili sorunların görünür bir hal aldığını vurgulayan uzmanlar, günümüzde sosyal hizmetlere ne kadar ihtiyaç olduğunun son 30-40 yıldaki nicel artışına bakılarak anlaşılabileceğini ifade ediyor. Uzmanlar, sosyal hizmetleri ‘kimsesizlerin kimsesi’ olarak nitelendiriyor. 

Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Sosyal Hizmet Bölüm Başkanı Doç. Dr. İsmail Barış, sosyal hizmetlerin toplumlardaki önemi ve gerekliliği hakkında değerlendirmelerde bulundu.

Sosyal hizmet sorunların çözümü için çabalıyor

Toplumdaki herkesin aynı koşullara doğmadığını ve aynı imkânlara sahip olmadığını belirten Doç. Dr. İsmail Barış, “İnsanlar engellilik, zihinsel gelişim, yaşlılığa bağlı işlev kayıpları gibi doğal sebeplerle ve eğitime, sağlığa erişimde adaletsizlik, genel olarak yoksulluk gibi sosyal sebeplerle eşitsiz koşullarda yaşıyor. Bu eşitsiz koşullarda geçen yaşam kimilerini çaresizlik, zayıflık, korunma ihtiyacı, suça yönelme gibi normalin dışında ve önlenebilir hayatlara yönlendirebiliyor. Bazı insanlar da kendi iradesi ya da denetleyemediği kişilik patolojileri nedeniyle suça yönelebiliyor. Bu durumlar ‘normal’ olağan hayat seyrini hem bireyler hem de toplum için stresli, sorunlu bir hale getiriyor. Sosyal hizmet bu sorunların kaynağı olan kişi, topluluk veya durumlara müdahale ederek bireylerin ve toplulukların hayata yeniden uyum sağlamaları için çabalıyor.” dedi.

Desteğe ihtiyaç duyanların yanında oluyor

Sosyal hizmetin hayata yeniden uyum için desteğe ihtiyaç duyan dezavantajlı konumdaki birey ve gruplara eğitim, rehberlik, güçlendirme desteği, aracılık gibi rollerle müdahale eden yardım mesleği olduğunu vurgulayan Doç. Dr. İsmail Barış, “Desteğe ihtiyaç duyan çok çeşitli insan gruplarını bütüncül olarak ele alan sosyal hizmet mesleği, uzun yaşam boyunca herkesin karşılaşma ihtimali olduğu sosyal desteğin adıdır. Kendisini çaresiz, dışlanmış hisseden bir yaşlı ya da engelli, şiddet gören bir kadın, terkedilmiş bir çocuk ya da ihmal edilen bir çocuğa destek olacak, rehberlik edecek, yanında olacak örgütlü gücün adıdır. Diğer bir tabirle sosyal hizmet kimsesizlerin kimsesidir.” diye konuştu.

Sorunlar karşısında sosyal hizmetler gerekli

İnsan toplumlarının her boyutuyla kontrol edilebilir yapılar olmadığını ifade eden Doç. Dr. İsmail Barış, “İnsan doğasında kötülük tamamıyla engellenememekle birlikte, insana karşı ortaya çıkan kötülükleri bütünüyle öngörmek ve engellemek de mümkün görünmüyor. Bu nedenle herkesin risk altında olduğunu söyleyebiliriz. Doğal afetler ve yoksulluk gibi aniden orta çıkan sosyal sorunlar ya da öngörülemeyen şiddet eğilimlerinin tehdidi herkes için potansiyel olarak vardır. Bu nedenle bu durumlara karşı hem koruma ve önleme amaçlı hem de sorunlar ortaya çıktığında tedavi ve bakım için kurumsal sosyal hizmetler gereklidir.” dedi.

Sosyal hizmetler ihtiyacı son 30-40 yılda arttı

Geçici ve acil durumlar için olduğu gibi bütün zamanların sosyal risklerine karşı örgütlü ve kamusal yapının bir parçası olarak sosyal hizmetlere ihtiyaç olduğunu vurgulayan Barış, “Günümüzde bu hizmetlere ne kadar ihtiyaç olduğu son 30-40 yılda sosyal hizmetlerin nicel artışına bakılarak anlaşılabilir. Sosyal destek alanların sayısı artık milyonlarla anılıyor. Evde bakım hizmeti alan engelli sayısı yarım milyonu aştı ve sokakla ilişkili sorunlar görünür bir hal aldı. Bu sürecin sonunda daha örgütlü bir yapı ihtiyacı doğdu. Bir bakanlığın bu dönemde tesis edilmiş olması sosyal sorunların vardığı noktayı gösteriyor.” ifadelerini kullandı.

Sosyal yardımlar pandemide artış gösterdi

Doç. Dr. İsmail Barış, sosyal hizmet ihtiyacının kriz zamanları ile sınırlı olmadığını söyledi ve sözlerine şöyle devam etti:

“Ancak kriz zamanlarında sosyal hizmetlere ihtiyaç duyan bireyler zaten savunmasız oldukları için ihtiyaç duydukları destek çok fazladır. Bu nedenle sosyal hizmet ihtiyaç gruplarının özellikle pandemi döneminde diğer insanlara göre daha fazla olumsuz etkilendiklerini biliyoruz. Özellikle kapalı, yatılı kurumlarda kalan çocuklar ve yaşlıların uzun süre ‘mahsur’ ruh dünyalarında ciddi sarsıntılara yol açtı. Geniş anlamda sosyal hizmetlerin bir parçası olarak ‘sosyal yardımlarda’ pandemi döneminde büyük bir artış olduğunu biliyoruz. Bu anlamda artışında en fazla göze çarpan alan sosyal yardımlar oldu. Vefa grupları olarak adlandırılan sosyal hizmetler çalışmalarının bu dönemde önemli çalışmaları gözlendi.”

Araman Yeter Projesi önemli bir örnek

Üsküdar Üniversitesi Sosyal Hizmet Bölümü’nün ‘Araman Yeter Projesi’ni maddi olmayan çalışmalara örnek gösteren Doç. Dr. İsmail Barış, “Üsküdar Üniversitesi ve Üsküdar Kaymakamlığı’nın yürüttüğü proje ile Üsküdar ilçesinde belirlenen yaşlılara telefonla ulaşılarak yalnızlıkları paylaşılmaya, kimsesiz olmadıkları duygusu verilmeye çalışıldı. Bu çalışmada görüşme ilkeleri konusunda eğitim almış sosyal öğrencileri telefonla ileri yaştaki bireylere ulaşarak pandemi koşullarında yalnızlık hissinden bir ölçüde çıkmaları için destek olmaya çalıştılar.” dedi.