Meme kanseri, prostat kanseri ve jinekolojik kanserlerin tedavilerinde hormon tedavileri uygulanabiliyor. Pandemi döneminde de aksatılmaması gereken hormon tedavisini alırken yan etkilerin neler olduğunun iyice öğrenilmesi ve yan etki tedavilerinin ihmal edilmemesi gerektiğini belirten Anadolu Sağlık Merkezi Medikal Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Serdar Turhal, hormon tedavileri ile ilgili özellikle Coronavirus salgını döneminde pek çok kanser hastasını ilgilendiren önemli bilgiler paylaştı.
Kanserde hormon tedavisi nedir, nasıl yapılır?
Hormonlar vücudun yaptığı proteinlerdir ve bunlar hücrelerin büyümesini kontrol ederler. Vücudun bazı bölgeleri çalışmak ve çoğalmak için östrojen, testosteron gibi cinsiyet hormonlarına ihtiyaç duyarlar. Bunun dışında tiroid hormonu, insülin hormonu gibi farklı görevler yapan hormonlar da vardır. Bazı kanserlerin büyümesi de hormona bağlıdır. İşte bu kanserlerin tedavisinde bu hormonun çalışmasını bozan, bloke eden, durduran ilaçlara ihtiyaç duyulur. Bu tedavilere de “hormon tedavisi” adı verilir.
Hormon tedavilerinin yan etkileri var mı?
Hormon tedavilerinin yan etkisi vardır. Bu, kullanılan hormon ilacına bağlı olan yan etkilerdir ve bunların bazıları hastaya gerçekten sıkıntı veren yan etkiler olabilir. Tedavi kararını verirken bu yan etkilerin ne olduğunu bilmek önemlidir. Böylece tedavinin faydası ve yarattığı sıkıntıyla ilgili bir denge kurmak mümkün olabilir. En sık görülen yan etkiler albasma şikayetleridir. Prostat kanserinde kullanılan tedaviler ek olarak cinsel isteği azaltabilir, ereksiyonu engelleyebilir, kemik kaybına yol açabilir, yorgunluk yapabilir, kilo alınmasına, dikkat kaybına neden olabilir. Yine meme kanseri için alınan hormon tedavileri al basmalarına yol açtığı gibi vajende kuruluk yapabilir, cinsel isteği azaltabilir, yorgunluk, bulantı yapabilir, kas ve eklemlerde ağrı yapabilir, kemiklerin kırılmasına yol açacak zayıflamaya neden olabilir, daha nadir olmak üzere kansere yol açabilir, kan pıhtılaşmasına, felce neden olabilir. Bu yan etkilerin sayısı arttırılabilir.
Kanserde hormon tedavileri alırken bağışıklığımız baskılanır mı?
Hormon tedavilerinin her ne kadar pek çok yan etkisi varsa da bağışıklık sistemi üzerine genel bir yan etkisi yoktur. Bu nedenle hormon tedavisi alırken bağışıklığı güçlendirmek adına ek bir ilaç almaya gerek yoktur. Ancak hormon tedavisi alırken yan etkilerin neler olduğu iyice öğrenilmeli, bu yan etkilerle baş etmek için alınabilecek önlemler doktora danışılmalı ve bu desteklerin alınması ihmal edilmemelidir. Bu yardımcı olacak müdahalelere rağmen yan etkiler artarsa veya devam ederse doktora tekrar başvurmak gerekir. Yan etkilere yönelik tedaviler mutlaka ilaç şeklinde olmayabilir. Örneğin kemik zayıflamasını geri döndürebilmek için egzersizin de ek bir katkısı olabilir. Kalsiyum gibi, vitamin-mineral takviyesi almak da ek fayda gösterebilir.
Hormon tedavisi hangi kanser türlerinin tedavisinde uygulanabiliyor, hangilerinde uygulanamıyor?
Eğer bir kanser hücresinin çoğalmasında hormonların etkisi varsa -ki bu sıklıkla prostat kanseri, meme kanseri, jinekolojik kanserler gibi kanserler için söz konusudur – hormon tedavilerinin ya da anti hormon tedavilerinin bir katkısı olabiliyor. Sık rastlanan pek çok diğer kanser, örneğin akciğer, kalın bağırsak ve mide kanseri gibi kanserler ise hormonlar üzerinden çoğalan hücreler olmadığı için onlarda anti hormon tedavilerinin öncelikli faydası olmuyor.
