Prematüre Bebek bakımının yolları

Gebeliğin 37. haftasından önce doğan ve bir süre küvözde tedavi görmesi gereken prematüre bebeklerde eve dönüş zamanı geldiğinde, ebeveynleri özenli ve dikkatli bir bakım süreci bekliyor. Tüm bu süreçte neler yapılması gerektiğine dair merak ettiklerinizle ilgili ise Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Yenidoğan Uzmanı Prof. Dr. Nermin Tansuğ bilgi verdi.

Aileye yeni katılacak her yeni bebeğin dünyaya geliş süreci kuşkusuz büyük ve heyecanlı bir bekleyiş aynı zamanda. Genellikle 37-42 hafta arasında geçen gebelik anne ve babalar için her saniyesiyle çok büyük bir deneyim. Her şey yolunda gittiğinde bebekler en geç 1-2 gün içinde evlerine dönebiliyor. Ancak bazen gebeliklerin erken doğumla sonuçlanması eve dönüş süresini uzatabiliyor. Prematüre bebekler bilindiği gibi, dünyaya erken geldikleri için bir süre yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde misafir ediliyor. Ne kadar erken doğmuşlarsa sorunların da o kadar fazla olması doğal. Doğdukları haftaya göre solunum güçlükleri, kafa içi kanama, enfeksiyonlar, beslenme zorlukları ve sarılık gibi durumlar yaşayabiliyorlar. Ancak yenidoğan uzmanlarının ellerinde bu süreci sağlıklı bir şekilde atlatan bebekler için eve dönüş zamanı da gelmiş oluyor. Yazımızın devamında anne ve babalara işte bu süreçte rehberlik ediyoruz. Yazımız, eve dönen prematüre bebeklerin ebeveynleri için önemli bilgiler içeriyor.

Prematüre Bebeklerin iyileştiği nasıl anlaşılıyor?

Yoğun bakımda bebek eğer monitörlere gerek duymadan izlenebiliyorsa ve iyi bir şekilde emiyorsa, düzenli olarak kilo alıyorsa, en az 10 gün süreyle solunum durması (apne) yaşanmamışsa artık taburcu olma zamanı gelmiş demektir. Çoğu prematüre bebekte bu koşullar 36 gebelik haftasına ulaşıldığında sağlanmış oluyor.

Eve dönüş süreci başlıyor! Hazır mısınız?

Bebekler taburcu edilmeden önce ailenin eğitimi için gerekli tüm bilgilendirmeler yapılıyor. Öncelikle bebeğin nasıl beslenmesi gerektiği tüm ayrıntılarıyla anlatılırken; bebeğin bakımı, banyosu ve giydirilmesi gibi hususlarda da ebeveyn bilgilendiriliyor. Acil durumlarda bebeğe nasıl müdahale edileceği de yine bu süreçte anlatılan bir konu. Annenin evde artık bebeğine bakabileceğine emin olması ve kendine güvenmesiyle bebek taburcu ediliyor. Eve dönen bebekleri ise farklı bir bakım ve beslenme düzeni bekliyor. İşte o yeni düzene dair bilinmesi gerekenler.

Oda düzeni

• Bebeğiniz taburcu olmadan önce evinizdeki hazırlıkları tamamlayın. Ebeveyn ve bebek odasında çok fazla eşya tutmamalısınız. Eviniz aşırı sıcak ya da soğuk olmamalı (22-25°C arası idealdir).
• Bebeğinizin kalacağı odanın mutlaka güneş görmesi, sık havalandırılması gerekir. Nem oranının %55-60 arasında olmasına dikkat edin.
• Bebeğin odasında parlak ışık yerine parlaklık derecesi ayarlanabilir ışık kaynağı kullanın.
• Evinize fazla ziyaretçi kabul etmeyin. Bebeğe dokunmadan önce ellerin yıkanması, hastalığı olan kişilerin temas etmemesi de önemli.
• Özellikle okul ve kreşe giden çocuklarla yakın temastan kaçının. Annede enfeksiyon varsa mutlaka maske kullanımı gerekir.
• Evde küçük çocuk varsa bebeğe zarar verebilir, bebekle yalnız bırakmayın.
• Evde hiçbir yerde sigara içilmemeli.
• Bebeğinizin yatağı sert, çarşafı gergin olmalı. Yatak içine oyuncak, battaniye, giysi koymayın. Yastık kullanmayın, bebeğinizi kundaklamayın. Her zaman yumuşak, pamuklu kumaştan giysiler tercih edin.
• Çamaşırları ilk birkaç ay ayrı yıkayın ve iki kez durulayın. Parfümsüz, enzimsiz deterjan ya da bebek çamaşır sabunu kullanın.

Beslenme Düzeni

Taburcu edilirken bebeğiniz uygun tartıda ise (10-90.persantil) ve anne sütüyle besleniyorsa buna devam etmeniz, eğer prematüre mamasıyla besleniyorsa 40-52. haftaya kadar prematüre maması veya özel taburculuk sonrası mamalarıyla beslemeniz önerilir. Daha sonra standart mamayla besleyebilirsiniz. Taburcu edilirken kilosu düşükse ve anne sütüyle besleniyorlarsa, anne sütü destekleyicileri kullanmalısınız.

Beslenme süresi olarak ortalama 20- 30 dakikayı geçmeyin. İlk birkaç ay sonrasında birçok bebeği 3-4 saatte bir beslemek yeterlidir. Tam ağızdan beslenmeye geçildiğinde vitamin destekleri için mutlaka doktorunuzla görüşün.

Uyku Sağlığı

Prematüre bebekler doğumdan sonraki ilk günlerde, günün büyük bir kısmını uykuyla geçirirler ki, bu normal bir bebeğin uyku süresinden daha fazladır. 36. haftayı geçtikten sonra ise daha az uyumaya ve daha çok ağlamaya başlarlar. Prematüre bebekler özellikle geceleri sakinleşip uykuya dalmakta zorluk yaşabilirler. Düzenli uyku ritmini oluşturabilmeleri için onlara yardımcı olabilirsiniz. Örneğin oyun ve uyaranları geceden çok gündüz saatlerinde verebilirsiniz. Banyo ve beslenme gibi uyku öncesi rutinleri oluşturabilirsiniz. Hastanede yatarken ışığa, sese alışmış ve bu şekilde sakinleşen bazı bebekler gece lambası ve yumuşak bir müzikle rahatlayabilir. Gece bebeğinizi besleyeceğiniz veya altını değiştireceğiniz zaman, görebileceğiniz kadar hafif bir ışık yeterli olacaktır. Eğer bebeğiniz huzursuzsa, orada olduğunuzu hissettirmek için onu hafifçe okşayabilirsiniz. Çoğu bebek uyumadan önce kısa bir süre ağlayabilir. Eğer bebeğiniz kendini avutmaya çalışıyorsa onu rahatsız etmeden önce bir süre bekleyin.

Ağlama nöbetleri ve Gaz sancıları

Bütün bebekler günde ortalama 2 saat ağlar; açlık, uykusuzluk, fiziksel “ağrı, altının ıslak olması, üstünün değiştirilmesi, çok soğuk veya sıcak olması, kucaklanma isteği ve kolik gibi pek çok nedenden dolayı. Ancak prematüre bebekler zamanında doğan bebeklerden daha fazla gaz sancıları yaşarlar ve daha çok ağlayabilirler. Kucaklama, emzirme, emzik verme, ninni veya hafif bir müzik dinletme, gezdirme, yumuşak hareketlerle sallama, sırtını veya karnını ovma gibi yöntemleri deneyin, sonuç alamazsanız mutlaka doktorunuza başvurun.

Banyo Kuralları

• Ilık bir banyo bebeğinizi rahatlatır. Sıklık değişebilir, günaşırı banyo uygun olabilir. Ancak banyo öncesinde bebeğiniz yeni beslenmiş olmamalı.
• Uygun oda sıcaklığı 27°C, su sıcaklığı ise 37-38°C olmalı.
• Banyo sırasında bebeğinizin üşümemesine dikkat edin ve süresini 2-3 dakika ile sınırlayın.
• Bebeklere uygun ürünler olsa da sabun ve şampuanları aşırı kullanmayın.
• Kulak ve burnuna temizleme amaçlı çubuk sokmayın, sadece görünen kirleri alın.
• Kız bebeklerde bez bölgesini her zaman önden arkaya doğru silin. Erkeklerde de sünnet derisi geriye itilmemeli.
• Pişik kremi kullanacaksanız %10 çinko oksit içerenleri tercih edin. Parafin içerenleri ve talk pudralarını kullanmayın.

Seyahate çıkabilir miyiz?

Prematüre bebekler için araçta bebek koltuğunun her iki yanı battaniye ruloları ve yuvarlanan alt beziyle desteklenebilir. Araç içinde ani frenle düşerek ya da uçarak bebeğe zarar verebilecek cisimler de mutlaka ortadan kaldırılmalı. Unutmayın! Taburcu olmadan önce bebeğinizin araç koltuğunuza nasıl oturtulacağını, uygun pozisyon ile desteğin nasıl sağlanacağını öğrenin. Uçak seyahati için ise en iyi zaman bebeğiniz 6 haftalık olduktan sonra. Uçağın iniş ve kalkışında bebeğinizi emzirirseniz kulak zarında basınç değişiminden oluşabilecek zedelenmeyi önleyebilirsiniz.

Enfeksiyondan Koruma

Bebeğinizin, solunumunu etkileyebilecek enfeksiyonlar açısından diğer bebeklere kıyasla daha fazla risk altında olduğunu unutmayın. Enfeksiyon riskini azaltmak için:

1. Kalabalık ortamlara girmeyin, özellikle kalabalık çocuk gruplarının olduğu yerlerde zaman geçirmeyin.
2. Büyük havalandırma sistemleri olan binalardan, örneğin alışveriş merkezlerinden uzak durun.
3. Bebeğinize dokunmadan önce ellerinizi sabun ve sıcak suyla yıkayın.
4. Grip ya da ateşi olan kimselerle temasınızı sınırlayın.
5. Biberon kullanıyorsanız hijyen ve temizliğe dikkat edin. Buhar sterilizatörleri kullanabilirsiniz.

Aşı Takibi

Taburcu olmadan önce, bebeğinizi yoğun bakımda izleyen hekiminiz tarafından güncel aşı takvimi konusunda bilgilendirileceksiniz. Prematüre bebekler de, doğum ağırlıklarına ve gebelik yaşlarına bakılmaksızın (Hepatit B ve BCG aşısı hariç) zamanında doğmuş bebeklerle aynı zamanda aşı takvimine göre aşılanırlar.