Yurtdışında yaşayan ünlü bir profesörün ortaya attığı kahvaltı yapılmamalı fikri çığ gibi büyüdü. Buradaki en önemli soru ise şu: Hangi kahvaltı yapılmamalı?
Yurt dışındaki kahvaltılar kızarmış sosis-jambonlardan, şekerli soslarla tatlandırılmış pankek ve kreplerden, karışık meyve sularından, donutlardan, bagellerden, kruvasanlardan oluşuyor. Oysaki kahvaltı yapmak kadar kahvaltıda neler tüketildiği de çok önemli. Öncelikle her öğünde olması gerektiği gibi kahvaltıda da protein, yağ ve karbonhidrat dengesinin sağlanması çok önemlidir. Karbonhidrat, protein ve yağ örüntüsü dengeli bir kahvaltı; kan şekeri dengesini ve gün içerisinde daha zinde olmanızı sağlar. Klasik Türk kahvaltısı yumurta ve peyniriyle iyi miktarda protein; tam tahıllı ve esmer ekmekleriyle kaliteli karbonhidrat; domatesi, salatalığı ve yeşillikleriyle yüksek miktarda posa içermektedir. Hatta porsiyon kontrolüyle tüketilen bal ve pekmez bile kahvaltının olmazsa olmazlardan.
Kahvaltı yapıp yapmama konusunda en önemli nokta kahvaltı tercihinizi nasıl yaptığınızdır. Paketlenmiş bolca şeker ilave edilmiş kahvaltılık gevrekler yüksek miktarda fruktoz şurubu içermesi bir yana sizi çok çabuk acıktırırken; yulaf, süt ve meyve karışımları daha tok tutmasının yanı sıra daha sağlıklı bir kahvaltı seçeneğidir. Gevrekli, poğaçalı, boyozlu take away (ayaküstü) kahvaltılar günlük yoğunluğunuz içinde size pratik gelmesine rağmen karbonhidrat ve yağdan zengin bir kahvaltı yerine; esmer ekmeklerle hazırladığınız peynirli bir tost veya sandviç proteini de kahvaltınıza eklenerek daha iyi bir besin örüntüsü oluşturmanızı ve daha uzun süre tok kalmanızı sağlar. Tost içerisine eklenecek domates gibi sebzelerle de kahvaltının besin değerini arttırabilirsiniz.
Çocuklar için kahvaltı şart!
Gün içerisinde tükettiğiniz tüm öğünler önemli ama kahvaltı özellikle çocuklarınız için daha da önemli. Çünkü akşam yemeğinden sabaha kadar geçen yaklaşık 9-10 saatlik zaman diliminde vücut mevcut enerji kaynaklarını tüketir ve açlık durumuna geçer. Uzun açlıklarda vücutta kan şekeri düzeyi düşer. Oysa özellikle 0-10 yaş grubu çocuklarda hem beyin fonksiyonları için hem de gün boyu yapılan fiziksel aktiviteler için kaslarının glikoza ihtiyacı vardır. Ayrıca gece açlığı boyunca yavaşlayan metabolizma hızı da kahvaltı ile % 20-30 artar. Yapılan son araştırmalar, kahvaltı yapan çocuğun sınıf içerisindeki başarısının daha fazla olduğunu, problem çözme gibi konularda daha başarılı olduğunu ve kavrama yeteneklerinin daha iyi olduğunu, bunun yanı sıra kahvaltı yapan çocukların beslenme yetersizliğinden oluşan hastalıklara daha az yakalandıklarını göstermektedir. Ayrıca bazı çalışmalar kahvaltı yapmayan çocukların kilo problemi yaşama oranlarının yüksek olduğunu göstermiştir. Amerikan Diyetisyenler Derneği’nin yaptığı bir başka araştırmada ise kahvaltı eden öğrencilerin okula devamlılıklarının daha iyi olduğu, günlük almaları gereken besin öğelerinin büyük kısmını karşılayabildikleri, düşük kan kolesterolü değerine sahip oldukları bulunmuştur.
Kahvaltı yapmamak sizi nasıl etkiler?
Kahvaltı yapmamak, kan şekeri düzenini bozarak diğer öğünlerde porsiyon kontrolünün zorlaştırıp daha az değil daha çok kalori alınmasına neden olur. Ayrıca gece yeme isteğini de artırabilir. Diet Time Diyetisyenleri olarak danışanlarımızın beslenme öyküsüne baktığımızda sabah iştahının olmadığını söyleyen birçok kişinin gece yemelerinin çok olduğunu söyleyebiliriz. Bu kişilerin sık dile getirdikleri sorun da “ uyandığımda hiç aç olmuyorum canım hiçbir şey yemek istemiyor, öğlene kadar hiçbir şey yemesem aklıma bile gelmez, benim tek sorunum gece yemelerim.”. Oysaki biz beslenme uzmanlarının her zaman söylediği nokta sabah iştahının olmaması ve gece yemelerinin fazla olmasının sebebi güne kahvaltısız başlamaktır. Kahvaltının yapılmaması günlük alınması gereken besin öğelerinin (vit.-minerallerin, karbonhidrat, protein veya yağ) yeteri kadar alınamamasına neden olur. Bu yüzden gün içinde halsizlik, yorgunluk, dikkat dağınıklığı, vitamin-mineral eksikliklerine bağlı sağlık sorunlarının oluşabilir. Kahvaltı yaparak güne başlamak kan şekerinizi dengede tutacağından gün içinde halsizlik, uyku hali, konsantrasyon sorunu yaşamanızı engeller.
Herkese iyi gelen beslenme planı ayrıdır!
Nasıl ki her diyabet hastası aynı ilacı kullanmıyorsa; nasıl ki tansiyon hastaları için çeşitlendirilmiş ilaçlar varsa diyet de aynı şekilde değerlendirilmelidir. Her bireye aynı beslenme tarzı iyi gelmeyebilir. Gece çalışanlar için kahvaltı öğünü zor iken; güne erken başlayan bireyler için kahvaltı olmazsa olmazlardandır. Sabah insanı olmadığını düşünenler ve kahvaltıyı sevmeyenler için ise yeterli-dengeli bir beslenme planı oluşturulmalıdır. Son günlerde popülaritesi oldukça artan aralıklı orucun (IF) size daha uygun olduğunu düşünüyor olabilirsiniz veya Akdeniz tipi beslenmeden vazgeçemiyor olabilirsiniz. Sizin için uygun olan beslenme sisteminin hangisi olduğuna bir beslenme uzmanı yardımıyla belirlemek en sağlıklısı olacaktır. Eğer bizler 1 kibrit kutusu peynirle başlayan klasikleşmiş listelerle besleniyor olsaydık beslenme uzmanlarının hiçbir önemi kalmazdı zaten. Fakat biliyorsunuz ki bu konu önemli bir husus. Yine de Akdeniz tipi beslenme kendini bilim dünyasında kanıtlamış bir beslenme şekli, günümüzde en doğru yaklaşım olarak geçerliliğini korumakta olduğunu da söyleyebiliriz.
