Biyolojik yaşlanma gibi, psikolojik yaşlanma da normal bir süreç olarak kabul ediliyor. Günümüzde uzun yaşamanın yanında, daha kaliteli bir yaşam sürme ve bunu etkileyen faktörlerin önemli hale geldiğini belirten uzmanlar, yaşlılık döneminde moralin önemli bir belirleyici olduğunu vurguluyor. Uzmanlar, psikolojik yaşlanmayı engellemenin önemli püf noktalarını da “yeni şeyler öğrenme, sosyal ilişki kurmak için çaba gösterme, hedef belirleme, stresle mücadele edip moral motivasyonu korumak, sağlıklı beslenme, düzenli uyku ve egzersiz” olarak sıralıyor.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Uzman Klinik Psikolog İhsan Öztekin, psikolojik yaşlanmanın da biyolojik yaşlanma gibi doğal bir süreç olduğunu belirtti.
İnsanın doğar doğmaz yaşlanmaya başladığını belirten Uzman Klinik Psikolog İhsan Öztekin, “Biyolojik yaşlanmadan insan beyni de etkilendiği için hafıza, dikkat, algı kronolojik yaşa bağlı olarak zayıflar, yeni şeyler öğrenme zorlaşır. Hayatında büyük değişiklikler yapma isteği ve ataklığı azalabilir. Tabii ki yaşlanmanın hayatı güzelleştiren tarafları da var. Yaşam tecrübesine bağlı olarak mantıklı ve doğru düşünebilme, doğru kararlar verebilme, daha tutarlı, hoşgörülü, sabırlı olma gibi beceriler artar. Psikolojik anlamda daha çok deneyime sahip bir yaşlı kimliğini kazanırken; yaşlılığından dolayı sosyal anlamda saygın bir yere sahip olmaktadır. Bunlar yaşlanmanın doğal yapısında vardır.” dedi.
Psikolojik yaşlanma bağımsız işleyen bir süreçtir
Psikolojik yaşlanmanın biyolojik yaşlanmadan bağımsız olarak işleyen ayrı bir süreç olduğunu kaydeden Uzman Klinik Psikolog İhsan Öztekin, “Bu konuda birçok araştırmalar yapılmış, teoriler geliştirilmiş olup bireysel farlılıkların ön plana çıktığı görülmektedir. Biyolojik yaşlanma özellikle ilerleyen yaşlarda bedenin güçsüzleşmeye başlaması ve performans kayıpları ile kendini gösterirken, psikolojik yaşlanma boyutunda ileri yaşlara kadar, kazanımların kayıplardan daha fazla olduğu görülmektedir.” diye konuştu.
Moral yaşam kalitesinin önemli bir belirleyicisi
Günümüzde uzun yaşamanın yanında, daha kaliteli bir yaşam sürme ve bunu etkileyen faktörlerin önemli hale geldiğini kaydeden Öztekin, “Yaşlılık döneminde moral önemli bir belirleyicidir. Moral hem iyilik halinin hem de yaşlılıkta göz ardı edilen yaşam kalitesinin önemli bir belirleyicisidir.” dedi.
Sosyal ilişkilerin kalitesi psikolojiyi etkiliyor
Uzman Klinik Psikolog İhsan Öztekin, “Psikolojik yaşlanmada moral ve duygusal aktarımlar, karşılıklı ilişkilerin sürdürülmesi, dayanışma, aile-akrabalık ve komşuluk ilişkilerinin sürdürülmesiyle ilişkili görünmektedir. Sosyal ilişkilerin miktarı ve kalitesi, yaşlıları psikolojik olarak etkilemektedir.” dedi.
Ruhsal ve moral durum, yaşamı sürdürmede daha etkili
“Araştırmalarda, yaşlılıkta fiziksel kapasitedeki azalmanın ve sağlığın bozulmasının öneminden çok, yaşlı birey için ruhsal ve moral durumun yaşamı sürdürmede daha etkili olduğu ifade edilmektedir” diyen İhsan Öztekin, şunları söyledi:
“Yaşlının çevresindeki eş, aile ve arkadaşlarından oluşan sosyal ağ, bireylerin sevgi, bağlılık, benlik saygısı ve bir gruba ait olma gibi temel sosyal gereksinimlerini karşılar. Fiziksel ve psikolojik sağlığı olumlu yönde etkiler. Sosyal destek sonucu ortaya çıkan saygınlık, moral artışına ve yaşamdan duyulan memnuniyete, stres verici olaylarla baş etmeye olumlu katkılarda bulunmaktadır.”
Sağlıklı yaşamanın 5 kriteri
Uzman Klinik Psikolog İhsan Öztekin, sağlıklı yaşamanın 5 kriterini şöyle sıraladı:
- Fiziksel iyilik: Bilinçli ve dengeli beslenme alışkanlıkları geliştirmek, düzenli fiziksel aktivite yapmak ve zararlı alışkanlıklardan uzak durmaktır.
- Zihinsel iyilik: Beynin sürekli olarak okuyarak, izleyerek, dinleyerek uyarılması, problem ve bulmaca çözme ile zihinsel aktivitenin canlı tutulması ve diğer el becerisi ve sanatsal yeteneklerle üretici boş zaman etkinlikleri geliştirilmesidir.
- Sosyal iyilik: Akrabalar ya da çevremizdeki diğer insanlarla iyi iletişim ve ilişkiler kurulabilmesi, topluma ve çevreye pozitif katkıda bulunabilmek için çaba gösterilmesidir.
- Manevi iyilik: Hangi yaşta olursa olsun, kişinin sürekli yaşamdan beklenti ve amaçlarının olması, güçlü etik değerlere ve ahlaka sahip olmasıdır.
- Duygusal iyilik: Başkalarına ve kendisine karşı olan hislerini ve düşüncelerini anlayabilme ve onları paylaşma, duygusal açıdan dengede olabilmeyi başarmaktır.
Psikolojik yaşlanmayı engellemenin 7 yolu
Uzman Klinik Psikolog İhsan Öztekin, psikolojik yaşlanmayı engellemenin yedi önemli püf noktasını da şöyle sıraladı:
– Sürekli yeni şeyler öğrenerek zihni aktif tutmak.
– Stres ile mücadele edip moral motivasyonu korumak.
– Sosyal ilişki kurmak için çaba göstermek.
– Hayatında, geleceğe yönelik hedefleri olmak.
– Sağlıklı beslenme.
– Spor ve düzenli egzersiz. – Uyku düzenini korumak.
