Prostat nedir, prostat büyümesi ile prostat kanseri arasında bir bağlantı var mıdır?
Prostat, mesanenin altında üretra denilen bir kanalın çevresinde normalde ortalama 20 gram olması gereken bir bezdir. Prostatın idrar yapma, cinsellik anlamında fonksiyonları bulunmaktadır. Bununla birlikte prostatın iyi huylu büyümesiyle prostat kanseri arasında herhangi bir bağlantı bulunmamaktadır.
Halk arasında “prostat ameliyatı” denildiğinde söz konusu operasyonlarda iyi huylu büyümede yapılan ameliyat ile kötü huylu büyümede yani kanser dediğimiz ameliyatta yapılan müdahaleler tamamen farklıdır. Genel olarak, iyi huylu prostat büyümesinde yaptığımız işlem prostatı traşlamak yönünde olurken kötü huylu prostat büyümesinde prostatı kabuğu ile yani kapsülü ile birlikte tamamen çıkartılmasıdır ve üretra dediğimiz kanal ile mesane arasında anastamoz yapılması ameliyatıdır.
Prostatta teşhis koymak için hangi yöntemler kullanılıyor ?
Prostat şikayeti ile bize ulaşan hastayı öncelikle muayene ediyoruz. Hastayı muayene ederken rektal muayene, ultrason, idrar tahlili, üroflowmetri dediğimiz işeme hız testi, psa gibi kan tahlili bizi teşhis koyma konusunda yönlendiriyor. Çıkan tahlil sonuçlarına göre de teşhis istikametimiz belirleniyor. Özellikle son birkaç kaç yılda olan MR teknolojisindeki gelişmeler sayesinde 3 boyutlu multiparametrik MR ile prostat kanserinin tanı ve tedavisinde ciddi gelişmelerin olduğunu belirtmek isterim.
PSA nedir? Her zaman yüksek çıkması Prostat Kanseri anlamına mı gelir?
PSA (prostat spesifik antijen) prostat hücrelerinden salgılanan bir enzimdir. Halk arasında PSA’nın yüksekliği kanser şüphesi uyandırır bu da korkmalarına neden olur. Aslında insanlar bu noktada haklılar. Ancak belirtmek gerekir ki PSA yüksekliği her zaman prostat kanseri anlamına gelmez. Prostat spesifiktir, kansere spesifik bir kan değeri değildir. PSA dediğimiz değer prostatın iyi huylu büyümesinde de, prostatit dediğimiz prostat iltihabı zamanı da, prostat kanserinde de yükselebilir. Bunun yanı sıra prostata ve rektuma yapılan müdahaleler de psa değerini yükseltebilir. Buradan çıkacak ise şu olmalıdır; PSA yüksekliği her zaman prostat kanseri anlamına gelmez.
Prostat hastalíklarinda bulgular nelerdir ?
Prostat bezinin iyi huylu büyümeye başlamasının sebep olduğu belirtiler, büyüme oranı doğrultusunda kişiden kişiye göre değişiklik gösterebi-lir. Büyüme miktarı ile hastalarımızın şikayetleri doğru orantılı olmayabilir. Bazı erkek-ler prostat büyümesi başladığı halde belirtilerini hissetmeyebilirler. Ancak ileri safha-larda belirtilerin şiddeti artar ve kişinin hayat kalitesi ciddi anlamda düşer. Prostat büyümesinin en sık görülen belirtileri şu şekilde özetlenebilir;
- İdrar yapmaya başlamada zorluklar yaşanabilir.
- İdrarın kesik kesik yapılması
- Sık idrar yapma gereksinimi
- Gece uykularının idrar yapma ihtiyacı sebebiyle sık sık kesilmesi
- Acil idrar yapma ihtiyacı, sıkışma
- İdrarın tam boşaltılamaması
- İdrar çıkarmak için zorlanma, ince akması ve ıkınma gerekmesi
- İdrarda kan görülmesi
- İdrar bittikten sonra damlamalar
Prostat kanserindeki belirtiler ise hastalığın ilerlemesine bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bu bakımdan sinsi karaktere sahip bir hastalıktır. Özellikle erken dönemlerinde hiç belirti ve şikayet görülmeyebilir. Prostat kanseri belirtileri ortaya çıktığında, hasta bazı tedavi şanslarını kaybedebileceğinden, özellikle 50 yaş üstü erkek hastaların düzenli doktor kontrollerinin tedavi başarısında önemi büyüktür.
Prostat hastaliklarinin tedavi sürecinde ne gibi seçenekler uygulanmaktadır ?
Prostatın iyi huylu büyümesi ve kötü huylu büyümesinde farklı tedavi seçenekleri uygulanıyor. İyi huylu büyümede yaptığımız tedavi ilk önce alfa bloker veya 5 alfa redütaz dediğimiz ilaç tedavileridir. İlaçlardan fayda görmediğimiz durumlarda cerrahi müdahaleye yöneliyoruz. İyi huylu prostat büyümesinde cerrahi müdahalemiz açık ameliyat ya da TUR prostat (transüretral rezeksiyon) dediğimiz kapalı ameliyat şekilleridir. Genellikle kapalı ameliyat uygulandığı günümüzde açık ameliyat yöntemleri artık çok kullanılmaz hale geldi. Günümüzde dev prostatlı hastalarla karşılaşmadıkça açık prostatektomi uyguladığımız bir yöntem değildir.
Prostat kanseri tanısı konulmuş hastalarda ise öncelikle hastalığın klinik evrelendirilmesi yapılır, yani kanserin derecesi ve yaygınlığının belirlenmesi gerekir. Prostat ile sınırlıyken hastaya tanı koyduysak hasta bu hastalıktan tamamen kurtulma şansına sahip oluyor. Bu aşamada kullandığımız cerrahi yöntemler açık radikal prostatektomi veya robot yardımlı laparoskopik radikal prostatektomi ameliyatlarıdır. Şuan ABD’de prostata sınırlı kanser için %80-90 oranda robot yardımıyla laparoskopik radikal prostatektomi ameliyatları tercih edilmektedir.
Bunun yanı sıra kanserin ilerleme derecesine göre aktif izlem denilen tedavi seçeneği, hormon tedavileri, kemoterapi ve radyoterapi gibi tedavi seçenekleri mevcuttur. Özellikle aktif izlem tedavi seçeneğinin olması konusunda halkın bilinçlenmesi bu anlamda çok önemlidir. Hastalarımız üroloğuna bu yöntemlerin hepsini tek tek sorabilmeli.
Prostat kanserinden korunmak mümkün mü?
İstatistiki bilgilere değinecek olursak Türkiye’de her 12 erkekten biri prostat kanseri. ABD’de ve Avrupa toplumlarında bu sayı ise her 6 erkekten birine kadar düşüyor. Bu noktada oranlara baktığımızda ülkemizin durumunun diğerlerine göre daha iyimser olduğunu görmekteyiz. Kansere yakalanma riski bakımından ekolojik, çevresel faktörler çok önemli. Bu noktada es geçilmemesi gereken beslenmenin sağlık üzerindeki etkisidir. Akdeniz ve Ege mutfağının prostat kanserine rastlanma sıklığı noktasında bizi daha iyi bir sonuçlara taşıdığını görmekteyiz.
Bu noktada sigaranın da çok önemli bir faktör olduğunu belirtmeliyim. Prostat kanseri nedeni net belli olmayan bir hastalıktır. Ancak genel olarak sigaradan uzak durup sağlıklı beslenirsek bir anlamda prostat kanserinden korunmuş oluyoruz diyebiliriz
Prostat Hakkında Son Mesaj.
Prostatın iyi huylu büyümesi bir yaşlılık hastalığıdır. Prostat kanseri ise günümüzde erkeklerde en çok görülen kanser türüdür. Hastaların PSA değerinin yüksek olmasından korkmamasını isteriz. Akrabalarında prostat kanseri görülmüş bir erkek 40 yaşın üzerinde mutlaka muayene olmalı. Çünkü akrabalardan birinde prostat kanseri varsa risk 2 kat, akrabalardan en az ikisinde prostat kanseri öyküsü mevcutsa risk 5-6 kat artmış oluyor. Normalde her erkek parmakla yapılacak olan prostat muayenesinden çekinir. Parmakla rektal muayene geç kalmamak adına, kanseri erken yakalama adına psa ile birlikte son derece değerli muayene yöntemidir.
