PANDAS sendromu, A grubu Beta hemolitik streptokokların (halk diliyle beta mikrobu olarak bilinen ve çoğunlukla iltihaplı bademcik olarak bilinen hastalığa yol açan mikrop) neden olduğu nöropsikiyatrik bozukluktur. Vücuda önce A grubu Beta hemolitik streptokokların girmesi ile boğaz enfeksiyonu ortaya çıkar. Sonrasında ise bu enfeksiyonu takip eden çeşitli tikler ve takıntılar ve diğer OKB belirtileri ortaya çıkar. PANDAS İngilizcede çocuklarda streptokok enfeksiyonu ile birlikte gelişen otoimmun nöropsikiyatrik hastalık kelimelerinin baş harfleri alınarak oluşturulmuştur. PANDAS sendromu çocukluk-ergenlik çağında başlayan OKB nin bir nedeni olarak bilinmektedir. Uzun yıllardan beri bilinen bu hastalık mikroorganizmaların beyin yapısını etkileyebileceğini ortaya koymuştur. Günümüzde de bazı mikroorganizmaların insan davranışını etkilediği ve özellikle bağırsak florası ile beyin ilişkisinin ne kadar güçlü olduğunu gösteren kanıtlardan biri olabilir.
PANDAS genel olarak belirtileri 3 yaş ile ergenlik dönemi arasında ortaya çıkmaktadır. Bu belirtiler tik bozuklukları ve OKB den oluşmaktadır. Belirtilerin hızlı başlangıç göstermesi, ani başlaması ve bulguların zaman zaman alevlenme göstererek oluşması bu hastalığın tipik bulgusudur.
PANDAS sendromunda en sık görülen tikler
- Motor tikler
- Vokal Tikler
- Öksürme
- Göz kırpma
- Omuz silkme
- Boğaz temizleme
- Baş hareketleri
- Burun çekme
- Kelime/cümle tekrarları
PANDAS sendromunda en sık görülen obsesyon ve kompulsiyon
- Bulaşma obsesyonu, yıkama
- Kendine-başkalarına zarar verme
- Şüphe obsesyonu, işleri tekrar tekrar kontrol etme
- Simetri obsesyonu, düzen kompulsiyonu
- Dinsel obsesyon
Tekrarlama
Enfeksiyon tarafından başlatılan süreç otoimmun bir mekanizma ile beyinde bazal ganglion denen bir bölgeyi etkileyerek tikler ve takıntı belirtilerinin ortaya çıkmasıdır.
PANDAS tanısı olan çocuklarda obsessif kompülsif bozukluk ve /veya tiklerin yanı sıra kişilik değişimleri, dikkat sorunları, öğrenme sorunları, uyku bozuklukları, okul başarısında düşme, irritabilite, gece işemeleri ve anksiyete bozukluklarıda görülebilir. Tedavi edilmemiş vakalarda ise nöropsikiyatrik bulgular bir ömür boyu devam edebilmektedir.
Bu hastalarda boğaz enfeksiyonu öyküsü dikkatle izlenmelidir. Aynı zamanda boğaz kültürü tahlili ve beyin incelemesi olan Kraniyel Manyetik Rezonans incelenmesi yapılması önemlidir. Tedavide antibiyotik tedavisi, sterioid yada plazmaferez gibi immünolojik tedaviler daha ön plandadır.
