Kadınlarda görülen en sık kanserdir. Vakaların %70’i 50 yaş üzeri hanımlardır. Her kanser türünde olduğu gibi, kanserli hücreler oluşup üremeye başladıktan sonra hastalığın bir lezyon veya kitle şeklinde tanınır hale gelene kadarki süreçte tarama testleri ile fark edilebilirse yani ERKEN TANI alabilirse hastaların hasarı azaltılabilir, ömürleri uzatılabilir.
Meme kanseri, memede süt bezi veya süt kanallarını döşeyen hücrelerden başlayabilir. Buraları döşeyen hücrelerin kontrolsüz çoğalımı ile kanser oluşur.
Meme derisinde kalınlaşma, şişme, renk değişikliği, iki haftadan uzun süren sertlik, kitle şüphelidir. Doktor görmelidir. Meme başındaki değişimler, kızarıklıklar, akıntı ( özellikle kanlı ise ) içeri çekinti ; hastaları doktora götürmelidir.
ABD’de her 8 kadından biri, Avrupa’da ise her 10 kadından biri meme kanserine yakalanmaktadır. Türkiye’de ise net bir istatistiğimiz yoktur.
RİSK FAKTÖRLERİ:
YAŞ: % 70 kanser, 50 yaş üzerinde görülür. Bu yüzden 50 yaştan sonra yıllık
MAMOGRAFİ ile muayene çok önemlidir.
KİŞİSEL HİKAYE: Daha önce tek memesinde kanser olan yada şüpheli kitle sebebi ile tedavi gören kişilerde 3- 4 kat artmış risk vardır.
AİLEDE MEME KANSER HİKAYESİ: Birinci derece akrabasında kanser olması kişinin riskini 2-5 kat artırır. Bu kadınların daha sık izlenmesi gerekir. Hatta, bRCA 1 geni bakılarak risk belirleme yaklaşımları, gen testi ile de riski tespit edilen kişilerde proflaktik mastektomi şeklinde önlemler de tartışılmaktadır.
DAHA ÖNCE MEME BİOPSİ OLAN : şüphe taşır. Biopsi, bening yada hipeplazi de gelse riskli gruptadır.
FERTİL ÇAĞ SÜRESİ: Erken adet gören veya geç menapoza giren hanımlar yaşamları boyunca daha çok estradiol hormonuna maruz kalırlar. Uzun fertil çağa sahip kadınların meme kanseri açısından risk taşıdığı gösterilmiştir.
DOĞURGANLIK SÜRESİ: İlk çocuğunu 30 yaştan sonra doğuran kadınların meme kanseri açısından, ilk doğumunu 20’li yaşlarda doğuranlara göre 2 kat fazla risk taşıdığı gösterilmiştir.
SOSYOEKONOMİK SEVİYE: Daha varlıklı gruplarda daha iyi beslenmeye bağlı olası erken adet, daha yüksek eğitim düzeyinin getirdiği geç evlilik ve geç yaştaki doğumlara bağlı ; bu grupta artmış kanser riski gösterilmiştir.
ESTROJEN TEDAVİSİ GÖRENLER: 10 yıldan fazla hormon tedavisi alanlarda risk arttığı gösterildi. Menapozal hormon tedavisi hep tartışıldı. Kalp hastalıkları ve osteoporoz açısından faydalı görüldü. Meme için çekinildi. Son yıllarda kalp için de öngörüldüğü kadar faydalı olmadığı tespit edildi. Sadece perimenapozal yıllar için kullanımı uygun görüldü.
ALKOL: günde 3 bardaktan fazla alkol alan grupta, içmeyenlere göre 2 kat artmış risk gösterildi.
SİGARA: Kesin etkisi gösterilememiş. Genel sağlık üzerine yarattığı olumsuzluklar üzerinden risk yarattığı düşünülüyor.
50 yaş üzerinde artan obezite ile de ilgili artmış bir risk vardır.
Risk faktörü taşıyan kadınlarda meme kanseri daha fazla görülmektedir. Ancak, meme kanserine yakalanan kadınların yarısında ise bu risk faktörlerinden olmadığı görülmüştür. O halde HERKES RUTİN TESTLERİNİ YAPTIRMALIDIR.
MEME KANSERİ AZALTILABİLİR Mİ ?
Her kanserde olduğu gibi ERKEN TANI sayesinde hasarlar azaltılabilir, ömür uzatılabilir. Erken tanı için kadınların kendi risklerini bilmesi gerekir ve yaş gruplarına göre takip protokollerine girmesi gerekir.
- Toplumda meme kanserinin azaltılmasında:
- Şişmanlığın azaltılması
- Alkol kullanımının bırakılması
- Hafif egzersiz ( haftada 4 saat tempolu yürüyüş)
- Sebze , meyve tüketimi ( c vit, betekeroten, gibi antioxidanlar ) önemlidir.
MEME KANSERİ TARAMALARI
20 YAŞ : Özellikle adet sonrası hastaların kendilerini elle muayenesi ve memede bir farklılık var mı bakması çok önemlidir. Genelde tümörü hasta fark edip gelir. Banyoda sabunlu iken, elin daha iyi kayacağı tavsiye edilerek, düzenli periodlarda hastaların kendi meme ve koltuk altı bölgelerini kontrol etmesi tavsiye edilir.
Bir değişiklik yoksa bile 3 yılda bir , bir hekim tarafından elle muayene bu yaş grubundaki rutin kontroldür.
40 YAŞ: Hastalar kendi elle muayenelerine devam etsinler. Ancak, bu yaş sonrası yıllık hekim muayenesi tavsiye ediliyor. 40-45 yaş arası memeyi
haritalamak için 1 kez mamaografi öneriliyor. 45-50 yaş arası 2 yılda bir mamaografi ( yıllık ta olabilir.) başlanmalıdır.
50 YAŞ VE ÜZERİ: Yıllık elle muayene ve Mamografi
MAMOGRAFİ
Düşük dozlu meme röntgenidir. Avantajı- elle fark edilemeyecek kadar küçük kitleyi fark etmek için çekilir. İki plaka arasına sıkıştırılarak çekilir. Memelerin daha az hassas olduğu adet sonrası çekimi daha iyi olur. Bazen beraberinde ultrasonografi de çekilmesi gerekebilir.
