Kalsiyum vücudumuzda en çok bulunan mineraldir. Erişkin bir insanda ortalama 1-2 kg kalsiyum bulunur. Sağlıklı bir insanda kalsiyum değeri kanın 100 mililitresinde 8.8 mg ile 10.4 mg arasında tutulmalıdır. Ancak kalsiyum eksikliği olması halinde kalsiyum takviyesi doktor kontrolüyle alınmalıdır. Kalsiyum, diş ve kemik oluşumunda ve gelişiminde oldukça önemli bir rol oynar. Vücutta bulunan total kalsiyumun yüzde 99’u fosfat ile birlikte kompleks oluşturarak iskelet sisteminde (kemik ve dişlerde) yer alırken, yüzde 1’lik kısmı ise hücre içi ve hücre dışı sıvılarda çözünmüş olarak bulunur.
Kalsiyum Ne İşe Yarar?
Kalsiyumun kemik ve diş gelişimi dışında, kan pıhtılaşmasını sağlamak, eklemleri yapılandırmak, kas kasılmasını sağlamak, kalp atışlarını düzenlemek ve sinir sisteminin onarılmasına yardımcı olmak gibi oldukça önemli diğer görevleri de mevcuttur. Aynı zamanda kilo vermeyi hızlandırıcı ve doğum sonrası süt oluşumuna yardımcı özellikleri de vardır. Kalsiyum eksikliğinde, bu minerali besinlerden almanın yanı sıra takviye ile de alabiliriz.
Kalsiyum Eksikliğinde Görülen Hastalıklar Nelerdir?
Kemik erimesi, raşitizm, osteomalazi gibi bazı kemik rahatsızlıkları kalsiyum eksikliğinde görülen hastalıklardır.
Kalsiyum Eksikliği neden olur?
Kalsiyum içeren gıdaların yetersiz miktarda tüketilmesi, D vitamini eksikliği, magnezyum eksikliği, kalsiyum eksikliğinin başlıca sebepleridir. Bunun yanı sıra bazı kanser ilaçları ve kortikosteroid türevi ilaçlar da kalsiyum düşüklüğü yapabilir. Yüksek oranda sodyum (tuz) ve fosfor alımı da kalsiyum eksikliğine neden olabilir. Ayrıca kronik böbrek hastalığı ve paratiroid hastalıklarında da kalsiyum düşüklüğü görülebilir.
Kalsiyum Eksikliğinin Belirtileri
Başlıca kalsiyum eksikliği belirtileri şöyle sıralanabilir:
- Kemiklerin zayıflaması, tırnaklarda deformasyon ve kırılmalar, deride kuruluk
- Kas ağrıları ve kramplar, tetani, kısmi ya da yaygın epileptik nöbetler
- Ağız çevresinde ve parmaklarda uyuşukluk ve karıncalanma hissi
- Çocuklarda dişlerin gelişim bozuklukları, diş çürümeleri
- Uyku problemleri
- Sık sık hastalanma
- Kilo vermekte zorlanma
- Adet öncesi ağrı ve şişkinliklerin artması
- Katarakt ve görme bozuklukları
Ayrıca kafa içi basınç artışı, mental durgunluk, sinirlilik, düşük entelektüel kapasite, kaygı ve kişilik bozuklukları, depresyon ve psikoz da kalsiyum düşüklüğü belirtileri arasında yer alır.
Kalsiyum Yüksekliği nedenleri
Kalsiyum düşüklüğü kadar yüksekliği de görülebilir. Bunun en yaygın sebebi hiperparatiroidizmdir. Ayrıca kan, meme ve akciğer kanserlerinde de yüksek kalsiyum seviyeleri gözlenebilir. Bunun diğer nedenleri şunlardır:
- Bazı ilaçlar
- Hipertiroidizm
- Kalsiyum karbonat
- Kalsiyum ve D vitamini takviyeleri
- Lityum
- Akciğer hastalıkları
- Böbrek yetmezliği
Kalsiyum düşüklüğüne karşı kimler takviye almalı?
Kalsiyum eksikliği kadınlar gibi özellikle sporcu ergenlik çağındaki kız çocukları, laktoz intoleransı olanlar, süt ve süt ürünlerine alerjisi olanlar ve yaşlı kişiler kalsiyum değerlerini daha sıklıkla kontrol etmelidir. Bazı rahatsızlıklar ve beslenme tarzları kalsiyum eksikliğine neden olabilir.
- Vegan beslenenler,
- Vücudun daha çok kalsiyum atmasına neden olabilen yüksek proteinli veya yüksek sodyumlu beslenme tarzı olanlar,
- Vücudunda kalsiyum emilim yeteneğini azaltan bir sağlık durumuna sahip olanlar,
- Uzun süre kortikosteroid tedavisi alanlar,
- Osteoporozu olanlar, doktor kontrolüyle kalsiyum eksikliğine karşı takviye alabilir.
Kalsiyum takviyesi yaparken 3 faktöre dikkat edilmelidir. Bunlar şöyle sıralanabilir:
Kalsiyumun Türü: Takviyenin içerdiği kalsiyumun ne olduğunu bulmak için etiketi kontrol ediniz. Kalsiyum sitrat, yiyecekle birlikte veya yemeksiz alınabilir. Kalsiyum karbonatın gıda ile alınması gerekir. Yemek sırasında üretilen mide asidi vücudunuzun kalsiyum karbonatı emmesine yardımcı olur.
Günlük Alınması Gereken Miktar: Kalsiyum küçük dozlar (genellikle 600 mg’dan az olacak şekilde) halinde alındığı zaman daha iyi emilir. Günlük 1.000 mg kalsiyum almanız gerekirse, bunu günde 2 defaya bölmeniz kalsiyum emilimini kolaylaştırır.
İlaçlar ve Takviyeler: Kalsiyum takviyeleri, antibiyotikler, bifosfonatlar ve yüksek tansiyon ilaçları dahil olmak üzere birçok ilaçla etkileşime girebilir. Kalsiyum takviyeleri ve ilaçlarınız arasındaki olası etkileşimler hakkında doktorunuza danışın. Kalsiyumun emilebilmesi ve vücuttaki işlevini yapabilmesi için D vitaminine ihtiyaç vardır. D vitamini seviyenizi iyi izleyin ve eksikse doktor kontrolünde mutlaka tamamlayın. D vitamininden zengin besinler tüketebilirsiniz. Somon ve ton balığı gibi yağlı balıklar, süt ve yumurta gibi besinler D vitamini seviyenizin yükselmesine yardımcı olabilir. Tabii mümkünse D vitamini kaynağı güneşten yararlanın. Kalsiyum takviyesi vitamin ve demir ilaçlarıyla aynı anda alınmamalıdır. Zira kalsiyum vücudunuzun demir, çinko ve magnezyum emilimini etkileyebilir.
Kalsiyum Eksikliği nasıl giderilir?
Kalsiyum eksikliği için kalsiyum içeren besinler tüketilmesi önerilir. Ciddi düşüklükte başvurulacak kalsiyum takviyeleri de doktor önerisiyle kullanılmalıdır. Zira aşırı kalsiyum böbreklerde ciddi sorunlara neden olabilir. Kalsiyum içeren besinleri de tüketirken dikkatli olunmalıdır. Örneğin süt ve süt ürünleri doymuş ve trans yağ oranı yüksek olabilir. Bu da kalp ve damar hastalıklarını tetikleyebilir.
Kalsiyum içeren besinler
Süt ve süt ürünleri (peynir ve yoğurt), tere, lahana, Brüksel lahanası, karalahana, brokoli, roka, pekmez, tofu, bamya, badem, incir, portakal, balık (sardalya gibi yağlı balıklar), kuru fasulye, mercimek, susam, yer fıstığı, karides, kuşkonmaz ve sarımsak gibi besinler kalsiyum içeriği açısından zengindir. Veganlar ve laktoz tüketemeyen kişiler için kalsiyum kaynakları tofu, zenginleştirilmiş soya, badem ve pirinç sütü olabilir. Yine veganlar ve vejetaryenler için yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak hariç), esmer ekmek, susam, kuru incir ve yukarıda sayılan bakliyatlar iyi birer kalsiyum kaynağı olabilir.
