İnternet, Akıllı Telefon ve Bilgisayar Oyunlarında Aşırı Vakit Geçirmek Bağımlılık Belirtisi midir?
Günümüz insanı teknoloji devrinin avantajlarını yaşadığı gibi dezavantajlarını da yaşamakta. Özellikle büyük kentlerde yaşayan çocuk, genç ve yetişkinlerin teknolojik aygıtları kullanmayı nasıl bağımlılık derecesine getirdiği incelenmeye değer. Günde 5-6 saat bilgisayar oyunu oynayan bir ergenin gerçek hayatta bir şeyler yapmayı değil de sanal ortamdaki oyunları tercih etmesinin farklı nedenleri olabilir. Park ve bahçelerin artık çok az olduğu kentlerde apartman dairesinde yaşayan bir çocuk okuldan eve geldiğinde rahatlamak, dinlenmek için bu alanı tercih edebiliyor. Hele hele komşuları, kuzenleri, akrabaları ile iletişim kuracabileceği bir aile ortamına sahip değilse bu alan tam anlamıyla bir kaçış ya da sığınma yeri olabiliyor ona. Ergen gerçek yaşamında (çoğu zaman apartman dairesine sıkışmış olmaktan dolayı) bulamadığı haz duygusunu telafi etmek üzere internete (sosyal medya, you tube, videolar ve özellikle çevirim içi oyunlar) başvurabildiği gibi yakınları ve çevresiyle olan bozuk ilişkilerinden dolayı ya da hayatındaki önemli kişilerin kaybı ya da yoksunluğundan dolayı da bu alana yönelmektedir.
Aşırı internet kullanma sorunu ile kliniğimize başvuru yapanların çoğunlukla sorduğu soru: ‘‘Ben bağımlı mıyım? Ya da ‘‘Çocuğum bağımlı mı? Eğer öyleyse ne yapabilirim? ’’ şeklindedir. Kliniğimize başvuran teknolojik aygıtlara bağımlılık geliştirmiş danışan profili genellikle ergenlerden oluşmakta. Aileler çoğunlukla elinde akıllı telefon ya da çevrimiçi bilgisayar oyunu oynamaktan artık derslerini boşlamış çocuklarını aynı zamanda okuldan sürekli olumsuz geribildirimler almaktan, sürekli onlarla çatışmaktan bıkmış bir şekilde getirmekteler. Diğer taraftan internet ve akıllı telefon kullanımında bağımlılık belirtisi gösteren yetişkinlerin varlığını ise ilişki problemleri nedeniyle tedaviye gelen eşlerin yakınmalarından öğrenmekteyiz. Genellikle ‘‘Eşim eve gelince rahatlamak için hep bilgisayar başına geçiyor’’, ‘‘Onu sıklıkla telefonunda bir şeyler izlerken ya da okurken görüyorum’’, ‘‘ Düzgün bir sohbetimiz, paylaşımımız kalmadı’’, ‘‘Eşim face bağımlısı, ona benden daha çok vakit ayırıyor’’ şeklinde yakınmalar devam eder gider.
Yapılan bilimsel araştırmalar internet, akıllı telefon ve dijital oyun bağımlılığı belirtilerini; bu aygıtlarla giderek artan sürelerde vakit geçirme ve bu süreyi kontrol edememe; bunun bir sonucu olarak kişinin iş yaşamında, okulda ve sosyal yaşamında güçlükler yaşaması şeklinde tanımlamıştır. Young (1999)’a göre aşırı internet kullanımı, aşırı kumar oynama gibi bir bağımlılık oluşturmaktadır. İnternet ve teknolojik aygıt bağımlılıklarında dürtü kontrol bozukluğu belirtileri görülmektedir. Böylece sizin ya da çocuğunuzun bağımlı olduğunu söyleyebilmek için aşağıda belirtilen 8 maddeden en 5’inin bulunması gerekmektedir. Buna göre:
- İnternetle ilgili aşırı zihinsel uğraş
- Arzu edilen hazzı almak üzere giderek artan oranlarda internet kullanmaya ihtiyaç duyma
- İnternet kullanımını kontrol etmeye, azaltmaya ya da tamamen bırakmaya yönelik başarısız girişimlerde bulunma
- İnternet kullanımının azaltılması veya tamamen kesilmesi durumunda huzursuzluk, çökkünlük, veya kızgınlık hissetme
- Başlangıçta planlanandan daha fazla internette kalma
- Aşırı internet kullanımı nedeniyle aile, okul, iş, arkadaş ve de sosyal çevreyle sorunlar yaşama
- İnternette kalma süresiyle ilgili çevreye yalan söyleme
- İnterneti sorunlardan kaçmak veya olumsuz duygulardan uzaklaşmak için kullanma (örn. suçluluk, mutsuzluk, kaygı)
Peki Bağımlılık Belirtilerinden 5 Tanesini Karşılıyorsanız Bu Durumda Ne Yapılmalı?
Öncelikle internet bağımlılığı ve bunun yol açtığı hasarı çok iyi tespit edecek ve kişiye uygun bir tedavi planı oluşturup işletecek bir klinik psikolog ya da ilaç tedavisine ihtiyaç duyuluyorsa bir psikiyatriste başvurmalısınız. Tedavi müdahalesinde internet bağımlılığına neden olan perde arkası elemanların ele alınıp psikoterapide çalışılması çoğunlukla iyi sonuçlar verir. Ancak bazı durumlarda, örneğin kişide depresif belirtiler yoğunlaşmışsa ya da eşlik eden diğer bazı psikiyatrik bozukluklar varsa tedavide bir psikiyatr ile işbirliği yapmak gerekebilir. Yapılan bilimsel araştırmalar internet bağımlılarının tedavisinde bilişsel davranışçı terapi modelinin oldukça etkili olduğunu belirtmiştir (Roij ve ark., 2012; Şenormancı ve ark., 2010). Tedavi hedefi internet kullanımının tamamıyla ortadan kaldırılması değil, yalnızca iletişim, alışveriş vs. gibi amaçları doğrultusunda kontrollü kullanımı olarak belirlenir. Bağımlılığı tedavi ederken kullanılan yöntem yeme bozukluklarına benzer şekilde ‘‘kontrol etme’’ olmalıdır ( Roji ve ark., 2012). Bilişsel terapi teknikleri ile kişinin sahip olduğu psikolojik sorunlara yol açan sağlıksız düşünce yapıları üzerinde çalışılır ve danışanın sağlıklı düşünce yapıları geliştirmelerine yardımcı olunur.
Eğer internet bağımlılığı başka psikiyatrik bozukluğun sonucu değilse ve kişide yoğun depresif belirtiler belirginse antidepresan ilaç tedavisi bağımlılık belirtilerinin azalmasını sağlayabilir. Yine internet pornografisine bağımlı, sanal seks bağımlılarında ilaç tedavisi bağımlılık belirtilerini azaltmada kullanılır
