Bazı günlerde şuna benzer bir cümleyi bir çok defa kullanmış veya işitmişsinizdir: “Bugün pek keyfim yok ama nedenini bilmiyorum!” Anlamsız gelen can sıkıntıları, keyifsizlikler aslında durup dururken ortaya çıkmaz. Analitik ekollere daha yakın bir psikolog olarak bu durumu şöyle yorumluyorum: Savunma mekanizması eksikliği.
Psikoterapinin atası Freud, her insanda belli başlı savunma mekanizmaları olduğunu savunur. Bu mekanizmalar, kişinin karşılaştığı zorlayıcı içsel veya dışsal durumlarda, benlik saygısını yitirmemek için bilinçdışı tarafından devreye sokulur. Örneğin yansıtma. Yansıtma mekanizması kişinin kendisinde onaylamadığı herhangi bir özelliği veya yaşanmışlığı başka insanlara ithaf etmesidir. Sık sık yalan söyleyen biri, çevresindeki insanların sıklıkla yalana başvurduğunu düşünür veya iş yerinde patrona kızıp acısını başkalarından çıkaran kişi ”yer değiştirme” mekanizmasını devreye sokmaktadır.
Kimi zaman yaşamınızda hoşnut olmadığınız veya benlik saygınızı zedeleyecek durumlarla karşılaşabiliyorsunuz. Olay anında çok önemsiz gibi görünen bir konu birkaç gün sonra keyifsizlik ve mutsuzluk olarak karşımıza çıkabiliyor. Ertelenmiş tepkiler ve duygular aslında farkında olmadan bilinçdışında depolanıyor ve yavaş yavaş bilincimize doğru yol alıyor.
Eğer mutsuz veya keyifsiz hissediyorsanız ve nedenini bilmediğinizi savunuyorsanız, yanılıyorsunuz. Çünkü insan derdini bilir, fakat kimi zaman bunun farkında olmak istemez. Sorunlarla yüzleşmek rahatsız edici olsa da, gerekli yaşam dersini almak, o sorunun varlığını kabul etmek, doğru savunma mekanizmasıyla benliğinize kabul ettirmek oldukça önemli. Savunma mekanizmalarını doğru kullanmayan kişiler bir süre sonra; özgüven eksikliği, sosyal fobi ve güvensizlik hissetmeye başlar ve öz saygılarını kaybetme riskleri oluşur.
Öz saygımız için neler yapabileceğimizi biliyor musunuz?
- Duygularınızı fark edin. Bunun için app store’larda birçok duygu günlüğü var. Daylio, Question Diary bunlardan birkaçı.
- Eksik yönlerinizi fark edin ve bunun üzerine çalışın; gerekirse profesyonel yardım alın.
- Mükemmel olmaya çalışmayın. Mükemmellik göreceli bir kavramdır ve herkesin tanımı farklıdır.
- Kendinizi olduğunuz gibi kabul edin. (Hatalarınızla beraber.)
