Tinnitus tıp dilinde, genelde kulak içindeki gürültü, çınlama ve ıslık benzeri seslere verilen addır. Bu seslerin ortak noktası dış bir ses kaynağından gelmemeleri ve yalnızca etkilenen kişi tarafından duyulmalarıdır.
Eğer bu sesler psikolojik olumsuzlukları da beraberinde getiriyorsa, buna da Tinnitus denir ve bu seslerin neden olduğu rahatsızlıklar ve engellemeler kastedilir. Bu tarife, örn. depresyonlar ve uyuma zorlukları da dahildir. Son zamanlarda bununla ilgili olarak -Karmaşık Tinnitus- sözcüğü de kullanılmaya başlamıştır.
Tinnitus -en azından başlangıçta- bir hastalık belirtisidir. Belirti sözcüğü ile sizi olumsuz etkileyebilecek veya hasta edebilecek bir sorunun fiziksel ya da ruhsal alanda vücutta var olduğunu gösteren önemli bir işaret olduğunu kastediyoruz. Bir çok insan bu durumda kendini çaresiz hissetmektedir.
Bu çaresizliğe bir de aşağıdaki faktörler eklenmektedir:
- Tehlikeli neden ve sonuçlarından duyulan korku,
- Etkilenen kişinin yetersiz bilgisi,
- Doktorlardan gelen yanlış bilgilendirme ( bunun çaresi olmadığı, bu seslerle yaşamayı gerektiği gibi ) .
Özenli ve pozitif bilgilendirme ve uzmanlarca yürütülen tanı sonucunda, hastanın korkuları çoğu durumda çok çabuk giderilebilir.
Tinnitus nasıl belli olur?
Tinnitus’u çok farklı biçimlerde, örn. ıslık , vızırdama, gıcırtı, tırmalama, tıklatma gibi şekilllerde ortaya çıkabilir. Bazen yüksek derecedeki sağırlıkla birlikte melodi olarak da duyabiliriz. Bazen birden fazla ses birlikte de görülebilir. Bu sesler, yalnızca bir kulakta, her iki kulakta birden veya kafa içinden geliyormuşcasına da ortaya çıkabilir.
Tinnitus niçin oluşur?
Tinnitus bir çok nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir:
Gürültü zararları Patlama sonucu oluşan travma
Kulakta duyulan seslerin sık rastlanan bir nedeni ( % 30′a kadar), kulaktaki hassas tüy hücrelerinin bir patlama veya gürültü ile zarar görmesidir. Bu guruba, genelde gençlerin dinlediği müzikler ( walkman, disko ve rock konserleri) ve işyerindeki gürültüler neden olur. Patlama travmalarında hemen yapılacak bir müdahale ile her zaman iyileşme sağlanabilir.
Kanama kaynaklı zararlarDoktorlar açısından kanamalar Tinnitus’un en büyük ve önemli nedeni olarak görülür ve tanı buna yönelik yapılmaya çalışılır. Bu ilk elde değerlendirilen şüpheli durum, hemen mümkün olduğunca hızlı ve özenli bir tanı ile desteklenmelidir. Ancak bu şekilde, Tinnitus’un kaynağına ilişkin olarak çok farklı nedenler bulunabilir ve sorun yok edilebilir. Burada temel ilke: Ne Kadar Erken,O kadar İyi.
İşitme Kaybı
İşitme kaybı ile birden ortaya çıkan duyamama ya da ani duyma azalmalarını ki çoğu kez tek kulaktadır kastediyoruz. Çoğunlukla işitme kayıpları, kulak sesleri ve nadiren de baş dönmesi ile beraber görülür. Çok sayıdaki çalişmalara dayanarak işitme kayılarının bir süre sonra kendiliğinden iyileştiği kabul edilmektedir (Anında İyileşme). Bazen de kulakta bir ses veveya işitme kaybı kalıcı olabilmektedir.
Diğer Nedenler
Bu ana nedenler dışında bir dizi diğer bazı sebepler de görülebilir. Bunları, sizi tedavi eden doktorunuzla görüşmenizde kullanabilmeniz amacı ile kısaca sıralamak istiyoruz:
- Omurilik kaynaklı hastalıklar,
- Çene ve diş rahatsızlıkları,
- Presbyakusis (yaşlanma kaynaklı işitme kayıpları),
- Akustikneurinom (işitme sinirlerindeki iyi huylu tümör),
- Morbus Meniére (işitme kaybıyla gelen siddetli bas dönmesi),
- Kalp ve damar hastalıkları,
- Anabolizma hastalıkları,
- Böbrek hastalıkları,
- Hormonsal bozukluklar,
- Üçüncü kulak kemiğinin (üzengi), iç kulağa aktarıındaki sorunlar,
- Kronik orta kulak iltihapları,
- Zehirlenmeler (Intoxikationen), özellikle de ilaç kaynaklı olanları,
- Kafatası ve Beyin Travmaları, merkezi sinir sistemindeki hastalıklar
- Narkozlar,özellikle de omurilik narkozları (Spinalnaesthesie).
Sesler nasıl oluşur?
Tinnitus mutlaka kulakta olmak zorunda değildir. Sıkça beyinde de ortaya çıkabilir.Bu nedenle, Tinnitus’un anlaşılabilmesi için, kulağı (dış,orta ve iç kulak olarak),işitme sinirlerini ve beynin belirli bölümlerinden oluşan bütün işitme sistemini incelemek gerekir.
Basit anlatımla şu şekilde duyarız: Kulakta mekanik dalgalar (ses dalgaları) elektronik dalgalara dönüştürülür, tıpkı bir mikrofonda olduğu gibi. Bunu kulakta sağlayan iç kulaktaki tüy hücreleridir. Bunlar mikroskobik ince tüylerle donatılmış sinir hücreleridir. Dışarıdan gelen dalga iç kulaktaki sıvıyı harekete geçirir ve sonucunda tüy hücrelerini kısa süreli büker. Bu şekilde oluşan elektrik dalgası sinir ağı yardımıyla beyine iletilir. Ve artık burada dalga, anlama kavuşur, tanımlanır ve bu haliyle ses olarak algılanır.
Sıkça,biraz da tahmine dayanan Tinnitus nedeni olarak, duyma sürecinde iç kulaktaki hassas tüy hücrelerinde veya sinir hattında sorun olabileceği kabul edilir. Eğer bizler olmayan sinyalleri Tinnitus olarak hissediyorsak, bunları tabi ki, bizce bilinen bir kaynağa ait olmadıklarından çözemiyoruz.
Eğer sesler ilk kez ortaya çıkarsa
Akut hali
Sakin olun! Ve iyi bir uyku çekin. Eğer sesler ertesi sabah hala duyuluyorsa, hızlı bir muayene için acil olarak bir Kulak,Burun Bogaz- Doktoruna (KBB) gitmeniz gerekir. Eğer kulak sesleri bir işitme kaybıyla gelmişse, hemen KBB-Doktoruna başvurmanız gerekir. Burada işitme kaybı şüphesi daha fazladır.
Zaman kaybetmeyin!
Tedavide geçerli kural: Ne kadar erken, o kadar iyi. Bu şekilde iyileşme şansınızı artırmış olursunuz. Aniden oluşan ve ağır seyreden Tinnitus hastaların % 70′i tedavi sonucu tamamen iyileşmektedir.
Tedavi:
Kan dolaşımını hızlandırma işlemi ve dinlenme
KBB Doktoru size muayeneden sonra uygun bir tedavi uygulayacaktır. Genelde önce kan dolaşımını hızlandırıcı ilaç verilmektedir, bazen da bunu belirli uyarıcı etkileri olan sıvıları enjekte ederek sağlayabilir (reolojik çözüm).
Genel olarak hastanın tedavi süresince kendini yormaktan kaçınması ve her tür yorucu işten uzak durması önerilir. İş yerinden istirahat almak bu nedenle çok yararlı olacaktır. Dinlenme büyük olasılıkla ilaç tedavisi yanında ruhsal terapi etkisi de sağlayacaktır. Ayrıca hastanın bağışıklık direncini artırarak iyileşmeyi hızlandıran bir etki de yapacaktır.
Sıvı Oksijen Terapisi (SOT)
Basınçlı bir odada sıkıstırılmış oksijen tedavisi, ancak ani işitme kaybının ortaya çıktığı durumlarda (Örn. patlama sonucu ya da yüksek gürültü kaynaklı ani işitme kaybında) uygulanır. Bu tedavi bilimsel nedenlerle hemen yapılmalıdır. İşitme kaybının görülmediği Tinnitus vakalarında şıkıştırılmış oksijen tedavisi uygulanmaz.
SOT-Tedavisinde, saf oksijen vererek, tüy hücrelerin yeniden harekete geçmeleri umut edilir. Bu yüksek basınç odasında yapılmalıdır. Basınç, oksijenin kırmızı kan hücrelerine takılmadan iç kulaktaki tüy hücreleri de dahil olmak üzere bütün sinir hücrelerine ulaşmasını sağlar. Ancak bu tedavi günümüzde tartışmalı olup, hatta bazı durumlarda sigorta tarafından da kabul edilmemektedir.
Tıbbi Araştırmalar
Bazen doktorunuzun sizi diğer doktorlara, Tinnitus’un olası sebebini anlamak amacı ile sevk ettikleri de olur.
Eğer kulaktaki sesler sürerse
Kronik Tinnitus
Bir kaç hafta süren Tinnitus sonrasında artık seslerin kaybolması pek mümkün değildir. Bu duruma kronik Tinnitus denir. Ancak burada da Tinnitus’a rağmen rahatsız olmadan dolu dolu yaşamak mümkündür.
Kendi çabanız etkilidir
Süregelen kulak içi seslerde terapinin nihai amacı, sizin Tinnitus’a dikkat etmemenizi sağlamaktır. Böylece sesleri duymamayı öğrenebilirsiniz. Bir çok Tinnitus’lu bunu bir yıl içinde başarmaktadır. Sabırlı olun ve kendinize bunun için zaman ayırın.
Devamlı ama dayanılır
Kronik Tinnitus yalnızca sizin sürekli kulak içi sesleriniz olduğunu belirtir. Bu nedenle hasta olduğunuzu ve acı çekmeniz gerektiğini değil. Başlangıçtaki dayanılmaz rahatsızlıklardan sonra bile geçerli kural: her tünelin sonunda ışık vardır. Hastaların çoğunluğu kulak seslerini kabullenmeyi öğrendiler. Ya çok az ya da hiç etkilenmiyorlar. Çünkü dikkatlerini daha önemli şeylere ve seslere yönlendiriyorlar. Tinnitus’a değil!
Ruhsal Rahatsızlanmaları ustalaştırmak
Bunun yanı sıra, kronik Tinnitus’u başlangıçta ya da uzun süre etkili bir rahatsızlık şeklinde yaşayanlar da vardır. Hem iş hem de özel hayatlarında. Bu acıların nedeni Tinnitus değildir. Neden, dikkatini toplama zorlukları, uyuyamama sorunları, yüksek sese aşırı duyarlılık (Hyperakusis), depressif safhalar, sosyal ilişkilerin sınırlandırılması ve zaman zaman da özgüvenin kaybolması gibi Tinnitus’un yan tesirleridir. Tinnitus ruhun gürültüsü haline gelir!
Tedavi
Kişisel desteklenmiş tedavi
Genel geçer kural: Sağlıklı bir yaşam stili sürmek, hayata pozitif bir bakış açısına sahip olma ve rahatlama eksersizleri her durumda işe yarar. Ayrıca aynı hastalıktan etkilenenlerle deneyimleri paylaşmak da önemlidir. Diğer bütün terapi adımları ise size özel kararlastırılmalıdır. Siz de harekete geçmeli ve Tinnitus’la mücadeleyi öğrenmelisiniz. Başarı sizin elinizde.
Psikolojik yardımlar
Eğer Tinnitus yıkıcı acılara neden oluyorsa, bilin ki burada çoğu kez ruhsal faktörler çok önemli rol oynamaktadır. Bu nedenle psikolojik destek istemekten çekinmeyiniz.
İşitme aleti sağlanması
Bir çok Tinnitus’lu, %50 nin üzerinde olabilir, az ya da çok işitme kaybına, çoğu kez de yüksek ayarlı sesleri algılayamamakla karşı karşıya kalmaktadır. Çoğunlukla bu yüksek sesleri duyamama, sese aşırı duyarlı olma durumu (Hyperakusis) ile birlikte de görülebilir. Bu nedenle en kısa sürede bu işitme kaybını bir işitme aleti ile dengelemeyi düşünmek gerekir.
Tinnitus’u maskelemek
Psikoterapinin yanı sıra genelde, Tinnitus maskeleme cihazı önemli bir yardım olarak görülür. Bu amaçla kullanılan araçlar:
Normal işitme aletleri,
Tinnitus maskeleyicisi,
İşitme aletleriyle maskeleme cihazının birleştirilmesi: Tinnitus enstrümanı (buna kombi maske de denir).
Bütün bu araçlar işitme cihazı görünümündedir ve onlar gibi de taşınırlar : Kulağın arkasında ya da kulak içinde. İşitme cihazında çevredeki seslerin daha güçlendirilmesi ile bir perdeleme sağlanırken, diğer cihazlarda özel sesler üretilir ve doğrudan kulak içine verilir. Hasta bu sesleri alışma süresi bitiminde, seslerin nötr özelliği sayesinde kendi kulak seslerine kıyasla daha katlanılır bulur ve bu şekilde kendiliğinden kulak içi seslere bağlı ortaya çıkan korkuları ve diğer olumsuz duyguları yaşamaz.
Tinnitus – Etkisizleştirme – Terapisi (TET)
Sesleri duymazlığa gelmek için izlenen terapiye bu ad verilir. Burada doktorlar, psikologlar ve işitme cihazı uzmanları el ele size özel bir tedavi saptamak üzere çalısırlar.
TET, bütün insanların her sesi duymadığı gerçeğinden hareket eden arastırmaların sonuçlarına dayandırılır. İnsanlar önem vermedikleri şeyleri duymazlar. Bu şekilde örneğin buzdolabınızın sesini ya da diğer tanıdık çevre gürültülerini bir süre sonra duymazsınız.
Kulak sesleri, bu prensibe uygun olarak yalnızca eğer beynin koruyucu filtre etkisi zarar görmüşse duyulur hale gelir.Ve de bu filtre etkisinin yeniden canlandırılması amaçlanır ki bu kendi bağışıklık sisteminin iyileştirilmeye çalışılmasına benzer bir çabadır.
Bu amaçla var olan terapi olanakları, sistematik ve planlı olarak kişiye özel terapiyle birleştirilir. Hedef Tinnitus’luyu özel eğitilmiş uzman bir ekip yardımı ile bir-iki yıl içinde terapiyle yönlendirmek ve ona bu tedavi boyunca eşlik etmektir. Burada da terapinin bir bölümü olarak tamamen özel bir Tinnitus-Maskeleyicisinden ( ki buna noiser ya da Tinnitus Cihazı da denir) kulak seslerinden daha düşük bir volumda ve daha hoş bir ses hastaya verilir.
Diğer terapi olanakları
Çok sayıda alternatif ve bilimsel tıp alanında diğer bir çok terapiler de vardır. Bunlardan bazen acı azaltıcı veya terapi destekleyici olarak yararlanılır.
Akupunktur, Homöterapi, Neuralterapi,soft lazer v.b. gibi. Manyetik alan tedavisi, Iontophorese, OksijenTerapisi, Tai-Chi, biofeedback tipi akupunktur masajları ve diğer bir sürü az ya da çok alternatif terapiler (ek olarak ya da sonradan) denenebilir. Bu terapiler tinnitus konusunda pozitif etki edebilir ve böylece dolaylı olarak çınlamanızı da olumlu etkileyebilirsiniz. Şu an itibariyle çınlamayı tamamen ortadan kaldıracak bir yöntem olmamakla beraber alternatif çözümler yan etkisi olmadıkça ve bilimsel verilere dayandıkça uygulanması size faydalı sonuçlar verebilir.
