İnsanoğlunun yaratılışından bugüne değin türlü felaketler silsilesi devam etmiş ve insanoğlunun varlığı süresincede devam edecektir.Kimi zaman bu felaketler tufanlar olmuştur,kimi zaman depremler,kimi zamansa seller,yangınlar,volkanizmalar,heyelanlar Şeklinde olmuştur.Obezitede tıpkı bu felaketler gibi bir felakettir,hem de felaketlerin en büyüğü,en etkilisi…
Obezitede izahı kolay olmayan,felsefesi yapıldıkça yapılası,tanımı ve kapsamı dağları,denizleri aşan bir vebadır.Etki ve kapsamı hayal edilemeyen bir yok oluş sürecir.Tanımı yapıldıkça yapılası bir hastalıklar toplamı;obezite…Çağın hastalığı diye nitelendiriliyor fakat kelimenin altı asla doldurulmuyor ve doldurulma gereksini duyulmamaktadır.Çağın hastalığının nasıl bir hastalık ve etki alanın ne olduğu konusunda bir çaba sarf edilmemektedir.Bir yandan gücümüzün yetmediği depremleri,selleri kontrol altına alma uğraşı verirken,diğer yandan çok basit yöntemlerle gücümüzün yettiği,basit hamleler ile alt edebileceğimiz çağın hastalığını başı boş bırakıyoruz veya yeteri kadar korkmuyoruz çağın hastalığından.
Ulusal sağlık politikalarının ana hedefi sağlıklı bireylerden oluşan sağlıklı bir topluma ulaşmaktır. Sağlıklı topluma ulaşmak için de sektörler arası işbirliğini kuvvetlendiren politikaların geliştirilmesine ihtiyaç vardır. Sağlıklı bir hayat sadece topluma sunulan sağlık hizmetlerinin kalitesinin yükseltilmesiyle sağlanamaz. Bireylerin de kendi sağlığının farkında olması, hizmetleri talep etmesi ve olumlu yönde davranış değişikliği geliştirmesi gerekir.
Günümüzde teknolojinin hızlı ilerlemesiyle ortaya çıkan yenilikler, insanlığın hizmetine sunulmakta ve insanlar gün geçtikçe değişen bir hayat tarzı sürdürmektedir. Günlük hayat içinde pek çok iş makinelerle yapılmakta, çok kısa mesafelere bile arabayla gidilmekte ve insanlar daha az hareket etmektedir. Gelişen teknoloji aynı zamanda insanların beslenme alışkanlıklarını da olumsuz yönde etkilemektedir. Beslenme tarzındaki değişiklikler ve fiziksel hareket azlığı gibi bir takım olumsuz şartlar bir araya geldiğinde obezite (şişmanlık) riski artmaktadır. Yapılan araştırmalar dünyada olduğu gibi ülkemizde de fazla kilolu olma ve obezite sıklığının giderek arttığını ve obezitenin özellikle çocuklarımızı ve gençlerimizi etkisi altına almaya başladığını göstermektedir.(1)
Obeizte çağın hastalığı,çağın baş belasıdır dedik.Çünkü obeziteden ve obezitenin oluşturduğu hastalıklardan dolay her yıl milyonlarca insan yaşamını yitirmektedir.Evet milyonlarca insan yaşamını obezitede yüzünden yitirmektedir.Başka hiçbir etken bu kadar insan yaşamına etki etmemiştir.Ne depremler,ne yangınlar,ne tufanlar nede başka bir etken.Durum bundan ibaret iken,bilim çevreleri,ulusal sağlık örgütleri,Dünya sağlık örgütü ve daha nice yerel veya ulusal bazlı kuruluşlar el ele verip insanlığı obezitenin pençesinden kurtarmalıdır.Çünkü obezite insan ırkının sonunu hazırlamaktadır.Bu gidişle insanlar evrim geçirip hastalıklı doğmaya başlayacaklar.Şuan nitekim zaten dünyaya gelen bebekler hastalıklı olarak doğuyor,önümüzdeki yıllarda bu sayı katlanarak artacaktır tedbir alınmadığı taktirde.
OBEZİTENİN NEDENLERİ
- Yaş
- Cinsiyet
- Medeni durum
- Doğum sayısı
- Sosyo – kültürel etmenler
- Eğitim düzeyi
- Gelir durumu
- Hormonal ve metabolik etmenler
- Genetik etmenler
- Psikolojik problemler
- Sigara- alkol
- Yetersiz fiziksel aktivite
- Aşırı ve yanlış beslenme alışkanlıkları
- Kullanılan bazı ilaçlar
- Sık aralıklarla çok düşük enerjili diyetler uygulama
AVRUPA OBEZİTE İLE MÜCADELE ŞARTINDA, Avrupa bölgesinde epideminin engellenmesi ve eğilimin tersine çevrilmesi esas hedef olarak belirlenmiştir. Başta çocuklar ve adölesanlar ile ilgili olanlar olmak üzere açıkça görülen bir ilerleme, ülkelerin çoğunda önümüzdeki 4-5 yıl içerisinde başarılmalı ve eğilimi en geç 2015 yılı itibariyle tersine çevirmek mümkün olmalıdır.(2).
OBEZİTENİN NEDEN OLDUĞU HASTALIKLAR
>>Tip 1 diyabet,tip 2 diyabet
>>Böbrek rahatsızlıkları
>>Kas eklem rahatsızlıkları
>>Solunum zorluğu,akciğer rahatsızlıkları
>>Aşırı kıllanma
>>Kalp-damar rahatsızlıkları
>>Depresyon,psikolojik rahatsızlıklar
>>Hipertansiyon,hipotansiyon
>>Hiperlipidemi
>>Karaciğer yağlanması,safra hastalıkları,pankreas rahatsızlıkları,
>>Cilt ve deri rahatsızlıkları gibi daha bir çok hastalığın ana etkenidir obezitede.
OBEZİTEDEN İLE MÜCADELE İÇİN;
>>Sağlıklı beslenmeye önem verilmelidir,
>>Fast-food’tan uzak durmalıyız,
>>Az az sık sık beslenme alışkanlığı edinmeliyiz,
>>Kaloriden yüksek gıdaların yerine,kalorisi daha az besinleri tercih edilmelidir,
>>Çocuklarımızı bu konuda eğitmeliyiz,
>>Beslenme çantaları oluşturulmalıdır,besin kontrolü denetlenmelidir çocuklarımızın,
>>Çocukların bigisayar başında,telefon başında saatlerce zaman geçirimi denetlenmelidir,
>>Çocuklarımızı spora teşvik etmeliyiz,aktif bir yaşam için çaba sarf etmeliyiz,
>>Çocuklarımıza etiket okuma alışkanlığı kazandırmalıyız,yedikleri besinlerin kalori denetimi sağlamak adına,
>>Gün içerisinde yeteri kadar sıvı tüketimi sağlanmalıdır,
>>Sofrada doyulduktan sonra kalkılmalıdır,
>>Akşam geç saatlerde yemek yeme engellenmeli,böyle bir alışkanlık terk edilmelidir,
>>Gece geç saatlere kadar uyanık kalmalarını engellenip,erken uyumaları sağlanmalıdır,
>>Çünkü obezitenin ana etkenlerin bir tanesi çocukluk çağı alışkanlıklardır,
>>Birey sağlıklı beslenme konusunda kendini eğitmelidir,
Hayatımızda sağlığımızdan daha değerli hiçbir şeyimiz yoktur.Varsa yoksa sağlığımızdır.Tek evimiz bedenimizdir öyleyse evimize sahip çıkalım bedenimizi koruyalım.
DİYETİSYEN MAHMUT GÜMÜŞAY
(BESLENME VE DİYET UZMANI)
Kaynak:
1)Türkiye Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu,773,Ankara,2013,
2) http://beslenme.gov.tr/content/files/yayinlar/sunumlar/fiziksel_aktivite_ve_spor/1.pdf
