Erkeklerde en sık görülen kanser olan prostat kanserinin kesin tanısı biyopsi ile konmaktadır. Prostat kanseri yaşla birlikte artan ve 80’li yaşlarda pik yapan çok yaygın bir kanserdir, ancak yaygın olduğu ölçüde çok da öldürücü bir katekteri olmayan ve yavaş büyüyen bir kanserdir. Bu kadar sık görülen prostat kanserlerin yarısına yakını klinik olarak önemsiz ve diğer kısmı ise çiddi takip ve tedavi gerektiren klinik önemli kanserlerdir. Günümüzde prostat kanseri şüphesi olan hastalara öncelikle multiparametrik prostat MR yapılır ve , MR’da saptanan şüpheli alanlar PI-RADS değerlendirilmesi yapılarak lezyonlar kategorize edilir(PI-RADS 1-5), ve kategori 3,4 ve 5 lezyonu olan alanlara biyopsi planlanabilir. Multiparametrik prostat MR’ında görülen tamda bu yüksek riskli lezyonlardan bu adaklardan fizyon tekniği ile biyopsi alınır. Prostat biyopsisi günlük pratikte ultrason eşliğinde transrektal olarak sistemetik olarak belirlenmiş alanlardan 12 kadran olarak yapılagelmiştir, fakat bu klasik biyosilerde üçde bir oranında klinik önemsiz kanserde yakalanmaktadır, bu da gereksiz fazladan tedavilere neden olmakta ve bu tür hastalara yapılan tedaviler nedeniyle hayat kalitesi bozulmaktadır. Buna karşın Multiparametrik prostat MR’ı ile saptanan ve kategorik(PIRADS 3-5) olarak klinik önemli kanser odakları belirlendikten sonra bu odaklardan hedefe yönelik biyopsi yapılması; hem nispeten klinik önemsiz kanserleri engellemekte hemde kanser tanısı için uygun doku örneği alınabilmesine olanak tanır.
Prostat biyopsi endikasyonları: Prostat kanseri riski yüksek olan erkeklere prostat kanseri tanısı koymanın tek yolu prostat biyopsisi yapmaktır. Kan PSA(Prostat spesifik antijen) seviyesi yüksek veya serbest/total oranı %20’nin altında olanlar, Parmakla Rektal muayenede şüpheli prostat lezyonu veya sertliği bulunanlar, Prostat kanseri şüphesi nedeniyle çekilen Multiparametrik prostat MR’da, prostat PI-RADS değerlendirilmesinde kategari 3,4 ve 5 alanları olanlar, ve genetik testlerde kanseri riski olan veya ailesinde 2 den fazla erkekde prostat kanseri olanlar prostat biyosisi adaylarıdır.
Biyopsi hazırlığı: Prostat biyosisnde en öneli komplikasyon enfeksiyon ve kanamadır bu yüzden, girişimsel bir işlem olan prostat biyopsisi öncesi, idrar tetkiki ve idrar kültürü temiz ve normal olmasında emin olunması gerekir. Biyopsi transrektal yolla yapıldığı için ,uluslar arası protokol gereği, biyopsiden bir gün öncesinden antibiyotik başlanması ve biyopsi yapıldıktan sonra yine üç gün antibiyotiğe devam edilmesi gerekir. Yine biyopsi öncesi barsak temizliği açısından, işlemden 1-2 saat öncesi lavman uygulaması yapılır. Ayrıca kanama riski nedeniyle varsa kullandığı kanı sulandırıcı(antikoagulanlar) ilaçlar bir müddet kesilir ve çok gerekli ise kısa etkili bazı antikoagulanlar başlanabilr. Prostat biyopsisi lokal anestezi veya genel anestezi (özellikle füzyon biyopsilerde) altında yapılabilir.Biyopsi öncesi hastaların 6 saat boyunca aç olması tercih edilir.
PROSTAT BİYOPSİSİ ÇEŞİTLERİ: Prostat biyopsisi günümüzde 2 ana gruba ayrılmaktadır. Bunlar klasik prostat biyopsisi ve füzyon prostat biyopsisidir.
1-Klasik prostat biyopsisi(sistematik biyopsi): Bu Prostat biyopsisi türü klasik olarak transrektal ultrasonografi klavuluzğunda prostatdan kanserin sık görüldüğü periferik zona yakın alanlarda, sağ ve sol tarafdan, sistematik bir şekilde hedef gözetmeksizin kanserli olduğu tahmin edilen 12 kadrandan alınan biyopsiyi ifade eder ve halen genellikle üroloji uzmanı tarafından çok yaygın bir şekilde yapılmaktadır. Bu tür biyopsi öncesi de multiparametrik prostat MR’ı ve diğer incelemeler yapıldıktan sonra biyopsi kararı verilir.
2-Füzyon biyopsi: Prostat kanserinin kesin tanısı için gerekli olan biyopsi uygulaması, gelişen teknolojik gelişmelere paralel olarak, ileri teknoloji cihaz ve yazılımlar kullanılması ile farklı bir noktaya ulaşmıştır. Yani klasik-sistematik prostat biyopsisi, günümüzde teknolojik yenilikler ve ileri düzeyde bazı uygulamalarla yerini, füzyon biyopsi almaya başlamıştır ve birçok merkezde başarıyla uygulanmaktadır. Biyopsi öncesi hastalara multiparametrik prostat MR’ı çekilir. MR’daki görüntülerden, yüksek riskli ve klinik önemli prostat kanseri açısından şüpheli alanlar(PIRADS Kategori 3,4 ve) belirlenerek MR görüntüleri üzerinde radyolog tarafından işaretleme yapılmakta ve ardından ikinci aşamaya geçilmektedir. Bu aşamada tercihen genel anestezi veya sedasyon altında perine veya rektum bölgesine ultrason probu yerleştirilerek ultrason ve MR görüntüleri eşleştirilir ve bu odaklardan milimetrik hassasiyetle yeterli sayıda ve miktarda biyopsi yapılır.Füzyon biyopsi yapıldıktan sonra istenirse sistemeik biyoside aynı seansda yapılabilir. Bu yöntem sayesinde kanser odakları daha yüksek doğrulukla saptanmakta ve tekrarlayan biyopsilere gerek kalmamaktadır. Füzyon biyopsi uygulaması, özellikle prostat kanseri açısından riskli alanlar ile tümörün hedeflenmesiyle, gerekli doku hücrelerinin alınmasını sağlamaktadır.
FÜZYON PROSTAT BİYOPSİ UYGULAMASI: Prostat biyopsisini, üroloji ve radyoloji uzmanları birlikte gerçekleştirmektedir. Radyoloji uzmanı, MR görüntüleri üzerinde kanser açısından şüpheli alanları işaretledikten sonra bu görüntüler füzyon prostat biyopsi cihazının sistemine yüklenir ve görüntüler eşleştilir e bu alanlardan hedefe yönelik milimetrik hassasiyetle biyopsiler transrektal veya perineal yoldan yapılır
Füzyon biyopsinin 3 farklı tekniği bulunmaktadır:
1-MR altında biyopsi: MR’ın tespit edilen yüksek riskli alanlardan büyük bir doğrulukla biyopsi alınabilmektedir. Sadece MR’ın belirlediği alanlardan değil aunı seansda klasik-sistematik prostat biyopsisi de yapmak mümkündür.
2-Kognitif MR biyopsi:MR’ın belirlenen yüksek riskli alanları prostat biyopsisini yapacak uzman akılda tutarak, belirlenen bölgelerden yine transrektal USG klavuzluğunda biyopsi örneklerini alma yöntemidir.
3-Yazılım yardımlı gerçek MR-Ultrason Füzyon biyopsi: MR görüntüleri üzerinde kanser açısından şüpheli alanları işaretledikten sonra bu görüntüler füzyon prostat biyopsi cihazının sistemine yüklenir ve görüntüler yazılım marifetiyle eşleştilir, ultrason probu prostat etrafında hareket ettirildiğinde füzyon yazılımı üst üste gelmiş MR görüntüsünü buna göre kaydırır ve ayrıntılı olarak 3 boyutlu ultrasonografi+MR görüntüsü sağlanır, birleştirilmiş görüntüde biyopsi iğneleri tam olarak hedefe yönelik milimetrik hassasiyetle örnek alınacak lezyona yönlendirilir ve yeterli sayıda örnekleme yapılır.
SONUÇ OLARAK:
Klinik olarak prostat kanseri şüphesi olan hastalarda biyopsi öncesinde multiparametrik MR incelemesi yapılması son derece önemlidir.
