Kıskançlık; Bebek, çocuk, ergen ya da yetişkin olsun, insanın en temel duygularından biridir. Kıskançlık yaşa bağlı olarak algılansa da her yaş dönemin de başa çıkılması zor bir duygudur.
Kardeş kıskançlığında çocuklar genelde kardeşinin olmasını ister ancak kardeş doğumu ile yoğun bir kıskançlık yaşamaya ve anne babaları zorlamaya başlarlar. Çocukların ilk önce kardeş isteyip, sonra da onlara düşman gibi davranmalarını anlamak ise oldukça zordur.
Çocukların süreklilik göstermeyen, değişken olan isteklerini ve duygularını yansıtan bu durumlar çocuğun doğası ile ilgili ipucu veren özellikleridir. Aileye katılması istenen bebek ile ilgili kararın anne ve baba tarafından verilmesi gerekir. Annenin beden ve ruh sağlığı verilecek kararda oldukça önemlidir.
Çocuk için en değerli varlık anne olduğuna göre onu paylaşmak kolay, dayanılabilir bir duygu değildir. Yeni bir kardeş geleceğinin öğrenildiği anda anne sevgisini yitirme korkusu yaşayan çocuk için her şey zorlaşır.
Çocuk için kardeş eve gelen bir yabancıdır. Gebeliğin ve yeni doğan çocuğun annede oluşturduğu bedensel güçlükler ve annenin zamanını çocuk bakımına ayırması gibi nedenler yeni gelen bu bebeğin yüzündendir. Çocuk ve kardeşi arasında ki yaş farkı ne kadar az ise kıskançlık o denli büyük almaktadır.
Çocuk kardeşini sevmek zorunda değildir, olumsuz duygular anlayışla karşılanmalıdır ve bu duyguları ifade etmesi için yüreklendirilmelidir.
Çocuk eve gelen kardeşine farklı tutumlar sergileyebilir;
- Sevgi gösterilerinde bulunur. (Annenin kendisinden uzaklaşmaması için onun yanında yer alır.)
- Abartılı sevgi gösterir. (Kardeşinin yanağını okşarken biraz fazla sıkar, kaza ile kardeşini düşürür veya kardeşini ağlatacak ölçüde kucaklar.)
- Etkilenmemiş gibi davranır. (Hırçınlıklar, istediği yapılmadığında ağlama, tepinme gibi.)
- Kıskanma ve buna bağlı uyum zorlukları ve duygusal gerileme belirtileri gösterir. ( Bebeksi konuşma, idrar kaçırma, anne ve baba ile yatma, yemek yeme alışkanlıklarının değişimi, biberon / emzik emme)
Anne ve babaların her iki çocuğa da zaman ayırabilmelerinin önemli olduğunu bilmeleri gerekir. Bu yüzden anne ve babalar çocuklarına ayıracakları zamanları çok iyi belirlemeleri gerekir.
Doğumdan Önce Yapılması Gerekenler:
- Çocuğa yönelik ilgi ve sevgi normal bir seviyede tutulursa kardeşin gelişi ile çocuk aşırı kıskançlık duygusu yaşamayacaktır.
- Çocuk, psikolojik olarak kardeşinin gelişine hazırlanmalı ve çocuğa aileye katılacak ikinci çocukla ilgili bilgiler verilmelidir. Bu şekilde daha bebek gelmeden çocuğun kardeşine sevgi duyması sağlanabilir. Çocuğu bebeğin gelişine hazırlarken kaygılı olunmamalıdır.
- Bebekle ilgili hazırlıklarda abartıya kaçmamak gerekir.
- Özellikle kardeş doğmadan önce, ev içerisinde ileride oluşabilecek değişikliklere yönelik olarak çocuğun ev içerisindeki düzeninin ayarlanması gerekir.
Doğumdan Sonra Yapılması Gerekenler:
- Anne bebek ile ilgilenirken büyük çocuğa sevgisini sözlerden ziyade davranışlarıyla göstermelidir.
- Bebeğe zarar verir endişesi ile çocuk bebekten uzaklaştırılmamalıdır.
- Kardeşler arası kıyaslama asla yapılmamalıdır.
- Gelen misafirler (örneğin; büyük anne veya dede) büyük çocukla ilgilenmeleri için uyarılmalıdır.
- Çocuğun yanında bebeğe aşırı sevgi gösterilerinden kaçınılmalıdır.
- Bebeğin uyuduğu ortamda gürültü çıkarttığı zamanlarda, sakin bir ifade ile çocuğun dikkati başka yöne çekilmedir.
- Bebeğin bakımıyla ilgili işlerde büyük kardeşin yardım etmesi sağlanmalı ve görevi yerine getirdikten sonra sözel olarak çok memnun olunduğu söylenmelidir.
- Küçük çocuğun anne ile vakit geçirdiği zamanlarda büyük çocukta baba ile vakit geçirerek aile içi dengenin sağlanması önemlidir.
- Hamilelikte çocuğun kendi yatağında uyutulması sağlanmalı. Kendi odasında yatan çocuğu, bebeğin doğumundan sonra kıskanmasın diye, anne ve babasının odasına almak da doğru bir davranış olmaz.
- Çocuk aileye yeni katılan kardeşinden önce nasıl bir konum ve düzende yaşıyor ise, kardeşi doğduktan sonra da aynı düzen korunmalıdır. Bu yüzden doğumdan önce çocuğunuzun yaşamı için gereken düzeni sağlamak çok önemlidir.
