Meme kanserinin cerrahi tedavisinde amaç, tümörlü dokunun vücuttan uzaklaştırılmasıdır. Cerrahların çoğu, tümör çıkarılmasının ardından memeyi korumanın uygun olmadığı (meme koruyucu cerrahi) durumlarda, üzerindeki deri ile birlikte memenin tamamını almayı (mastektomi) tercih etmektedir. Kimi zaman hasta ve yakınları, hastalıktan kurtulmak için tek çarenin “memeyi feda etmek “olduğunu sanmaktadır.
Meme kaybının kadınlarda yol açtığı psikolojik problemlerin öğrenilmesi, ilaç sektöründeki ve plastik cerrahideki gelişmeler, cerrahların ve hastaların daha cesur adımlar atması ile sonuçlanmıştır. Günümüzde seçilmiş hastalarda , meme derisi (kimi zaman meme başı da) korunarak,kanserli doku ile birlikte tüm meme dokusunun alınıp ve aynı ameliyatta kayıp meme dokusunun tamamlanması işlemi “Deri Koruyucu Mastektomi – skin sparing mastectomy” uygulanmaktadır.
Deri koruyucu mastektomi için hastaların seçimi :
Genel olarak mastektomi yapılacak her kadın , deri koruyucu mastektomi için de adaydır. Ancak, bu işlemi erken evre tümörü olan hastalara uygulamak yönünde genel bir eğilim mevcuttur. Cerrahi ekip, deri koruyucu mastektomiye aday olan hasta ile uzun ve ayrıntılı bir görüşme yapmalı, var olan rekonstrüksiyon (onarım) seçeneklerini, bunların avantaj ve dezavantajlarını ve olası yan etkilerini (komplikasyonlarını) açıklamalıdır. Burada önemli olan hastanın memesini kaybedip, kaybetmeme konusundaki kararlılığıdır. Çeşitli şekil ve fotografların gösterilmesi hastanın yapılacak ameliyatı daha iyi kavramasına, beklentilerinin daha gerçekçi olmasına ve kendisi için karar vermesine yardımcı olacaktır. Şimdi “memeni alalım/memeyi aldıralım”, daha sonra plastik cerrahlar “meme yapar” yaklaşımı kolaycılık ve çabuk verilmiş bir karardır. Hastaya , kendisi için en doğru kararı vermesi konusunda zaman tanınmalı,hasta yakınları aydınlatılmalı ve gerekirse psikolojik destek alınmalıdır.
Deri koruyucu mastektominin avantajları :
1.Ameliyat süresi: Deri koruyucu mastektomi , klasik mastektomi ameliyatına göre daha uzun (1 saat yerine 1.5-2 saat) sürmektedir. Buna karşın plastik cerrah tarafından yapılan işlem, geç meme rekonstrüksiyonuna kıyasla hem daha kısa sürmekte hem de göreceli olarak daha kolay olmaktadır.
2.Estetik sonuç: Daha önce açık meme biyopsisi yapılmamışsa meme derisi tümüyle korunur. Küçük ve meme basından uzak tümörlerde meme başı da korunabilir. Yani zarf (meme derisi) tümüyle korunup, sadece içindeki meme dokusu çıkarılmaktadır. Memenin yeniden oluşturulma işlemi ve simetri sağlanması teknik olarak çok daha kolaydır. Hastanın meme bölgesinde bir yama izi olmaz. Meme başı ameliyat sırasında çıkarılmış ise sadece meme başının yerinde bir yama izi olur, bu da ilerde dövme yapılarak meme başı şeklini alır. İki meme ile ayni renktedir ve duyarlıdır. Uzun dönemde kalıcı olan, normal/normale yakın görünümde ve kıvamda simetrik bir meme sağlanması hedefine çoğu zaman ulaşılmaktadır.
3.Psikolojik travmada azalma: Hastalar, memelerini kaybetmeyeceği güvencesi ile ameliyathaneye daha rahat girmektedir ve ameliyat sonrası hastalık travmasını daha az yaşamaktadırlar. Deri koruyucu mastektomi, memesini kaybetmediği,organ kaybı travmasının yaşamadığı için psikolojik olarak daha az etkilenmesinin yani sıra, teknik olarak da daha iyi estetik sonuç verir;tek ameliyat ve tek anestezi hem ameliyat travmasını azaltır hem de maliyeti düşürür.
Deri koruyucu mastektominin dezavantajlari :
1.Yara iyileşmesinde gecikme: Yara iyileşmesi ile ilgili herhangi bir sorun çıktığı takdirde –eğer yapılacaksa – kemoterapi ve radyoterapinin gecikmesi söz konusu olabilir. Cerrahi ekibin deneyimine paralel olarak yara iyileşmesi sorunları ile az karşılaşılmaktadır. Adjuvan tedaviye kemoterapi ile başlandığından, yara iyileşmesinde ki gecikmenin tedavi planını etkilemesi sınırlıdır.
2.Radyoterapiye bağlı estetik görünüm bozukluğu: Koltuk altı lenf bezlerinde metastaz olması, deri koruyucu mastektomi için bir engel değildir, ancak bu hastalara radyoterapi yapılma ihtimali yüksektir. Onarım yöntemi ne olursa olsun, memeye uygulanan radyoterapi estetik açıdan istenmeyen sonuçların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Hastanın kendi dokuları ile yapılan meme onarımlarının ardından, iyi planlanmış bir radyoterapi daha az estetik değişikliklere neden olmaktadır.
Deri koruyucu mastektomide onarım yöntemleri :
Onarım, protez ve hastanın kendi dokuları (otojen dokular) ile yapılabilir. Onarım yönteminin seçiminde, hastanın genel sağlık durumu, yaşı, vücut özellikleri, karşı memenin büyüklüğü, radyoterapi uygulanıp uygulanmayacağı, hastanın tercihi ve plastik cerrahin alışkanlıkları gibi birçok faktör rol oynar.
Protez kullanılarak yapılan meme onarımı :
Hastanın durumuna ve memenin büyüklüğüne göre doğrudan silikon protez yerleştirilerek onarım yapılabildiği gibi , önce göğüs duvarındaki yumuşak dokuları genişletmek için “doku genişletici “adı verilen balon yerleştirilir, bilahare bu balon çıkarılarak yerine kalıcı meme protez konur. Bu yöntemin sakıncası, silikon protez çevresinde sert doku gelişmesi halinde memenin yeterince doğal olmamasıdır. Radyoterapiye bağlı sorunlar silikon ile onarımdan sonra daha yüksektir. Protez değiştirilerek sorunlar giderilebilir.
Hastanın kendi dokuları (otojen dokular) ile meme onarımı :
Otojen doku olarak sıklıkla sırt ve karından hazırlanan dokular kullanılır. Bunlar;
1. Sırt yan tarafındaki kas (latissimus dorsi kası) ve üzerindeki deri kullanılır. Bu takdirde sırttaki ameliyat izi sütyen altında gizlenir. Kasın kullanılmasının vücuda herhangi bir zararı yoktur. Nispeten kolay bir ameliyattır.
2. Karın alt bölümündeki deri ve deri altı yağ dokusu, karın ön duvarındaki kaslardan birisi (transvers rectus abdominis muscle –TRAM-) kullanılarak saplı veya serbest olarak (serbest doku aktarımı-mikrocerrahi) meme derisinin içine taşınır ve şekillendirilir. Bu ameliyat sırasında hastaya aynı zamanda karın germe ameliyatı da yapılmış olur. Bu teknik yukarıdakine oranla daha karmaşıktır ve tecrübe gerektirir.
Otojen dokular içerik olarak meme dokusuna daha çok benzerler. Bu özellikleri sayesinde, otojen doku ile yapılmış memenin fiziksel davranışı doğal memeye daha çok benzerlik gösterir, duyu hissi de daha iyi oluşmaktadır. Otojen dokular özellikle kilo alıp vermelere normal meme gibi yanıt verirler. Bunun sonucu, onarım sonrası aşırı kilo alma ya da verme durumunda iki meme arasında asimetri görülmez. Radyoterapiyi daha iyi tolere ederler.
Meme başı onarımı:
Meme başı ameliyatta çıkarılmış ise , ayrı bir ameliyat ile meme başı yapılması gerekir. Meme ucu, bölgedeki dokulardan yapılır.. Çevresindeki koyu renkli alan için dövme yapılması en uygunudur.
