- Laparoskopi jinekolojide ne zamandır kullanılıyor?
İlk kullanan cerrahın bir jinekolog olduğunu biliyoruz ve tanı amacı ile kullanmış. Karın içindeki organların anatomisini gözlemek için kullanmış.
- Kadın doğum dışında da kullanılıyor mu?
Birçok uzmanlık alanı tarafından da kullanılmaktadır. Bunlardan bazıları üroloji, ortopedi, beyin cerrahi ve KBB dir. Barsaklar, mide, karaciğer, safra kesesi ve böbrek ameliyatları da yapılabilir.
- Laparoskopi nasıl yapılır?
Ameliyat öncesi gerekli hazırlıklar tamamlandıktan sonra göbek çukurunun hemen altından 1 cm lik kesi yapılarak ince bir iğne ile CO2 verilerek karın içi şişirilir. Karın içinde bir hava odacığı oluşturulur. Karın duvarı ve organlar birbirinden ayrılır. Ayrıca ameliyat için kullanılacak aletlerin hareket ettirebilmesi için bir alan oluşmuş olur. Göbek çukuruna yapılan bu 1 cm ilk kesiden ışıklı bir kamera karın içine yerleştirilir. Kamera ile elde edilen görüntü dışarıdaki ekranlara yansıtılır ve cerrah ekranlara bakarak bu ameliyatı yapar. Sadece tanı amacı ile yapılıyorsa genelde bu kadarı yeterli olur. Eğer cerrahi bir işlem yapılacaksa kasıklardan bikini bölgesinden 2 veya 3 tane daha kalem kalınlığında 5 mm lik delikler açılır ve gerekli enstrumanlar yerleştirilir. Bu enstrumanlar dokuları tutmak, kesmek ve dikmek için kullanılan aletlerdir.
- Karın içi neden karbondioksit ile şişirilir?
Bu gaz vücudumuzda doğal olarak bulunan zararsız bir gazdır. Görüntünün net olmasında da katkısı vardır. Ayrıca operasyon sonrası bu gaz boşaltılır ancak bir kısmı içeride kalır o da vücut tarafından emilerek yok edilir. Kalan bu gaz hafif ağrılara neden olabilir bazen omuza vuran ağrı şeklinde de olabilir.
- Jinekolojide hangi amaçlarla laparoskopi yapılır?
Sezaryen dışında açık yapılan jinekolojik ameliyatların hemen hepsi yapılabilir. Tanı ve tedavi amacı ile yapılır. Tanı: Kısırlık ve kronik pelvik ağrıda tanı amacıyla kullanılır. Anatomi normal mi diye bakılır. Tedavi: Rahim, tüpler ve yumurtalıkları ilgilendiren neredeyse tüm hastalıkların ameliyatını yapabiliyoruz. Bu hastalıklar yumurtalık kistleri, myomlar, tüplerin bağlanması ve geri açılması, yapışıklıkların açılması, dış gebelik, rahim alınması, jinekolojik kanserler ve rahim sarkması şeklinde sıralanabilir.
- En çok hangi nedenle bu ameliyatlar yapılıyor?
En sık kullandığımız jinekolojik hastalık yumurtalık kistleridir. Bunlar basit kistler olabileceği gibi çikolata kisti ve kanamalı kistler gibi kompleks kistler de olabilir.
- Her kist veya myom ameliyat edilmeli midir?
Hayır. Hepsi ameliyat edilmez. Hastaya ve kistin türüne göre ameliyat kararı değişir. Kistin büyüklüğü tek kriter değildir. Ameliyat sonrası beklenti de bu kararı etkiler. Bazen kistin büyümesi yumurtalığa zarar verebileceğinden ve burulmaya neden olup yumurtalığın kangren olarak kaybedilmesine neden olabileceğinden erken ameliyat kararı vermek daha doğru olabilir. Ayrıca kistin patlaması şiddetli ağrı ve iç kanamaya neden olup acil şartlarda ameliyat gerektirebilir. Doğum kontrol hapları ancak %50 oranında kistleri baskılar. Myomların ameliyat kararı da yine hastaya, şikayetlere ve muayene bulgularına göre değişiklik gösterebilir. Myomlar genelde iyi huylu tümörlerdir ancak nadiren 1000 de 3 oranında kötü huylu olma ihtimali vardır. Yarar zarar dengesi her zaman gözetilmelidir.
- Bu kitlelerin iyi huylu mu yoksa kötü huylu mu olduğu nasıl anlaşılır?
Ameliyattan önce yapılan bazı kan tetkikleri, renkli ultrason, MR ve tomografi gibi tetkikler ile fikir sahibi olmaya çalışılır ancak kesin tanı her zaman patoloji ile konur. Kitlenin büyüme hızı da önemlidir.
- Büyük kitleler bu deliklerden nasıl çıkartılır?
Kistler boşaltılarak çıkartılır. Ancak myom gibi doku ile dolu kitleler tıpkı bir elma gibi dıştan itibaren bazı aletlerle soyularak parçalar halinde tamamen dışarı çıkartılır. Endobag dediğimiz bir torba kullanılabilir. Bu torba karın içinde açılır ve dışarı çıkartmak istediğimiz kitle bu torba içine konarak bütün halinde çıkartılabilir.
- Kilosu fazla olan hastalarda da laparoskopik ameliyatlar yapılabilir mi?
Yapılabilir.
- Bu ameliyatlar ne kadar sürer?
Yapılacak ameliyatın zorluk derecesi, cerrahın ve ekibin tecrübesi deneyimi süreyi değiştirir.
Lokal anestezi uygulanabilir mi? Genel anestezi şart mıdır?
Laparoskopik ameliyatların lokal anestezi ile yapılması pek mümkün değildir.
- Ameliyatın açık mı kapalı mı yapılacağına kim ve nasıl karar verir?
Hastanın muayene bulgularına göre ve ne ameliyat yapılacağına göre doktor ve hasta beraber karar verir.
- Laparoskopi ameliyatı öncesi ve sonrasında hastalar nelere dikkat etmelidir?
Öncesinde 8 saat açlık gereklidir. Sonrasında hafif ağrılar olabileceğinden basit ağrı kesiciler kullanılabilir.
- Laparoskopi ameliyatı sonrasında hastalar ne zaman evine ve normal hayatına dönebilir?
Genelde ertesi gün normal yaşantılarına dönebilirler. Hatta çalışabilirler.
- Laparoskopide yara izi kalır mı?
Göbek çukurunun altından yapılan 1 cm lik kesi iyileştiğinde göbek çukurunun içinde kalır ve görünmez. Onun dışında kasıklarda yapılan 5 mm ilk kesiklerde ise çok küçük izler kalabilir. Genelde uzun vadede onlarda görünmez. Eskiden ameliyatın büyüklüğü ve önemi ameliyat izi ile eşdeğerdi ama artık öyle değil.
- Hangi durumlarda kimlere laparoskopi yapılmaz?
İleri derecede kalp ve akciğer hastalığı olanlara laparoskopi yapılamayabilir. Karın içinde organların görülmesine engel olacak şekilde ileri derecede yapışıklıklar varsa açık ameliyata geçmek gerekebilir. Tek parça halinde çıkartılması gereken kitlelerde yapılması tartışmalıdır. Bazı kanserlerde mümkün olduğunca çok doku çıkartmak istenir bu durumlarda da kullanılması uygun olmayabilir. Genel anestezi yapılmasına engel varsa yine yapılamaz.
- Karın içinde yapışıklıklar neden oluşur?
Eskiden geçirilmiş enfeksiyonlar ve ameliyatlar yapışıklılara neden olabilir. Çikolata kistlerine ve ağrılı adet görmeye neden olan endometriozis de yapışıklıklara neden olur.
- Hamilelere laparoskopi yapılabilir mi?
Gebelik esnasında ameliyat yapılması zorunlu olan durumlarda özellikle de gebeliğin küçük olduğu aylarda laparoskopi yapılması uygun olur.
- Jinekolojik kanserlerde laparoskopi yapılabilir mi?
Erken evrelerde yapılabilir. Ancak ileri evrelerde yapılması teknik olarak zor olabilir.
- Laparoskopi kısırlık tedavisinde kullanımı nasıldır?
Kısırlık nedeni tespit edilemeyen kadınlara incelemenin son aşaması olarak laparoskopi ve histeroskopi yapılabilir. Laparoskopide rahmin, tüplerin ve yumurtalıkların dış kısmı yapısal olarak incelenir. Tüplerin açık olup olmadığı kontrol edilebilir. Bazen tüplerdeki yapışıklıklar tüpün yapısını bozarak spermin veya yumurtanın geçişini engelleyebilir. Yapışıklıkların laparoskopik olarak açılması kendiliğinden gebelik oluşmasını sağlayabilir.
26. Laparoskopi ile tüplerin açılması mümkün müdür?
Evet mümkündür.
27. Laparoskopik (kapalı) ameliyatlar her hekim tarafından yapılabilir mi?
Kapalı operasyonlar bu konuda eğitim almış tüm hekimler tarafından yapılabilir.
