İyot yetmezliği nedir ?

İyot Nedir ?

İyot;  tiroid hormon sentezi için gerekli olan, besinler ve su ile dışarıdan alınan bir eser elementtir.

Yaşam için önemli bir element olan iyot, ilk kez Gay-Lussac tarafından 1812 yılında tanımlanmıştır. Ayrıca çeşitli hastalıkların tedavisinde ve tiroid hormonları üzerinde doğrudan etkili olduğu kanıtlanmıştır.

İyot Kaynakları

İyotun en önemli kaynağı denizlerdir. Buna bağlı olarak deniz ürünleri ve deniz yosunlarının iyot içeriği zengindir. Ancak seller ve erozyon nedeniyle toprakların iyot içeriği azalabilmektedir. Bu topraklarda yetişen besinlerin iyot içeriği yetersiz olmakta ve bu besinleri tüketen bitki ve hayvanlar yetersiz iyot almaktadır. Günlük iyot ihtiyacı su ve yiyeceklerden karşılanmaktadır. En yüksek miktarda deniz ürünlerinde bulunan iyot bunun dışında yumurta, et, süt ve süt ürünlerinde de yüksek oranda mevcuttur. Türkiye’de Sağlık Bakanlığı ve UNICEF iş birliği ile 1994 yılında ‘’İyot Yetersizliği Hastalıklarının Önlenmesi ve Tuzun İyotlanması Programı’’ başlatılmıştır. Tuzların iyotlanması işlemiyle iyotlu tuzlar da ana kaynak haline gelmiştir. Son dönemlerde popüler hale gelen kaya tuzu veya himalaya tuzu gibi tuzların kullanımı iyot eksikliği ile ilgili tehdit oluşturabilmektedir.

İyot Gereksinimi ve Takviyesi

İyot gereksinimi yaşa ve fizyolojik duruma göre değişiklik gösterebilmektedir. Gebeler ve emziren kadınlar iyot eksikliği bakımından en riskli gruplardandır. Bu sebeple bu dönemlerde iyot alım durumu değerlendirmesi yapıldıktan sonra doktor tavsiyesiyle iyot takviyesine başlanabilir. Bu durum hem bebeğin hem de annenin sağlığı açısından büyük önem taşımaktadır.

İyot Eksikliğinde Rastlanan Hastalıklar

Ülkemiz, hafif ve orta iyot yetersizliği görülen bölgelerin içinde yer almaktadır. 1956 yılında yapılan bir çalışmada Batı Anadolu’nun iç kısımları, Batı Karadeniz ve Doğu Karadeniz olmak üzere üç bölgede guatr prevelansının yüksek olduğu belirtilmiştir. 1980-1988 yılları arasında Türkiye’de yapılan çalışmada, guatr prevelansı %30,5 olarak saptanmıştır. İyot yetersizliği hastalıkları da gene yaşa ve fizyolojik duruma göre değişmektedir. Başlıca sebep olduğu hastalıklar fetüste zeka geriliği, yetişkinlerde ise guatrdır.

İyot Eksikliği Belirtileri

• Ani kilo alımı
• Üşüme hissi
• Zihinsel performans kaybı
• Bağışıklık sisteminin düşmesi
• Saç kaybı
• Yorgunluk hissi
• Kalp hızında yavaşlama
• İnce ve kuru cilt
• Depresyon
• Kan yağlarında bozulma
• Kabızlık
• Kadınlarda regl düzensizlikleri ve gecikmesi 

İyot eksikliği yaşayan bireylerde bu şikâyetlerden biri veya birkaçı mevcuttur. Bu belirtileri yaşayan bireylerin mutlaka bir sağlık kurumuna başvurması ve iyot düzeylerinin araştırılması gerekmektedir.