Bel omurgasını oluşturan yapıların aşınmasına bağlı olan klinik tablodur.
Dejenerasyon(aşınma) omurga aralarında bulunan disk ve eklemlerde olabilir. Aşınmanın çeşitli aşamalarında farklı klinik bulgular ortaya çıkar. Radyolojik bulgularla hastanın kliniği paralel olmayabilir. Aşınma bir süreçtir, yıllar içinde zamanla oluşur.Bir gece sağlam belle yatıp ertesi sabah aşınmış belle kalkmayız. Bir hastanın şikayetleri bu sürecin herhangi bir yerinde başlayabileceği bilinmelidir ve bu da hayat boyunca ağrı eşiğinin altında kireçlenme oluştuğunu gösterir. Ayrıca, bir hareket segmentindeki aşınma komşu segmentleri benzer olaylara yatkın hale getirebilir. Hastanın farklı omurga hareket segmentlerinde, aşınma sürecinin farklı aşamaları görülebilir. Yaşlanma süreci her zaman aşınmanın klinik fazı ile uyumlu olmaz.
Aşınma sürecinin birinci aşaması segmental disfonksiyondur. Hareketin normalin dışında azaldığı duruma disfonksiyon diyoruz. Bu aşamada, ilk klinik bulgu bel fıtığının aksine, genellikle eklem disfonksiyonu yansıtır. Eklem disfonksiyonunda, eklem ağrısı, yangı ve hareket kısıtlılığı olur. Özellikle omurga çevresindeki kısa kasların devamlı kasılması eklem hareketinde kısıtlanmaya katkıda bulunur. Doktora başvuru sebebi bel ağrısıdır. Bel ağrısı, ayakta durmak, yürümek, belden geriye doğru eğilme ve belden sağa-sola dönme ile artar. Öne eğilme ile biraz rahatlayabilir, ancak bu bulgular, özellikle kronik ağrı varlığında tanıda belirleyici değildir. Bölgesel hassasiyet ve kas spazmı, kısıtlı eklem hareket açıklığı ve normal nöroloji muayene beklenen bulgulardır. Kalçaya ve uyluğa yayılan ağrı olabilir. Aşınmanın bu ilk aşamasında disk aşınması da oluşabilir. Eklem disfonksiyonu yeterli yük taşımaya izin vermeyebilir, böylece artmış stres omurga aralarında bulunan disk boyunca iletilir. Disfonksiyonun geç dönemleri bel fıtığı ile sonuçlanmaya daha yatkındır.
Disk aşınmasında bağlı bel ağrısı, eğilme, öksürme ve hapşırma ile artar. Ancak, bu klinik tablo her zaman olmayabilir ve özellikle genç atletik bireylerde atipik ağrı olabilir. Disk kireçlenmesine bağlı fıtık varlığında, ağırlıklı klinik bulgu güçsüzlüktür, bel ağrısı ve bacak ağrısı çok az olabilir. Bel fıtığının lokalizasyonuna göre hasta şiddetli bel ağrısı veya bacak ağrısı ile gelebilir. Ağrı son derece şiddetli olabilir. Ayakta durmak ve yürümekle kötüleşir ve bazen oturmakla daha iyi olabilir.
Aşınmanın ikinci aşamasında, aşırı segmental hareket durumu vardır. Hiç bel ağrısı çekmemiş ve hiçbir zaman şikâyeti olmamış bir hasta aşınmanın ikinci aşamasına girebilir. Kaba hareket açıklığı yumuşak doku esnekliğini değerlendirir ve tedavinin etkisini denetler, ancak segmental hareket hakkında bilgi vermez. Segmental hareket hakkında bilgi tecrübeli manuel muayene ile sağlanabilir. İyileşme döneminde öne eğilme sırasında tutulma hisse ve ağrılı ark, aşırı segmental hareket durumununun göstergesi olabilir. Muayenede omurga çıkıntılarına yandan kuvvet uygulandığında hassasiyet ve kas spazmı olursa, muayene edilen segmentin aşırı hareketli olduğu anlaşılır. Aşınmanın ikinci aşamasında, omurga aralarında bulunan disklerin aşınması devam eder ve buna bağlı disk yükseklik kaybeder.
Aşınmanın üçüncü aşamasında segmental stabilizasyon meydana gelir. Eklemlerde fibrozis, genişleme ve yapışma olur. Diskte aşınma ilerler ve su içeriği iyice azalır. Omur kemiği köşelerinde minik kemik çıkıntıları oluşur. Aşınmanın bu aşamasında da eklem hareket açıklığı kısıtlanır ve sertlik olur. Sinirlerin geçtiği kanallarda daralmalar olabilir ve buna bağlı sinir kökü basıları, dar kanal ve belde kayma meydana gelebilir. Bu aşamada uyuşma, kas krampları ve güçsüzlük olur. Tipik olarak, öne eğilme oturma gibi manevralar ile hastanın şikayetleri geçer.
