Periodontitis – Özet
Periodontitis, ya da sıklıkla kullanılan ismiyle diş eti hastalığı, dişi destekleyen kemik dokusunda ve yumuşak dokuda kayba neden olan ve çok yaygın görülen bir enfeksiyondur. Tedavi edilmediği takdirde dişlerin etrafındaki alveolar kemik yavaşça ve aşamalı olarak kaybedilir.
Periodontitis, dişin etrafındaki enflamasyon, iltihap demektir. Bakteriler gibi mikroorganizmalar, diş yüzeyine ve dişi çevreleyen cep içerisine yapışır. Bağışıklık sistemi tepki verip toksinler açığa çıktığı zaman iltihabi süreç başlar. Tedavi edilmeyen periodontitis genellikle diş kaybı ile sonuçlanır. Uluslararası kabul görmüş dergilerde yayınlanmış araştırmalar göstermektedir ki periodontitis, felç, kalp krizi ve başka hastalıkların riskini artırabilmektedir.
Bakteriyel plak, diş yüzeyinde oluşan, yapışkan ve renksiz ve çok ince yapıdadır ve periodontal hastalığın en sık nedenidir. Plak zamanında uzaklaştırılmaz ise sertleşerek diş taşı oluşturur.
Periodontitis, genellikle iyi ağız hijyeni ile önlenebilmektedir.
Periodontitis Hakkında Kısa Bilgiler
- Periodontitis ya da diş eti hastalığı, alveolar kemik ve diş etini de içine alan dişlerin etrafındaki bölgeyi etkiler.
- Bakteri plağının dişlerin etrafında birikmesini takiben bağışıklık sisteminin verdiği tepki ile ortaya çıkar.
- İyi bir ağız hijyeni, tedavi ve hastalığın önlenmesinde bir basamaktır fakat bazen cerrahi işlem de gerekmektedir.
- Sigara kullanımı, diş eti hastalığı riskini artırır ve tedavinin başarısını azaltabilir.
- Diş eti hastalığı ile vücudun genel sağlık durumu arasında bağlantı olduğunu gösteren kanıtlar bulunmaktadır.
Tedavi
Periodontal tedavide ana amaç, dişlerin etrafındaki ceplerden bakterileri uzaklaştırmak ve kemikte ve diğer dokularda meydana gelebilecek ileri kayıpları engellemektir.
İyi Ağız Hijyeni
Dişler, diş etleri sağlıklı olsalar da günlük olarak iyi bir ağız hijyeni sağlanmak zorundadır. Aksi halde enfeksiyon rahatlıkla ortaya çıkabilecektir.
Doğru ağız bakımı günde iki defa diş fırçalamak ve günde bir defa diş ipi kullanarak olmaktadır. Eğer dişler arasındaki mesafe yeterli ise arayüz fırçaları diş ipi yerine kullanılabilir. Yumuşak kürdanlar ise gün içerisinde çantada, ofiste bulundurularak dişlerin aralarının temiz tutulması için tercih edilebilir. Artriti olan hastalar ya da el koordinasyonu yeterli olmayan bireylerin elektrikli diş fırçaları kullanmaları da önerilebilir. Ancak tüm bu öneriler bireylerin kendileri tarafından değil bir uzman tarafından belirlenmesi, takip edilmesi gerekmektedir. Bu noktada periodontoloji uzmanı (diş eti doktoru) önemli bir görev almaktadır. Bireylerin ağız, diş durumuna göre (köprü protezi, kuron, hareketli protez, implant üstü protez, implant üstü hibrit protez vs) diş eti uzmanı, hangi tip ürünler ile ağız bakımının yapılması gerektiği konusunda bireylere gerekli önerileri yaparak kontrol randevuları ile takip edip eder. Böylece hatalar varlığında önerileri değiştirebilir, kişiye uygun bakım şeklini belirleyebilir.
Periodontitis, kronik, uzun dönemli, enflamatuar bir hastalıktır ve ağız hijyeni sağlanmadığı sürece tedavi edilse dahi tekrar ortaya çıkmaktadır.
Diş Yüzeyi Temizliği ve Kök Yüzeyi Düzleştirmesi
Periodontal sağlığı (diş eti sağlığı) tekrar kazanabilmek için plak ve diş taşının öncelikle ortadan kaldırılması çok önemlidir. Diş eti uzmanı, öncelikle diş yüzeyi temizliği ve kök yüzeyi düzleştirmesi (küretaj) işlemleri ile diş etinin üzerindeki ve özellikle altındaki plak, diş taşı, nekrotik sement dokusunu uzaklaştırır. Bu işlemleri aşama aşama çeşitli ultrasonik aletler, el aletleri ile yerine getirir. Kök yüzeyi düzleştirmesi, kök yüzeyindeki pürüzlü, girintili çıkıntılı alanların ortadan kaldırılarak diş etinin kök yüzeyine tutunması için ortam hazırlanması işlemleridir. Çünkü, girintili çıkıntılı alanlar, besin birikimi, bakterilerin tutunması için ideal alanlardır ve bu durum diş eti hastalığı riskini artırır.
Bu işlemler 1 seans ile 6 seans arasında değişiklik göstermektedir.
Diş yüzeyi temizliği işlemi, ne kadar plak, diş taşı oluştuğuna göre kişiden kişiye göre değişen sürelerde yapılır. Yılda iki defa doktora görünmek, bu birikimin saptanması için gerekmektedir.
İlaç Tedavisi
Diş eti uzmanının önerisi halinde çeşitli ilaçlar, diş eti tedavisi sırasında kullanılabilmektedir. Ancak bu ilaçlar, tedavi etmek için değil tedaviyi desteklemek, tedaviye zemin hazırlamak gibi amaçlarla önerilebilmektedir.
Antimikrobiyal Ağız Gargaraları: Bu gargaralar, genellikle diş eti tedavisi sonunda ya da diş eti cerrahileri sonrasında bakteri birikimini kontrol altında tutmak için reçete edilirler. Doktorun önerisine uygun bir şekilde kullanılmalıdır.
Antiseptik Çipler: Klorheksidin içerikli jelatin çiplerdir. Periodontal cep içerisine temizlik, küretaj işlemlerini takiben uygulanarak zamana yayılan bir şekilde klorheksidin salınımı sağlanır. Bakteri birikimini engellemek ve periodontal cep boyutlarının azalmasına destek olması amaçlı kullanılırlar.
Antibiyotik içerikli Jel: Bir antibiyotik olan doksisiklin içerir. Periodontal cebin azaltılması ve bakteri birikiminin engellenmesi için kullanılır. Temizlik ve kök yüzeyi düzleştirmesi işlemleri sonrasında kullanılmaya başlanır ve yavaş salınımlı bir ilaç uygulamasıdır.
Oral Antibiyotikler: Ağız yoluyla kullanılan, tablet ya da kapsül formundaki antibiyotiklerdir. Kısa dönem kullanılırlar ve akut ya da bazı lokal periodontal enfeksiyon varlığında diş eti uzmanının kontrolünde kullanılırlar.
İleri Seviye Periodontitis
İleri düzey periodontitis tedavisi daha uzun ve ekstra farklı işlemler gerektiren bir durumdur. Kemik ve diş etinde daha fazla doku kaybı meydana geldiği için ağzın var olan pozisyonunun korunması ya da mümkünse daha iyi bir duruma getirilmesi için çeşitli operasyonlar planlanabilmektedir. İyi bir ağız hijyeni sağlanmaz ve cerrahi olmayan periodontal tedavi yeterli iyileşmeyi sağlamaz ise cerrahi işlemlere başvurulur. Bu cerrahi işlemler şu şekilde olabilmektedir;
Flap Operasyonu: Diş eti uzmanı, diş yüzeyi temizliği ve kök yüzeyi düzleştirmesi işlemleri ile yeterli iyileşme olmayan durumlarda flap operasyonunu tercih edebilmektedir. Flap operasyonunda diş etleri açılarak kök yüzeylerine direk bir ulaşım sağlanır. Böylece, ultrasonik aletler ve el aletleri ile ulaşılamayan alanlardaki taşlar uzaklaştırılır, kök yüzeyleri düzleştirilir ve granülasyon dokuları temizlenir. İşlemi takiben diş etleri yeniden dikilerek operasyon tamamlanır. Bu işlem sonrası diş etlerinin iyileşmesi ve dişleri daha sıkı bir şekilde tutması beklenir. Bazı durumlarda flap operasyonu sırasında kemik greftleri, kemik oluşumunu stimüle eden çeşitli ajanlar kullanılabilir. Bu uygulamalar, kemik kaybı olan bölgelerde yeni kemik oluşumunun mümkün olabileceği alanlarda yapılır. Maalesef her kemik kaybı olan bölgede bu uygulamalar işe yarayamamaktadır.
Kemik ve Diş Eti Greftleri: Bu işlemler, kemik rejenerasyonu ve kaybedilen diş eti dokusunun yeniden kazanılması amacıyla uygulanmaktadırlar. Bireyin kendi kemik dokusu, çeşitli doğal kemik dokuları ya da sentetik kemik dokuları kaybedilen kemik bölgesine uygulanır. Bu işlem için kemik kaybedilen alanın yeni kemik oluşumu için gerekli şartları sağlaması önemlidir.
Yönlendirilmiş Doku Rejenerasyonu (YDR), yeterli kemik ve diş eti dokusu bulunmayan bölgelerde bariyer görevi gören membranlar kullanılarak yeni kemik ve diş eti dokusunun oluşmasını sağlayan bir cerrahi işlemler bütünüdür.
Bazı yumuşak doku eksikliklerinde diş eti uzmanı, yumuşak doku greftini uygun görebilir. Bu işlemlerde ağzın bir bölgesinden alınan yumuşak doku ya da hazır bulunan sentetik yapıdaki materyal, yetersiz olan bölgeye transfer edilir.
Bu işlemlerin başarısı, hastalığın ilerlediği seviye, bireyin ağız hijyenini korumadaki başarısı, sigara kullanımı, sistemik hastalıklar gibi faktörlere bağlıdır.
