İnsan vücudundaki bir çok kemik, diğer kemiklere eklemlerle bağlıdır. Fakat, diğer kemiklere bağlanmayan bir kaç kemik vardır. Kemiklerin yerine, sadece tendonlara bağlanırlar veya kasların içine gömülürler. Bunlar, sesamoidlerdir. Diz kapağı (patella) en büyük sesamoidtir. Diğer, çok küçük iki sesamoid (mısır tanesi büyüklüğünde) biri, ön ayağın alt tarafında ayak baş parmağının yanında, ayağın dış kısmında, diğeri ise orta ayağın yakınındadır.
Sesamoidler, makara (kasnak) gibi hareket ederler. Böylelikle, sesamoidler tendon kayarken, tendonların kas kuvvetini iletebilme yeteneklerini arttırarak, düz bir yüzey sağlarlar. Ön ayaktaki sesamoidler, ağırlık yüklenmesine de yardım ederler ve ayak baş parmağı kemiğini yükseltebilirler. Diğer kemikler gibi, sesamoidler de kırılabilirler. İlave olarak, sesamoidlerin etrafını saran tendonlar, irrite edilebilirler veya (inflame olabilirler= alevlenebilirler)inflamasyon gelişebilir. Bu duruma sesamoidit adı verilir ve tendinitin bir şeklidir. Bu durum, bale dansçıları, koşucular ve beyzboldaki top tutucularında yaygındır.
Belirtiler ve semptomlar
- Ayak tabanının üzerinde, baş parmağın altında odaklanan ağrı. Sesamoidit ile birlikte, ağrı, yavaş yavaş gelişir; kırık sonucu oluşan ağrı ise hemen oluşan ağrıdır.
- Şişme ve berelenme olabilir veya olmayabilir.
- Ayak baş parmağınızı bükmede ve düzleştirmede güçlük yaşamanız.
Muayene ve teşhis
Muayene sırasında, doktorunuz, sesamoid kemiklerdeki hassasiyete bakacaktır. Doktorunuz, hafifçe, ayak baş parmağınızın eğilip bükülmediğine elle bakacak, ya da size eğilip bükülmediğini soracaktır. Doktorunuz, ayak baş parmağınızı, ayağınızın tepesine doğru bükerek veya düzleştirerek ağrının yoğunluğunu görecektir.
Doktorunuz, doğru bir teşhisi garanti etmek için, ön ayağınızın rontgen grafilerini isteyebilir. Bir çok insanda, ayağın merkezine yakın olan yerdeki sesamoid kemiğin, (medial sesamoidin) iki parçası vardır (iki parçalı). Medial sesamoidin iki parçalı kenarından dolayı, sesamoidin kırık kenarı, genellikle çentiklidir ve rontgende ayırıcı tanıda çok faydalıdır. Doktorunuz, kemik yapısıyla karşılaştırmak için, diğer ayağınızın filmini de isteyebilir. Eğer, rontgen normal görünüm veriyorsa, doktorunuz kemik taraması (scan) isteyebilir.
Tedavi
Tedavi, genellikle ameliyat içermez. Bununla birlikte, eğer konservatif kriterleri kafi gelmezse, doktorunuz, ameliyat tavsiye edebilir ve sesamoid kemik çıkartılır.
Sesamoiditlerde:
- Ağrıya neden olan aktiviteyi durdurun.
- Ağrıyı hafifletmek için aspirin veya ibuprofen alın.
- İstirahat edin ve ayak tabanınıza buz uygulayın.
- Buzu, deriye direkt olarak uygulamayın, bir paket içinde veya buzu havluya sararak uygulayın.
- Yumuşak tabanlı, alçak topuklu ayakkabılar giyin. Takunya gibi sert tabanlı ayakkabılar da rahat olabilir.
- Baskıyı hafifletmek için, keçe destekler kullanın
- Aktivitenize yavaş yavaş geri dönün ve sesamoid kemikleri desteklemek için, sesamoidlerin altına konulan, köpüğün yoğun olduğu, kauçukla yastıklanmış petler giymeye devam edin. Ayağınızın üzerine yük bindiren aktivitelerden kaçının.
- Ayak baş parmağınızı bantlayın, böylece; parmak bir parça aşağıya doğru eğilir. (plantar fleksiyon)
- Doktorunuz, şişliği azaltmak için bir steroid enjeksiyonu tavsiye edebilir.
- Eğer semptomlar devam ederse, dört ile altı ay kadar , kısa,bacak kırığı desteğini giymeye ihtiyacınız olabilir.
Sesamoid kırıkları
- Sert tabanlı ayakkabı veya kısa bacak kırık desteğine ihtiyacınız olacaktır.
- Doktorunuz, ayak baş parmağınızın hareketlerini kısıtlamak amacıyla, parmağı bantlayabilir (bantla bağlayabilir).
- Kırık iyileşirken, sesamoidin etrafındaki bölgenin, basıncını hafifletmek için J- biçimli pet kullanmalısınız.
- Aspirin ve ibuprofen gibi ağrı kesiciler tavsiye edilebilir.
- Bu rahatsızlığın durulması birkaç ayınızı alabilir.
- Kırığın iyileşmesinde, yastıklama petleri gibi ortopedik cihazlar, sıklıkla yardımcı olurlar.
