Dişlerin ideal konumunda sıralanması, çeneler arası ilişkinin düzenlenmesi, çevre dokuların ve kasların da bu yeni sert doku yapısına adapte olması için, sabit veya çıkarılabilir birçok ortodontik tedavi aygıtları ve yöntemleri bulunmaktadır. Bu aygıtlar dişlere ve çeneye hafif baskı uygulayarak çalışmaktadırlar.
Uygulanacak olan ortodonti tedavisinin türüne, ortodonti uzmanı tarafından hasta ile birlikte karar verilir. Ortodonti tedavisinin süresi, giderilmesi gereken diş ve/veya çeneler arası ilişki problemine bağlı olarak değişmektedir.
Sabit ortodonti tedavisi:
Sabit diş telinin ana unsurları şunlardır:
Braketler (metal ya da estetik),
Tüpler/bantlar,
Teller
Destek sağlayan diğer yardımcı araçlar.
Dişlerin üzerine yapıştşrılan ve içinden tel geçen parçalara braket denir. Metal, seramik, kompozit ya da zirkonyum olabilir.
Bunlar, kesici ve küçük azı dişlerinin dış yüzeylerine tek tek yapıştırılır. Eğer içten tel tedavisi (lingual ortodonti tedavisi) uygulanacak ise dişlerin dış yüzü yerine iç yüzeylerine yapıştırılırlar. Braketler, telin kuvvetini dişe ileten parçalardır. Tedavi başında dişlere yapıştırıldıktan sonra tedavi boyunca değişmeden ağızda kalır. Bazen doktorunuz konumunu tekrardan değiştirmek istediği braketleri söküp takabilir. Bazen de maalesef hasta kullanımı hatası sonucu bu braketler yerinden çıkabilirler.
Azı dişlerine, bu dişlere yüzük gibi geçen bantlar yapıştırılabildiği gibi öngrup dişlere yapıştırılan braketlere benzer yapıda olan, tüp adı verilen ufak parçalar da azı dişlerine yapıştırılabilir. Eğer içten tel tedavisi (lingual ortodonti tedavisi) uygulanacak ise tüpler dişin, damağa ve dile bakan yüzeyine yapıştırılırlar. Arka grup dişler daha çok, uygulanan kuvvetlere destek olarak kullanılırlar.
Özel alaşımlardan yapılmış olan ve diş kavsi verilmiş (memory wires-hafızalı) bu teller braketlerin içinden geçirilir ve bantlara ya da tüplere bağlanır. Özel alaşımları sayesinde diş teli, dişlere fizyolojik yani dişlere ve çevreleyen kemik dokusuna zarar vermeyecek kuvvetler uygulayarak dişlerin ideal bir kavis almasını sağlar. İlk tellerin takıldığı seans doktorunuz ince ve esnek bir telle tedaviye başlayacaktır. İlerleyen zamanlarda daha kalın-esnek ve daha sonra da esnekliği olmayan tellere geçiş yapacaktır.
İlerleyen aşamalarda dişler arasında boşluklar varsa, bu boşlukları kapatmak için farklı teller ve mekanikler ve de buna bağlı kuvvetler uygulanır. Bir nevi tellerin sıkıştırılması ile dişlerin arasındaki boşluklar giderilerek istenen konumda sıralanması sağlanır.
Burada esas olan tedaviyi uygulayan ortodonti uzmanın bilgi ve becerisi ile kişinin çene yapısına, profiline, dudak yapısına, gülme hattına en uygun olan bir biçimde dişlerin sıralanmasını sağlamaktır. Kişi için ideal estetiği sağlamak ortodonti uzmanının estetik anlayışı, birikimi ile farklılıklar gösterir.
Bu arada gerekli ise çeneler arası ilişkiyi düzeltmek için bir takım ortodontik kuvvetler uygulanır. Ufak paket lastiklerine benzeyen bu lastikler ortodonti uzmanının tavsiye ettiği kurallara katı bir şekilde bağlı kalarak kullanılmadığı taktirde istenen etkiyi yapmayabilmektedir.
Bitim aşamasında doktorunuz kendi estetik anlayışı ve tercihine göre bitim telleri takarak tedaviyi bitirecektir.
Diş telleri genellikle aylık olarak ayarlanır ve birkaç ay ile birkaç yıl içerisinde istenilen sonuçlara ulaşılır. Tel tedavisinde süre çok değişkendir. Tedavinin kompleksliği kadar hastanın kurallara uyumu da tedavi süresine direk etki etmektedir. Ortalama bir tel tedavisi İngiltere ve ABD’de yaklaşık 24 ay sürmektedir. Modern diş telleri geçmişe nazaran daha hafif, daha estetik ve daha küçüktür.
Sabit tel tedavisi bittikten hemen sonra pekiştirme tedavisine geçilir. Bu ortodonti tedavisi ile elde edilen düzelmenin tekrardan bozulmaması için çok kritik öneme sahiptir. Bu safhada kullanılan aygıtlar ortodonti uzmanının tercihine ve hasta taleplerine göre değişmektedir.
Hareketli aygıtlarla tel tedavisi:
Akrilik plaklar- Daha çok çocuklarda, koruyucu ortodonti ve önleyici ortodonti uygulamalarında kullanılan basit diş hareketleri sağlayan; çene genişletmelerinde ve iskeletsel bozukluklarda da kullanılabilen plaklardır. Hasta tarafından takılıp çıkartılabilmektedir. Burada esas olan hastaların bu plakları kullanma süresidir. Tavsiye edilen sürenin altında kullanıldığı taktirde beklenen etkiyi göstermezler.
Şeffaf plaklar– Yetişkinler için diş tellerine alternatif olarak, metal teller ve destek aygıtlar olmadan dayanıklı malzemelerden üretilmiş kalıplardır. Şeffaft oldukları için estetik açıdan çok iyi olsalar da her vak’a da uygun olamayabilirler. Yemek yeme, diş fırçalama sırasında çıkarılırlar.
