Adet kanaması başladığında veya başlamasına yakın dönemde karın ve kasıklarda hissedilen kramp tarzındaki ağrılar, ‘adet sancısı’, tıp dilindeki adıyla da ‘dismenore’ olarak adlandırılıyor. Dismenore, adet gören kadınların yarısından fazlasının yakındığı bir durum. Karnın alt kısmında, aralıklı gelen kramplar şeklinde seyreden sancı sırta, bele, kasıklara ve genital bölgeye doğru vurabiliyor. Sancıya baş ağrısı, bulantı-kusma, baş dönmesi, halsizlik, baygınlık gibi bulgular da eşlik edebiliyor. Yaşam kalitesini ciddi boyutlarda düşürebilen adet sancısı genel olarak olağan bir durum olarak görülüyor ve bu nedenle hekime başvurulmuyor. Acıbadem Kadıköy Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Başar Önal adet dönemindeki sancıların asla ihmal edilmemesi gerektiği uyarısında bulunarak, “Sanılanın aksine adet ağrıları olağan bir durum değildir. Özellikle daha önce ağrısız adet gören kadında yıllar sonra ağrı oluşmasının altında bir hastalık yatabiliyor. Aynı şekilde genç kızlarda ağrı kesicilerle dindirilemeyen ağrılar da hastalık habercisi olabiliyor. Dolayısıyla adet sancısı yaşam kalitesini oldukça etkileyecek şekilde yoğun yaşanıyorsa veya daha önce olmadığı halde sonradan başlayıp şiddetli kramplar halinde oluyorsa, zaman kaybetmeden bir hekime başvurmak gerekiyor” diyor.
Dikkat! Hastalık belirtisi olabilir
Dismenore; primer (birincil) ve sekonder (ikincil) olmak üzere iki gruba ayrılıyor. Primer dismenore genellikle ilk adetin görülmesinden 1-2 yıl sonra başlıyor ve 40’lı yaşlara kadar devam ediyor. Bu sancılardan, rahim içinde biriken adet kanının atılabilmesi için rahmin salgıladığı prostaglandin adlı kimyasal maddeler sorumlu oluyor. Prostaglandinlerin bazı kadınlarda daha fazla salgılanması ya da bu maddeye daha duyarlı olunması sancıların şiddetli olmasına yol açıyor. Sekonder dismenore tipinde ise sancı, daha önce adetleri sorunsuz olan kadınlarda ilerleyen yıllarda ortaya çıkıyor ve altında genellikle bir hastalık yatıyor.
Sancının pek çok nedeni var!
Dismenorenin en sık görülen nedeni, endometriozis. Türkiye’de en az 2 milyonu etkileyen endometriozis rahim iç tabakasının; rahmin dışında, karın iç zarında ve özellikle yumurtalıklarda yerleşmesiyle ortaya çıkan bir tablo. Endometriozis yumurtalıkta yerleşip kist oluşturduğunda endometrioma adını alıyor. Endometriomaların tıbbi ve ihtiyaç halinde cerrahi tedavisiyle sancılar sona ererken doğurganlık da etkilenmiyor” diyen Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Başar Önal adet sancısının diğer nedenlerini de şöyle sıralıyor: “Ayrıca miyomlar, polipler, yumurtalık kistleri, genital sisteme ait doğumsal bozukluklar, kızlık zarına ait problemler, kronik enfeksiyonlar, rahim içi araç kullanımının sebep olduğu veya geçirilen operasyonlara bağlı gelişen batın ve rahim içi yapışıklıklar da adet döneminde sancı yapabiliyor”
Mutlaka doktor kontrolünde kullanılmalı
Dismenore doğum kontrol hapları ve ağrı kesici ilaçlar ile tedavi ediliyor.
Doğum kontrol hapları: Primer dismenore, genelde yumurtlamalı sikluslarda meydana geliyor. Tedavide yumurtlamayı engelleyen doğum kontrol haplarının kullanıldığını belirten Dr. Başar Önal “Doğum kontrol hapları adet sancılarını keserken kanamayı da azaltıyor, varsa endometriozis ve yumurtalık kistlerinin tedavisine katkı sağlıyor. Bu süreçte hamileliği de önlüyor” diyor.
Ağrı kesiciler: Tedavide prostaglandin salgısının karşılanması hedefleniyor. Burada kullanılan ilaçlar prostaglandin inhibitörü (karşılayıcısı) non steroid antiinflamatuar, bir başka deyişle ağrı kesici ilaçlar oluyor. Dr. Başar Önalilaç kullanımına sancılar doruk noktasına ulaşmadan, yani adet döneminden bir iki gün önce başlanıldığında bu sürecin çok daha rahat atlatıldığını belirtiyor. “Ancak doğum kontrol hapları ve ağrı kesiciler mutlaka doktor reçetesiyle alınıp kullanılmalı” uyarısında bulunan Dr. Başar Önal, “Aksi halde adet düzeninin tamamen bozulması, kalp ve damar sitemini etkileyen bozukluklar gibi ciddi sağlık sorunları gelişebiliyor” diyor.
Adet sancısını dindiren etkili yöntemler
- Yatarken karnınıza sıcak su torbası koyabilir veya sıcak kompres uygulaması yapabilirsiniz.
- Ayaklarınıza uygulayacağınız sıcak kompres de fayda sağlayacaktır.
- Alt karın bölgenize, avuç içi ve parmak uçlarınızla dairesel hareketler ile masaj yapabilirsiniz.
- Ilık duş almak her zaman etkili olacaktır.
- Sıcak içecekler, özellikle de zencefil, tarçın, papatya, ıhlamur ve rezene gibi bitki çayları tüketmenizde yarar var. Bu çaylar ödem çözücü etkileri ve antioksidan içerikleri sayesinde dismenoreyi hafifletiyorlar. Ayrıca sakinleştirici etki de sağlıyorlar.
- Özellikle adet dönemi ve öncesinde sağlıklı beslenmeye dikkat edin. Adet dönemine bir hafta kala, vücutta su toplanmasına ve ödeme neden olduğu için tuzu kısıtlayın. Mutluluk hormonu olarak bilinen serotoninin salgılanmasında etkili olan B6 vitamininden zengin (muz, avokado, bezelye, havuç, baklagiller, pirinç, balık, tavuk kırmızı et ve kepek ekmeği gibi besinler tüketin. Adet sancılarında magnezyum krampları azaltan etkiye sahip. Yeşil yapraklı sebzeler, tahıl ürünleri, kuruyemişler (badem, fındık, fıstık, ceviz), soya fasulyesi, havuç, kereviz, pırasa, kakao ve hurma gibi magnezyum içeren besinleri tüketmeye özen gösterin. İhtiyaç halinde doktor tavsiyesiyle magnezyum takviyesi de alabilirsiniz.
- Düzenli egzersiz, meditasyon, yoga, nefes egzersizleri ve düzenli uyku da aşırı prostaglandin salgısını baskılayarak rahatlamanızı sağlayacaktır.
