Menopoz, ayda bir olan adet kanamalarının doğal bir süreç içerisinde bitmesi anlamına gelmektedir. Yumurtalıklardan salgılanan Östrojen ve Progesteron hormon salgıları azalır ve üretimi durur böylece adet miktarlarında azalma ve iki adet arasındaki sürede uzama meydana gelir. Menopoz dönemi içerisine giren bu bayanlarda 2-3 ayda bir adet görmeye başlarlar, daha sonra 5-6 ayda bir adet olurlar ve yavaş yavaş adetten kesilirler. Bu süreç Premenopoz olarak adlandırılır. Kesintisiz 1 yıl adet olmayan bayana da artık kesin Menopoza döneminde olduğu kabul edilir.
Bazı kadınlar menopozu sadece adet düzensizlikleri ve sonrasında adet kanamalarının tam kesilmesi şeklinde yaşarken bazı kadınlarda buna ek olarak östrojen hormonunun düşmesine bağlı olarak ateş basmaları, terleme gibi şikayetler de yaşamaktadırlar. Bazen daha ileri seviyede uykusuzluk, sinirlilik ve depresyon gibi durumlara bile yol açabilmektedir.
Menopoz ayrıca farkına varılmayan bazı problemler oluşmaktadır. Bunlar Osteoporoz dediğimiz kemik erimesi ve kalp damar hastalıkları gibi ileride ciddi problemler yaratacak hasarlara neden olmaktadır.
Menopoza Kaç Yaşında Girilir?
Menopoz yaşını etkileyen en önemli faktörler genetik özelliklerdir. Bir bayanın annesi yada ablası kaç yaşında menopoza girdiyse kendisi de o yaşlarda menopoza girmektedir.
Bir de ırklara göre de menopoz yaşı değişebilmektedir. Örneğin siyah ırkta olan kadınlar beyaz ırkta olan kadınlara göre en az 2 yıl daha erken menopoza girmektedir.
Yine doğum sayısı arttıkça menopoz yaşı gecikmektedir. Her gebelik sırasında kadın vücudu dinlendiği için bu durum hormonların güçlenmesini sağlamaktadır.
Bazen de 30 yaş altında menopoz olur bu durumda erken menopoz,50 yaşın üstünde menopoz olduğunda geç menopozdan bahsedilir.
Menopoz Nasıl Oluşur?
Bir kız bebek dünyaya geldiği anda yumurtalığında 500.000 civarında yumurta hücresi vardır. Bu hücreler ergenlik yaşına kadar olgunlaşır ve adet görme dönemi gelince hormon salgılamaya başlarlar. Yumurtalıklar çalıştıkça yumurta hücreleri olgunlaşarak hormonal salgıya cevap verirler. Düzenli adetler ve yumurtaların olgunlaşmasıyla her ay kadın vücudu gebeliğe hazırlanmaya başlar. Her adet döneminde yaklaşık 900-1000 tane yumurta olgunlaşmak üzere hazırlanır, ancak bunlardan sadece bir ya da en fazla iki tanesi olgunlaşabilir ve döllenmek üzere yumurtalık dışına atılır diğer yumurta hücreleri yok olurlar. Bu bahsedilen olay her ay cereyan etmektedir ve bu yumurta hücreleri her ay harcanarak bitirilir bunun sonunda hücrelerin tükenmesiyle menopoz gerçekleşir
Menopoz Kadında Nasıl Değişikliklere Neden Olur?
Menopoz 45-52 yaşlar arasındaki kadınların yaşadıkları kendine özgü bir dönemdir. Menopoz bir hastalık değildir ancak hormonların değişimine bağlı kadınlarda bir dizi değişikliler gerçekleşir. Hormonal değişikliklerden dolayı adet kesilmesi gerçekleşir. Adet kesilmesi 1 yılı doldurduktan sonra tam menopoz gerçekleştiği için artık gebe kalma riski de ortadan kalkmıştır. Bu dönemde kadınlar en azından gebe kalma korkusu olmadan için ilişkiye girebilirler.
Bu dönemde kadınlar gebe kalma yeteneğini kaybettikleri için çocuğu olmayan ve çocuk arzulayan kadınları bu konuda mutsuzluk yaşarlar. Fakat geri dönüşü olmayan bir dönemdir.
Bu dönemde kadınlarda terleme, ateş basmaları,huzursuzluk,yorgunluk ve uykusuzluk gibi sıkıntılar oluşabilir.
Bazı bayanlarda cinsel istekte artma bazılarında ise azalma görülebilmektedir.
Menopozda Belirtiler Nelerdir?
- Adet kanamalarının düzensizleşmesi ve kesilmesi,
- Ateş basması,gece terlemeleri,
- Çarpıntı,
- Uykusuzluk,
- Sinirlilik,unutkanlık ve depresyon,
- Konsantrasyon güçlüğü,
- Ciltte kuruluk,saçlarda zayıflama ve dökülme,
- Vaginal kuruluk,ağrılı cinsel ilişki,
- Eklem ağrıları ve Osteoporoz,
Menopozdaki Laboratuar Değişiklikleri Nelerdir?
Menopoz döneminde artık yumurtalıkların içindeki yumurta hücrelerinin bitmesiyle östrojen salgısı azalır ve Hipotalamus etkilenerek öncelikle FSH daha sonra LH hormonları yükselir böylece adet düzeninde bozulmalar bu şekilde oluşur
Menopozdaki En Sık Görülen Şikayetler
Menopoz döneminde görülen en sık bulgu adet düzeninin bozulmasıdır. Bu dönemde sikluslar kısalabilir, adet kanama miktarları azalabilir, hatta bazı aylar ay atlayarak adetler olabilir. Bu yaşanan süreç perimenopoz olarak adlandırılır ve kişiden kişiye süreleri değişebilir. Bu düzensiz adetler olurken adetin 3.günü yapılan hormon testleri ile menopoza yakın olup olmadığınız saptanabilmektedir.
Menopoz dönemindeki diğer belirtiler şöyle sıralanır. Ateş basması (%75),gece terlemeleri (%68), hassasiyet, sinirlilik ve depresyon (%60) en sık görülen bulgulardır. Ayrıca menopozdaki bayanların çoğunda sık idrara çıkma, vücutta ödem, uyku bozuklukları, vaginada kuruluk ve cinsel istekte azalma gibi bulgular da diğer problemlere eşlik etmektedir.
Menopozda Ateş Basmaları ve Terleme Nöbetleri
Ateş basmaları perimenopoz döneminden itibaren en sık görülen belirtilerdir. Boyunda, yüz bölgesinde sıcaklık hissi ve bunlara eşlik eden terleme ve çarpıntı nöbetleri yaşanır. Günde birkaç kez ya da haftada birkaç kez bu nöbetler yaşanabilir. Sıcak basmalarının nedeni östrojen hormonun azalmasıyla hipofiz bezinin verdiği bir tepkidir, ayrıca ani LH salgılanması vücutta ısı artışına neden olur.
Ateş basmalarından kaçınmak için sık sık duş almak rahatlatabilir. Ayrıca sentetik kıyafetler kullanmamak gerekir. Stres ve kafein de sıcak basmalarını arttırdığı için bunlardan kaçınmak gerekir. Bu sorun çok fazla rahatsız ediyorsa hekiminizin uygun gördüğü bitkisel ilaçlar ya da hormonal ilaçları kullanarak da şikayetlerinizi azaltabilirsiniz.
Menopozda Uykusuzluk Ve Psikolojik Sorunlar
Sinirlilik, yorgunluk, aşırı hassasiyet, depresyon, kendini hasta gibi hissetme ve uykusuzluk gibi şikayetler bu dönemde sıklıkla görülmektedir. Aslında bu bulgular östrojen hormonunun eksilmesine bağlıdır. Östrojen hormonu eksildikçe vücuttaki endorfin denilen kimyasallar da azalır ve kişi negatif duygular içine girer. Bu dönemdeki bayanlar ayrıca üreme yeteneğini kaybettikleri için ve yaşlanma korkusu nedeniyle psikolojik sorunlar yaşamaktadırlar.
Yine menopozdaki kadınların büyük kısmında uyku problemleri yaşanmaktadır. Uyku düzenini sağlamak için her gün aynı saatte uyumak, akşamları ılık bir duş almak, sessiz ve karanlık bir odada uyumak ve akşamları kafeinli içeceklerden uzak durmak uyku düzeni için faydalı olacaktır.
Menopozda Vaginal Kuruluk Ve Ağrılı Cinsel İlişki
Östrojen azalması vagina bölgesinde atrofiye ve kuruluğa neden olur. Bu değişimden dolayı vagina ve idrar yolu esnekliğini kaybeder. Östrojen azalması vajinayı döşeyen epitellerin azaltır ve bu durumda da vagina kayganlığını kaybeder.Bu şekilde ilişki sırasında çok ciddi ağrılar hatta bazen kanamalar oluşur.Bu problemleri aşmak için cinsel aktiviteyi devam ettirmek gereklidir.Vaginaya kegel egzersizleri yaptırmak ve lokal vaginal kayganlaştırıcı jeller kullanmak da faydalı olmaktadır.
Menopozda İdrar Yolu Problemleri
Östrojen azalması vagina ile komşu olan idrar yolu ve idrar kesesinin fonksiyonlarını da etkiler. Vaginal bölgedeki destek dokular zayıfladığı için idrar kaçırma ve mesanede sarkma (sistosel) olmaktadır.İdrar kaçırmanın en önemli nedeni mesanenin zamansız kasılmasına bağlı olan aşırı aktivitedir.Bu hastalarda sıklıkla yaşanan tuvalete giderken yolda idrarlarını kaçırmalarıdır.Bu sorunun menopozdaki kadınlarda görülme oranı % 20-30 dur.Lokal yada ağızdan alınan östrojen preparatları şikayetleri azaltır.
Menopozda Kalp Ve Tansiyon Problemleri
Menopozdan önce kadınları östrojen hormonu kalp-damar hastalıklarından korumaktadır. Ancak kadınlar menopoza girdikten sonraki dönemde vücutlarında östrojen olmadığı için neredeyse erkeklerde görülen kadar kalp-damar hastalıkları riski artmıştır. Menopozdan önceki dönemde östrojen hormonu HDL denilen iyi huylu kolesterolü arttırarak, LDL denilen kötü huylu kolesterolü azaltarak kadınları kalp krizinden korur.
Menopoz döneminden sonra kalp-damar hastalıkları riski; ailesinde kalp hastalığı olanlarda, yüksek tansiyonu olanlarda, sigara içen ve kilo problemi olanlarda, fazla strese maruz kalanlarda daha fazla görülmektedir.
Önlem almak için; dengeli beslenmek, alkol ve sigaradan uzak durmak, düzenli yürüyüş yapmak ve kilo kontrolü, stresten uzak durmak, hormon replasman tedavisi almak bu dönemdeki kadınlarda kalp hastalıkları görülme riskini arttırır.
Menopoz Ve Kemik Erimesi (Osteoporoz)
Osteoporoz kemiklerin zayıflaması, incelmesi ve kırılabilmesi ile kendini gösteren bir durumdur. Menopozda östrojenin azalmasıyla birlikte kemiklerden kalsiyum kaybı artar. Bu şekilde kemik yıkımı artar yapımı azalır, kemikler zayıflar ve çok küçük darbelerle kırılabilirler. Özellikle 70 yaş civarında kalça kemiği kırıkları artar ve bazen öldürücü olabilir. Yine kemik erimesine bağlı 60 yaş civarında sırt ağrıları ve omurgada eğrilmeler olabilmektedir.
Menopoza girdikten sonraki 1 yıl içerisinde mutlaka bir kemik dansitometrisi dediğimiz yöntemle kemik erimesi seviyesine bakılmalıdır. Gerekirse kalsiyum ilaç destekleri başlanmalıdır. Kemik erime şiddetine göre yılda bir ya da 2 yılda bir ölçümlere devam ederek takip edilmelidir.
Menopozda Kas Ağrıları Ve Kilo Artışı
Menopozda östrojen azaldığı için kaslarda biriken laktik asidi vücuttan kolayca atılamaz bun bağlı olarak bel ve kasık ağrıları, sırt ağrıları gittikçe artar. Düzenli yürüyüş ve egzersiz ve bol sıvı almak bu şikayetleri azaltmaya yardımcı olabilir.
Yine menopoz döneminde östrojenin kolesterol üzerindeki dengeleyici etkisi ortadan kalktığı için daha kolay kilo alınır ve kilo vermek oldukça güçtür. Bu yüzden bu dönemde kadınların kilo almamak için diyetine dikkat etmeleri ve düzenli egzersiz yapmaları çok önemlidir.
