KARACİĞER KİST HİDATİĞİNDE PERKÜTAN TEDAVİ (CİLTTEN BOŞALTIM)
Kist Hidatid (Hidatid Kist) Hastalığı Nedir? Ülkemizdeki önemli paraziter hastalıklardan birisidir. Echinococcus granulosus adlı parazit hastalığa yolaçar. Paraziti taşıyan köpek, kedi, çakal, tilki, kurt gibi hayvanların dışkısı ile parazitin yumurtaları etrafa saçılır. Meyve ve sebze gibi yiyecekler bu yumurtalarla kirlenir. Bu şekilde kirlenmiş yiyeceklerin yenilmesi ve paraziti taşıyan köpeklerin sevildikten sonra ellerin iyice yıkanmaması gibi nedenlerle hastalık insanlara bulaşır.
Kist Hidatid Hastalığı Vücutta Hangi Organlarda Oluşur? En sık karaciğer ve akciğerde görülmekle birlikte, dalak, beyin, kas, kemik ve daha birçok organ veya dokuda hastalık oluşabilmektedir.
Hastalığın Belirtileri Nelerdir? Hastalık oluştuğu organa ve kistin boyutuna bağlı olarak değişen belirtiler verebildiği gibi hastaların çoğunda hiçbir belirti olmadan tesadüfen (ultrason, bilgisayarlı tomografi vs gibi filmlerde) saptanır. Karaciğer kist hidatidlerinde de durum aynı olup safra yollarıyla ilişkili kistlerde sarılık, içerisi iltihaplanmış kistlerde ateş gibi belirtiler olabilir.
Hastalık Öldürücü müdür? Hastalık ölümle sonuçlanabilmektedir. Kistin patlaması sonucu gelişebilen anaflaktik reaksiyon (ani allerjik tepkime) ani ölüme yolaçabilir. Bunun dışında kistin çevre yapılara baskısı ile de önemli sorunlar ortaya çıkabilmektedir.
Teşhis Nasıl Koyulur? Karaciğer kist hidatiğinde laboratuar testleri ile tanı kesin olarak koyulamaz. En önemli teşhis araçları Ultrason (US), Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Manyetik Rezonans (MR) gibi görüntüleme yöntemleridir.
Hastalığın Tedavisi Nedir? Hastalığın ilaçla tedavisi (Mebendazol, Albendazol) tek başına hemen tamamen etkisizdir. Temel tedavi yöntemi Cerrahi (açık ameliyat) veya Perkütan (ciltten iğne ile boşaltım) tedavilerdir.
Hangi Kistlere Hangi Tedavi Uygulanmalıdır? Karaciğer hidatid kistlerinde uygulanacak olan tedavinin doğru olarak saptanmasında kistin sayısı ve organ içindeki yerleşimi önemli olmakla birlikte en önemli faktör kistin iç yapı özellikleridir. US ve BT ile kist sınıflaması yapılır. Gharbi sınıflamasına göre kistin 5 tipi vardır. Bunlardan Tip 1 ve Tip 2 kistler için en uygun tedavi yöntemi Perkütan Tedavi (ciltten boşaltım) dir. Tip 3 lezyonlara içerisindeki sıvı oranına bakılarak Perkütan veya Cerrahi tedavilerden birisi uygulanır. Şöyle ki, Tip 3 kistte sıvı içeriği katı içerikten daha fazla ise Perkütan tedavi uygulanabilir. Tip 4 lezyonlar çoğunlukla Cerrahi tedaviye uygundur. Tip 5 lezyonlar ise ölü kistler olup herhangi bir tedavi gerektirmezler. Bunların dışında kist safra yollarına açılmışsa veya enfekte olmuşsa tedavi tipe bakılmaksızın seçilir. Örneğin Tip 4 kist enfekte olmuşsa (iltihaplanmışsa) Perkütan tedavi yapılabilir. Cerrahi (Açık Ameliyat) ile Perkütan (Kapalı Ameliyat) Tedavi Arasındaki Farklar Nelerdir? Cerrahi tedavide mortalite (ölüm) %6 , morbidite (istenmeyen olumsuz etkiler) ise %12-80 civarındadır. Cerrahiden sonra hastalığın nüks etme oranı %10-30 arasındadır. Cerrahi tedavide hastanede yatış süresi 14-30 gündür. Perkütan tedavide mortalite %0,1-1, morbidite %1-2 (komplike lezyonlarda) olup nüks oranı %10-30 arasındadır. Perkütan tedavide hastanede yatış süresi 1-5 gün arasındadır. Kısacası Perkütan Tedavi uygun olan hastalarda (Ciltten girilerek boşaltım) Cerrahi tedaviye göre çok daha avantajlıdır.
Perkütan Tedavi Nedir ve Nasıl Uygulanmaktadır? Perkütan tedavi; Ultrason, Bilgisayarlı Tomografi veya Fluoroskopi gibi görüntüleme cihazları yardımıyla, kist içine ciltten bir iğne ile girilerek veya kateter denilen ince bir hortum yerleştirilerek yapılan tedavidir. Bu işlem Girişimsel Radyoloji Uzmanı tarafından yapılır. Hasta 6-8 saat açlıkla işleme alınır. Damar yoluyla uyku verici ve ağrı kesici ilaçlar verilerek uyutulur. Daha sonra kist içine ince bir iğne ile girilir. Bazı kistler sadece bu iğne yoluyla tedavi edilirken çoğunluğu ise bu iğne içinden yapılan bir dizi işlemle kateter (hortum) yerleştirilerek tedavi edilir. Kist içine iğne veya hortumla girildikten sonra kist sıvısı boşaltılır ve kist içine boyalı ilaç verilerek kistin sağlam olup olmadığı kontrol edilir. Daha sonra sırasıyla hipertonik solüsyon (%20 NaCl) ve %95 Alkol verilerek kist içindeki canlı parazitler öldürülür. Yerleştirilmişse kateter cilde birkaç dikişle tutturulur. Birkaç gün serbest drenaja bırakılır. İzleyen günlerde bu kateter yoluyla yıkamalar yapılabilir. Daha sonra kateter çıkartılarak işlem sonlandırılır.
Perkütan Tedavi Sonrası Ne Yapılır? Hastaya perkütan tedavi yapılmadan önce Albendazol tedavisi başlanır ve tedaviden sonra da devam edilir. Perkütan tedavi yapıldıktan 1, 3 ve 6.cı aylarda ilk kontroller yapılır. Daha sonrasındaki kontroller gidişata göre seyrekleştirilir. Kontrol US, BT ve MR gibi görüntüleme yöntemleri ile yapılır. Nüks ortaya çıkmışsa yeniden perkütan tedavi yapılır.
