Kemoterapi kanser hücrelerini tahrip eden, büyüme ve çoğalmasını engelleyen kanser ilaçları kullanılarak yapılan tedavidir ve tedavide kullanılan ilaçlar tümör hücrelerine zarar verirken, vücudun normal hücrelerini de etkiler. Kemoterapiden en çok etkilenen normal vücut hücreleri kemik iliği hücreleri (beyaz küre, kırmızı küre ve trombositler), mide-bağırsak sistemini kaplayan hücreler ve saç kökü hücreleri gibi en hızlı bölünen hücrelerdir. Bu nedenle en sık rastlanan yan etkiler bulantı, kusma, yorgunluk ve saç dökülmesidir. Her insanın kendine özgü farklı yapısı sebebiyle, kemoterapi sırasında görülebilecek yan etkilerin herkeste aynı şekilde olmayabileceğini ya da hiç görülmeyebileceğini de unutmamak gerektiğini söyleyen Liv Hospital Medikal Onkoloji Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Meltem Topalgökçeli Selam kemoterapide görülebilecek bulantı ve kusma için doktorunuzun önereceği bulantı önleyici ilaçlara ek olarak alınabilecek önlemleri anlattı.
Önerilere kulak verin
- Günde 3 yerine öğün sayısını 5-6’ya çıkartarak az ve sık aralıklarla beslenin.
- Sıcak yiyeceklerin kokusu bulantı hissini artırabileceği için, soğuk yiyecekleri tercih edin. Sandviç, peynir, yağsız tost, tahıllar, tatlılar gibi oda sıcaklığında veya soğuk servis yapılabilen besinleri yemeyi tercih edin.
- Bulantıyı azaltmak için sıvı ve yumuşak bir diyet uygulayın. Elma suyu, meyve suları, çay, kola, limonata gibi sıvılar ile püre, şerbet, kraker, tost ve peynir gibi yiyecekler genellikle iyi tolere edilir. Ancak bu sıvılar hızlı içildiğinde midede dolgunluk hissi ve bunun sonucunda bulantı-kusmaya neden olabileceğinden sıvıları yavaşça yudumlayarak için.
- Ağzınızda yara yoksa limon, turşu, katı şekerleme veya limonata gibi ekşi yiyecek ve içecekleri deneyin ve kusma sonrası ağzınızı limon suyu ve su karışımı ile çalkalayın. Bulantı hissini artırabileceğinden çok tatlı, yağlı, çok baharatlı ve ağır kokulu yiyeceklerden kaçının. Bulantı hissini başlatabilecek kötü koku, kusan kişiler yemek yiyen kişiler ya da yemek pişirilen ortamlardan kaçının.
- Bulantınız olduğunda yemek yapma konusunda başka birinden yardım almaya çalışın. Böyle bir şansınız yoksa kemoterapi almadan önce çeşitli yemekler hazırlayıp buzdolabında ya da derin dondurucuda saklayabilir ve kemoterapiden sonra bulantınız olduğu dönemlerde ısıtıp yiyebilirsiniz.
- Kemoterapi sırasında ağzınızda oluşacak hoş olmayan, metalik veya ilaç tadını azaltmaya yardımcı olan, sert veya yumuşak, naneli ve ekşi şekerlemeler yemeyi deneyin.
- Yoğun bulantınız olduğunda sevdiğiniz yiyeceklerden kaçınmanız, daha sonra bu yiyeceğe karşı gelişen tiksintinin önlenmesi açısından önemlidir.
- Bulantı ve kusmayı azaltmak için, hoşlandığınız müzik, televizyon programları, elektronik oyunlar ve kitap okuma gibi uğraşlara yoğunlaşarak bulantı hissinizden uzaklaşmaya çalışın.
- Müzikle birlikte derin nefes alıp vererek kaslarınızı gevşek bırakıp rahatlamayı; aşırı bulantı hissettiğiniz dönemlerde ise uyumayı deneyin. Sizi yormayacak kadar egzersiz yapabilir, kendinizi yorgun hissetmiyorsanız açık havada yürümeyi deneyebilirsiniz.
- Düzenli bir ağız bakımı uygulamanız hem ağızda yara gelişmesini önleyecek hem de sizi rahatlatacaktır.
- Bütün önlemlere rağmen bulantı ve kusmanız oluyorsa tedaviden 1-2 saat önce ve tedaviden 3 saat sonrasına kadar bir şey yemeyin. Tedaviye başlamadan 30 dakika kadar önce içeceğiniz hafif tatlandırılmış soğuk limonata tat alma duyunuzun değişmemesini sağlar ve bulantıyı önlemeye yardımcı olur.
