Azalmış kemik kitlesi ve kemik dokusundaki mikromimaride bozulma neticesinde kemikte kırılganlık artışı ve kırığa eğilime yol açan sistemik bir iskelet hastalığıdır. 50 yaşın üzerinde her üç kadından birinde (meme kanserinden fazla) ve 50 yaş üzerinde 5 erkekten birinde (prostat kanserinden fazla) görülmektedir.
Osteoporoza Yol Açan Risk Faktörleri
Yaş (Kadınlar 65y – Erkekler 70y),
Cinsiyet,
Düşük vücut kitle indeksi ( 19kg/ m2 ),
Düşük enerjili kırık,
Annede kalça kırık öyküsü
Erken menopoz (45 yaş öncesi),
6-12 ay adet görmeme,
Sigara alkol kullanımı (≥3 ünite/gün),
Yüksek miktarda kafein alımı (günlük> 4 fincan)
Yetersiz D vit ve kalsiyum alımı,
Uzun süreli hareketsizlik ve yük bindirici egzersiz yapmama olarak sayılabilir.
Aşağıdaki Uluslararası Osteoporoz Vakfı tarafından hazırlanan “1 Dakikalık Osteoporoz Risk Testi’ni uygulayarak kişi kendisinde osteoporoz riski olup olmadığını değerlendirebilir.
1- Anne veya babanızda basit bir zorlanma veya hafif bir düşme sonrasında kalça kırığı oldu mu?
2- Sizde basit bir zorlanma veya hafif bir düşme sonrasında kalça kırığı oldu mu?
3- Üç aydan uzun bir süre kortizon içeren ilaç kullandınız mı ?
4- Boyunuzda 3 santimetreden fazla kısalma oldu mu ?
5- Fazla miktarda alkol tüketiyor musunuz ?
6- Günde 20′ den fazla sigara içiyor musunuz ?
7- Sık olarak diare-ishal sorununuz oluyor mu? (Çölyak veya Crohn hastası mısınız ?)
Kadınlar için;
8- Menopoza 45 yaşından önce mi girdiniz ?
9- Regl düzeniniz 12 ay süre ile aksadı, kesintiye uğradı mı ?
Erkekler için;
10- Testosteron seviyesinde azalmaya bağlı impotans veya libido kaybınız oldu mu?
Eğer bu sorulardan birine yanıtınız “Evet” ise hekiminize başvurunuz.
Osteoporoz Bulguları: Kalça, omur, el bilekleri ve diğer kemiklerde görülen düşük enerjili kırıklar, ani veya şiddetli sırt veya bel ağrısı, vücut imajının bozulması, boy kısalması, kamburluk, yaşam kalitesinde bozulma sayılabilir.
Osteoporoz Tanısı: Dual enerji X ray absorbsiyometri (DXA), radyografi, kan ve idrar tahlilleri ile konur.
Kimler Test Yaptırmalı : 65 yaş üstü tüm kadınlar, 70 yaş üstü erkekler, bir veya daha fazla riski bulunan tüm menopoz sonrası kadınlar, bir veya daha fazla riski bulunan 50 yaş üstü erkekler, kırık geçiren menopoz sonrası kadınlar, osteoporoz tedavisi planlananlar osteoporoz için test yaptırmalıdır.
Osteoporozdan Korunma:
Beslenme düzenlenmeli, düzenli fiziksel aktivite, sigaradan uzak durma eğitimi, yeterli kalsiyum alımı, güneş ışığından yararlanma ve yaşa uygun yeterli D vitamini alımı (günde 10-15dk eller, kollar ve yüz açık doğrudan temas ), yeterli protein alımı (1mg/kg) sağlanmalıdır. Aşırı tuz ve şeker tüketilmemelidir, aşırı kafein tüketiminden sakınılmalıdır. Çay, kahve ve kolalı içeceklerin kafein içeriği yüksektir. Bunların yerine süt, ayran, gibi kafein içermeyen, besin öğesi içeriği yüksek içecekler tercih edilmelidir. Aşırı hayvansal kaynaklı protein, tuz, şeker ve kafeinin tüketilmesi idrarda kalsiyum ve magnezyum atımını arttırır. Doymuş yağ tüketimi azaltılmalıdır. Yüksek miktarda doymuş yağ tüketimi, kemik mineralleri olan kalsiyum ve magnezyumun bağırsaklardan emilimini azaltır.
