Türk Oftalmoloji Derneği (TOD) Merkez Yürütme Kurulu, henüz deneysel aşamada olan gözlere yönelik kök hücre tedavileriyle ilgili uyarılarda bulundu. TOD, özellikle ‘Sarı nokta hastalığı’ veya ‘tavuk karası’ olarak bilinen retinal hastalıklarda konunun gündeme geldiğini ancak yöntemlerin halen araştırma aşamasında bulunduğunu vurguladı. Dernek yönetimi, Sağlık Bakanlığı onaylı olmayan tedavilerin tehlikeli olabileceğine dikkat çekti.
Güncel tedavi yöntemlerinden yarar göremeyen ve kalıcı görme kaybına yani körlüğe neden olabilen çeşitli retina hastalıkları söz konusu. Tedavi edilemeyen retina hastalıklarının başında genellikle 50 yaşından sonra ortaya çıkan ve sarı nokta hastalığı olarak bilinen ‘kuru tip yaşa bağlı makula dejenerasyonu’ geliyor. Ayrıca kalıtsal olarak görülen makula hastalıklarının da günümüzde etkin tedavisi yok. En sık görülenler ise tavuk karası ya da gece körlüğü olarak bilinen retinitis pigmentoza ve Stargardt hastalığı. Best hastalığı, Leber konjenital amarozis de tedavisi olmayan kalıtsal retina hastalıklar arasında yer alıyor.
Erken evre aşamasında
Türk göz hekimlerini temsil eden Türk Oftalmoloji Derneği’nin Merkez Yönetim Kurulu (TOD MYK), bu hastalıkların tedavisi için deneysel ve erken evre klinik çalışma aşamasında olan araştırmaların bulunduğunu ve kök hücre tedavisinin, etkinliği araştırılan yeni yöntemlerden biri olduğunu paylaştı.
TOD, “Kök hücre tedavisi ile ilgili araştırmalarda yüz güldürücü sonuçlar alınmış olsa da çalışmalar henüz tamamlanmamıştır. Bu nedenle günümüzde retina hastalıklarında kök hücre tedavisi rutin klinik uygulamalar arasında değildir” uyarısında bulundu.
Türk Oftalmoloji Derneği, kamuoyuna yönelik bilgilendirmesini şöyle sürdürdü:
Onaylı olmayan tedaviler tehlikeli olabilir
Uygulanan tedavilerin T.C. Sağlık Bakanlığı ve Etik Kurul onaylı olması gereklidir. Şu ana kadar ülkemizde ve dünyada sağlık otoriteleri onaylı bazı öncü kök hücre araştırmaları vardır. Ancak Sağlık Bakanlığı onaylı olmayan tedaviler, etkisiz hatta tehlikeli olabilir. Tıbbi literatürde onaysız kök hücre tedavileri ile görme yetisini büyük ölçüde kaybetmiş olgular yayınlanmıştır.
Umut verici açıklamalara dikkat
Ülkemizde kök hücre tedavileri, Sağlık Bakanlığı “Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK) İyi Klinik Uygulamaları Kılavuzu” rehberliğinde uygulanabilecek klinik araştırmalardır. Kök hücre tedavileri ile ilgili mevzuat Sağlık Bakanlığı 2018/10 tarih ve 54567092 sayılı genelgesi ile düzenlenmiştir. Söz konusu genelgeye göre televizyon, gazete ve sosyal medya gibi iletişim araçları aracılığı ile sağlık kuruluşlarının reklam amacı ve umut verici açıklamalarda bulunması yasaklanmıştır. Gelecekte hangi hastalara nasıl kök hücre tedavisinin yapılacağı “İyi Klinik Uygulamaları Kılavuzu” rehberliğinde yapılacak nitelikli klinik araştırmalar ile belirlenecektir.
Kök hücre nedir?
Kök hücre, tam olarak olgunlaşmamış karmaşık yapısı olan öncül bir hücredir. Bu hücre, vücuttaki başka hücrelere dönüşebilme yeteneğine sahip. Uygulandıkları alanda çoğalabilir, başka tür hücrelere dönüşebilir, kendilerini yenileyebilir veya kendi hücre topluluklarının devamlılığını sağlayabilirler. Ayrıca vücuttaki bir zedelenmeyi takiben bu dokuyu onarabilme potansiyeline de sahipler. Bu potansiyelleri nedeniyle retinadaki hasarlı hücrelerin yerini alabilecekleri ya da onarabilecekleri düşünülüyor.
