Robotik Ortopedi Ameliyatlarında hasta konforu ön planda
Sağlık alanında pek çok branşta robotik teknolojilerin kullanımı her geçen gün artıyor. Bu branşlardan biri de ortopedi ve travmatoloji olarak karşımıza çıkıyor. Robotik ortopedi ameliyatları hem cerrah hem de hasta için önemli avantajlar sağlıyor. Bununla birlikte konu ile ilgili olarak “Robotik ameliyatları robotlar mı yapıyor?”, “İyileşme süresi ne kadar kısalıyor? “ gibi cevabı merak edilen pek çok soru bulunuyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Mustafa Kürklü, ortopedik ameliyatlarda robot teknolojilerinin kullanımı hakkında bilgi verdi.
Hastanede yatış süresi robot teknolojisi sayesinde yarıya düşüyor
Robotik ortopedi cerrahisi robotik protez cerrahisi olarak da adlandırılmaktadır. Eklem protezi, eklemleri ciddi derecede hasarlanmış olan hastalara uygulanmaktadır. Eklem artrozları genellikle ortalama 50-55 yaşlarda başlayan hem kalça hem diz bölgesinde, en sık ilerleyen, yaşla ortaya çıkan ve halk arasında kireçlenme olarak adlandırılan durumlardır. Artroz, eklem aralığının giderek kapanması, kıkırdakların yavaş yavaş yok olması, ağrılı hale gelmesi, hastanın yürüyüş mesafesinin çok düşmesi ve hareket kısıtlılığının tama yakın kaybolmasıdır. Bu durumun ardından eklemler ilaç tedavilerine cevap vermez ve ağrılar artar. Eğer eklem aralığı tamamen kapanmışsa ve hastanın yürüyüş mesafesi 1000 metrenin altına düşmüşse, protez takılması kararı verilmektedir. Günümüzde en yaygın kullanılan protezler kalça ve diz protezleridir. Klasik kalça ve diz protezi ameliyatlarının ardından hasta ortalama 4 gün hastanede kalmaktadır. Bunun sebebi, ameliyattan yaklaşık 24 saat sonra hastanın ayağa kaldırılıp koltuk değnekleriyle ya da yürüteçle yürütülmesidir. İkinci gün yine aynı yürüyüş gerçekleştirilir. Üçüncü günde merdiven inip çıkma eğitimi verilir. Ardından dördüncü gün hasta taburcu edilmektedir. Rutin, standart kalça ve diz protezindeki protokol bu şekildedir. Ancak günümüzde robotik cerrahi tıbbın her alanında popüler olmaya başlamıştır. Hem hekimlerin işini kolaylaştırmakta hem de daha hatasız ve daha az kesi yapmayı sağlamaktadır. Bununla birlikte hastanın ameliyat sonrası rehabilitasyon sürecini kısaltarak operasyon esnasındaki kan kaybını azaltmaktadır. Robotla gerçekleştirilen bazı vakalarda hastaların ameliyattan 2 saat sonra ayağa kalktığı bilinmektedir. Robot teknolojisinde hasta aynı gün ayağa kaldırılabilmektedir. Hasta operasyon günü ayağa kalktığında genellikle ikinci günün sonunda taburcu olabilmektedir. Klasik ameliyatta yaklaşık 4 gün süren rehabilitasyon aşamaları robot teknolojisinde 2 güne inmektedir.
Robot hataya yer bırakmıyor
Protez ameliyatından bir gün önce hastanın kalça ve diz tomografisi çekilmektedir. Robota bu sonuçlar yüklenir. Ameliyattan 1 gün önce bilgisayar üzerinde ameliyatta kullanılacak protezin çeşidi, büyüklü, ne kadar kemik kesileceği gibi bilgiler robota aktarılır. Yani özetle ameliyat planı çıkarılır. Bu da ameliyat esnasındaki hata şansını sıfıra indirmektedir. Ameliyat sabahı, operasyona başlarken her şey önceden bilindiği için hastanın dizi ya da kalçası açılarak hatasız olarak ameliyat gerçekleştirilir. Robotsuz işlemlerde normalde insan elinin 1 mm kayması mümkündür, hatta 5 mm’ye kadar farklı kesiler normal kabul edilebilir. Robot uygulamasında ise böyle bir hata payı sıfırdır. Protez cerrahisinde uygulanan robot teknolojisi şimdilik diz ve kalça protezlerinde uygulanmaktadır. Ancak yakın bir gelecekte omuz protezleri de robotik olarak dünyada ve ülkemizde yapılmaya başlayacaktır.
Ameliyatı robot mu yapıyor?
Robot kendisi aktif olarak yeni nesil uzay çağı filmlerindeki gibi ameliyatı gerçekleştirmez. Robot hareketli bir nesne değildir. Masa büyüklüğünde bir cihazdır, hekim bilgisayarın hafızasına önceden hastanın dizinin ya da kalçasının üç boyutlu görüntüsünü yüklemektedir. Özel kalemiyle kesi yapılacak yer de ekranda işaretlenerek komut verilmektedir. Kullanılacak protezin büyüklüğü ve çeşidi de seçildikten sonra ameliyata geçilmektedir. Robotun probu (kolu) yardımıyla hekim operasyonu gerçekleştirir. Bu kol hekimin hata yaparak yanlış bir kesi yapmasını, önceden kendisine verilen komutlar sayesinde engellemektedir. Ancak robot zannedildiği gibi hareketli bir cihaz değildir. Kollarını hekim kullanır.
Günlük yaşama dönüş daha kısa oluyor
Robotik cerrahinin kullanımı ortopedi alanında son zamanlarda hızla yaygınlaşmaktadır. Robotik cerrahinin en önemli avantajı vücutta daha küçük kesi yapılmasıdır. Bu da ameliyat süresini kısaltmaktadır. Robot teknolojisi ile hastanın ameliyat sonrası yaşadığı ağrı da daha az olmaktadır. Robotik protez cerrahisinde iyileşme sürecindeki yaşam kalitesi daha yüksek olduğu gibi günlük hayata dönüş daha kısa olmaktadır.
