Ortodonti, çapraşık ve uyumsuz dişlerin birbirleri ile ilişkisini değerlendiren, bozulan durumları teşhis ve gerekli tedavilerini yapan diş hekimliğinin bir uzmanlık alanıdır. Ortodonti, aynı zamanda dişlerdeki uyumsuzluklar kadar çenelerdeki uyumsuzlukların, istenmeyen görüntülerin de teşhis, önleme ve tedavisinden de sorumludur.
Ortodonti ile dişlerde herhangi bir küçültme işlemi yapılmadan dişler, bazen de çeneler doğru pozisyonlara getirilerek kendi gülüşünüz nizami bir şekilde konumlanmış kendi dişlerinizle sağlanır. Çapraşık konumlanan, tam sürememiş dişler diş eti çekilmesi, diş eti hastalığı, erken diş kayıplarına neden olabilmektedirler. Her ne kadar ağızda bulundukları için fırçalanabiliyor, diş ipi ile temizlenebiliyor olsalar da tam bir ağız hijyenini sağlamak her zaman mümkün olamamaktadır, bu durum da diş çürüklerine yol açmaktadır.
Bu nedenlerle ortodonti tedavisi oldukça önem kazanmaktadır. Uygunsuz konumlanmış dişlerin her yaşta rahatlıkla tedavi edilmesi mümkündür. Yapılacak tedavinin süreci, sabit ortodonti tedavi ya da şeffaf plaklarla ortodonti tedavi olup olmayacağı ortodonti uzmanı ve hasta ile beraber kararlaştırılır.
Eğer bireyin dişlerindeki ve çenelerindeki çapraşıklık iskeletsel nedenli ise erken yaşlarda(10-12 yaş) bu durumun saptanması ile istenilen diş dizilimi sağlanabilir. İleri yaşlarda da iskeletsel nedenli problemler çözülebilmektedir ancak süreç daha uzun ve zaman zaman bazı cerrahi işlemler de gerekebilmektedir.
Ortodontik Tedavi Süreci Nasıldır?
Sabit ortodontik tedavi yapılacak ise;
Ortodontik tedavi kararı verildiğinde genellikle ilk seans ağızdan bir ölçü alınarak planlama yapılır. Sonrasında ise bu plana göre tel ve braketler yerleştirilerek dişler pozisyonlandırılmaya başlanır.
3-6 hafta aralıklarla (bu aralık ortodontist tarafından belirlenir) randevularda gerekli düzenlemeler, değişiklikler, lastikler uygulanarak hedeflenen diş dizilimine kadar tedaviye devam edilir.
Tedavi sonlandırıldığında ise pekiştirme tedavisi denilen aşamaya geçilir. Bu süreç ve tedavi şekli(şeffaf plak – retainer uygulaması) kişiden kişiye değişmektedir.
Eğer şeffaf plaklar ile bir ortodontik tedavi yapılacak ise;
Bireyin dijital ölçüsü alınır ya da doğrudan bir ölçü alınarak elde edilen alçı model taratılarak planlama aşamasına geçilir.
Planlama onaylandıktan sonra tedavi süreci boyunca geçirilecek aşamalar belirlenir ve şeffaf plakların üretimine geçilir.
Düzenli aralıklarla ortodonti uzmanı gözetiminde ve belirlediği aralıklarla şeffaf plaklar kullanılarak tedavi kontrollü olarak devam ettirilir.
Tedavi sonunda pekiştirme aşamasına geçilir.
Ortodontik Tedavi Ne Amaçla Yapılır?
Öncelikle, güzel bir gülüş, çiğneme ve konuşma fonksiyonu sağlanır. Güzel bir gülüş ile özgüven artışı olur. Daha rahat temizlenebilen dişler ve diş araları elde edilir.
Ortodontik Tedavi Sırasında Ağız Bakımı Nasıl Yapılır?
Dişler üzerine yapıştırılan braketler, çok fazla tutucu yüzey oluşturdukları için çürük açısından oldukça riskli bir ortam yaratırlar. Dolayısıyla bütün dişlerin yüzeyleri ve araları gibi braketlerin dişlerin yüzeyine tutundukları bölgeleri de her gün düzenli olarak temizlenmelidir. Tel ve braketlere göre uygun diş fırçaları kullanılarak yüzey temizliği yapılmalıdır. Braketlerin ve tellerin arasındaki boşluklar ise arayüz fırçaları, ağız duşları gibi ürünlerle hijyenik tutulmalıdır. Aksi takdirde artmış tutucu yüzeylere tutunan besin artıkları kolaylıkla ağız kokusu, diş eti kızarıklığı, diş eti şişliği, diş çürüğü gibi sorunlara neden olabilirler.
Ortognatik Cerrahi
Bazı bozukluklar, dişsel nedenli değil de iskeletsel (çene kemiği) olabilmektedir. Bu gibi durumlar eğer gelişim çağında gelişim sonlanmadan yakalanabilirse yönlendirme tedavileri ile çözülebilmektedir.
Ancak, bazen gelişim istenildiği gibi yönlendirilemez ya da hiçbir müdahale edilmez ise gelişim dönemi sonlandıktan sonra kemiklerden çeşitli özel cerrahi teknikler ile çıkarılma, eklenme yapılarak bozukluklar düzenlenebilmektedir. Bu noktada çene kemiklerinin uyumsuzlukları düzenlenerek daha önceden ortodontik tedavi ile ayarlanan dişlerin kapanış haline getirilir. Bu cerrahi işlemler genel anestezi altında yapılırlar ve ismine ortognatik cerrahi denilir.
Ortodontik Pekiştirme Tedavisi
Ortodontik tedavi bitiminde genellikle tedavinin son geldiği noktada herhangi bir müdahale yapılmadan braketler ve teller ya da şeffaf plaklar ile dişlere herhangi bir müdahalede bulunulmaz. Bu dönemde çene kemiğinin mineralizasyonunun artması beklenir. Pekiştirme tedavisinde dişlerin elde edilen konumlarını sabitlemek amaçlanır.
Ortodontik Tedavi Ne Kadar Sürer?
Ortodontik tedavi için net bir süre vermek maalesef pek mümkün değildir. Ağız içi muayene sonrasında dahi ancak bir aralık verilebilir. Çünkü ortodontik tedavi, bireyin kemik yapısına, verilen lastiklerin kullanımına, uyarılara ne kadar dikkat edildiğine vs göre çok değişkenlik gösterebilmektedir.
Şeffaf Plaklarla Ortodontik Tedavi
Kişiye özel üretilen şeffaf plaklarla (aligner) dişsel bozuklukları düzeltmek için uygulanılan telsiz ortodontik tedavilere genel olarak şeffaf plaklarla ortodontik tedavi denmektedir.
Şeffaf plakların kullanılmasının en önemli nedeni; ortodontik tedavi sırasında kullanılan tel ve braketlerin görüntüsünün olmaması hatta genellikle bir plak takıldığının dahi fark edilemiyor olmasıdır.
Şeffaf plaklar kullanılırken 3-4 haftada bir ortodontist ile kontrol randevusu olmaktadır. Ve yeni plaklara geçiş düzenlenmektedir. Genellikle 2 haftada bir plak değişimi yapılmaktadır ve plaklar ortodontist tarafından bireye teslim edilmektedir.
Yemek yeme, bir şeyler içme ya da diş fırçalama esnasında kolay bir şekilde çıkarılıp takılabilmektedir.
Şeffaf plaklar, her yaşta bireye uygulanabilmektedirler. Bu tedaviye uygunluk ortodontistin muayenesi sonrasında belirlenmektedir.
