Sigara tüm dünyada kanserin en önemli önlenebilir nedenidir. Sigara; Türkiye’deki kanser kaynaklı ölümlerin 4’ünden biri ve tüm kanserlerin neredeyse yaklaşık beşine açıklama getirmektedir. Bugünkü bilgilerimize göre kansere neden olan faktörlerin % 80 kadarı çevremizde bulunan faktörlerdir. Kanserin çevresel nedenleri arasında kuşkusuz en önemli olanı sigara içilmesidir. Sigara ile kanser arasındaki ilk kez geçtiğimiz yüzyılın ortalarına doğru dikkatleri çekmeye başlamıştır. O yıllarda bazı doktorlar akciğer kanserli hastaların çoğunun sigara içen kişiler olduğunu gözlemlemişler, buradan hareketle de akciğer kanserinin meydana gelmesinde sigaranın etkisi olabileceğini düşünmüşlerdir. İlk gözlemlere göre toplum genelinde sigara içme sıklığının % 50-60 dolayında o yıllarda akciğer kanseri olan hastaların %90 kadarının sigara içiyor olması dikkatleri çekmiştir. İzleyen yıllarda bu konuyu incelemek üzere çok sayıda bilimsel çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmaların sonucunda kanserli hastalar arasında sigara içenlerin çoğunlukta olduğu saptanmıştır.
Beş akciğer kanseri vakasının dördünden daha fazlası sigaradan kaynaklanmaktadır. Akciğer kanseri tüm kanserler içinde hayatta kalma oranı en düşük olandır ve Türkiye’deki kanser ölümlerinin en yaygın olanıdır. İyi haber ise şudur: bu ölümlerin çoğu sigaranın vaktinde bırakılması ile önlenebilir.
Sigara kullanmak ayrıca over (yumurtalık) kanserinin bir türü ve bazı lösemi türlerinin yanı sıra ağız, larenks (gırtlak), farenks (üst yutak), burun ve sinüsler, özefagus (yemek borusu), karaciğer, pankreas, mide, böbrek, mesane, serviks ve bağırsak kanserleri de dahil olmak üzere bir düzine kansere yakalanma riskini de arttırmaktadır.
- Burun,
- Ağız,
- Larenks (gırtlak),
- Akciğer,
- Karaciğer,
- Böbrek,
- Mesane,
- Farenks (üst yutak),
- Özafagus (geçit),
- Mide,
- Pankreas ,
Sigara kullanmak ayrıca akut miyeloid lösemi adı verilen bir kan kanseri ve kadınlarda servikal kanser riskini de arttırmaktadır.
Sigara içilmesi ile kanser arasındaki ilişki ilk olarak akciğer kanseri ilişkisi şeklinde ortaya konmuştur. Ancak daha sonra yapılan çalışmalarda sigara içenlerde akciğer kanseri dışında da pek çok kanserin görülme sıklığının arttığı gösterilmiştir. Bu kanserlerden bazıları sigara dumanının doğrudan temas ettiği ağız-yutak-gırtlak-akciğer gibi organlar olurken bazı kanserlerde sigara dumanının doğrudan temas etmediği meme, mesane, rahim gibi diğer organ kanserleridir. O halde sigara dumanı içinden bulunan kanser yapan kimyasal maddeler kan yolu ile bu organlara ulaşmak suretiyle çeşitli organlarda kanser meydana gelmesine neden olmaktadır.
Sigaranın neden olduğu kanserlerden (ve diğer sağlık sorunlarından) korunmanın en iyi yolu sigara içmemektir. Sigaranın bırakılmasından sonra kanser ve diğer hastalıkların riskinin azaldığı ortaya konmuştur.
Tüm yaşamı boyunca sigara kullanmış ama ileri yaşa kadar yaşamış ya da hiç sigara kullanmamış ama yinede kansere yakalanmış birilerini tanıyor olabilirsiniz. Bu sigaranın gerçekten kansere neden olmadığı anlamına mı gelmektedir?
Hiç öyle değil. Yıllar süren araştırmalar sigaranın kansere neden olduğunu kanıtlamıştır. Ancak, bu tüm sigara kullanıcılarının kesinlikle kanser olacağı ya da sigara kullanmayan kişilerin asla kanser olmayacağı anlamına gelmez. Bu; sigara kullanmanın bu hastalıklara yakalanma riskini çok büyük oranda arttırdığı anlamına gelir. Sigara kullanıcılarının kansere yakalanması, ortalama olarak, sigara kullanmayan kişilere kıyasla çok daha olasıdır.
Benzer şekilde, bizler şekerli gıdalar tüketmenin dişlerde çürümeye neden olacağını söyleriz. Ancak bu şekerli gıdalar tüketen tüm çocukların çürük dişlere sahip olacağı anlamına gelmemektedir. Bunun anlamı; ortalama olarak çok fazla şekerli gıda tüketen çocukların bu tip gıdalardan uzak duranlara kıyasla çürük dişe sahip olmasının daha olası olduğudur.
Gerçek şu ki; sigara kullanıcıların yarısı eninde sonunda kanserden ya da sigaradan kaynaklanan diğer hastalık nedeniyle ölür. Ayrıca sigara kullanıcılarının dörtte biri orta yaşlarda, 35 ve 69 yaşları arasında, ölmektedir.
Ne malum? sayfamızda sigara kullanmakla kanser arasındaki ilişkiyi gösteren kanıtlarla ilgili daha fazla bilgi bulunmaktadır.
Sigara kansere nasıl yol açar?
Sigara dumanı 70’den daha fazla, kansere neden olan madde içermektedir. Dumanı soluduğunuzda, bu kimyasallar akciğerlerinize girer ve vücudunuzun kalanına yayılır.
Bilim adamları bu kimyasalların DNA’ya zarar verdiğini ve önemli genlerde değişikliğe neden olduğunu göstermiştir. Bu durum ise hücrelerinizin gelişmesi ve kontrol dışı çoğalması sonucu kansere neden olmaktadır.
Sigarayı bırakmak fark yaratır
Araştırmalar, sağlık kampanyaları ve yeni politikalar sayesinde, Büyük Britanya’daki sigara kullanıcılarının sayısı son 50 yılda yarıya inmiştir. Bu sayede akciğer kanseri nedeniyle ölen insan sayısı da yarıya inmiştir. Açık bir şekilde, sigarayı bırakmak hayat kurtarır.
Ancak hala kat edilecek uzun bir yol vardır. Akciğer kanseri Türkiye’deki hala en yaygın ikinci kanserdir ve her yıl 25,000 (internetten gazete bilgisi) kişi akciğer kanseri nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Ayrıca, sigarayı bırakan insan sayısının sigaraya başlayan insan sayısı ile başa baş olduğuna dair işaretler bulunmaktadır.
Eğer sigara kullanıcı iseniz, sigarayı bırakmak kendinize verebileceğiniz en iyi hediye olacaktır. Kendi iyilikleri için sigarayı bırakan ve sayısı gittikçe artan kişilere katılmanız için yardım alabileceğiniz çok sayıda teknikler vardır. Bu bölümde sigarayı bırakmakla ilgili daha fazla tavsiyeler bulabilirsiniz.
Sigarayı bırakmanın zor olduğunu mu düşünüyorsunuz? Stoptober’a katılın. Araştırmalar, 28 gün boyunca sigara kullanmazsanız sigarayı bırakma olasılığınızın beş kat daha fazla olduğunu göstermektedir ve Stoptober sigara kullanıcılarının bu hedefe ulaşmasına yardım edecek detaylı adım-adım programı ile yol göstermektedir.
