BAĞIMLILIK NEDİR?
Kişinin bir nesneye önlenemez aşırı istek duyması, o nesneden uzak duramaması, o nesneye ulaşamadığında da arama davranışı içine girmesi ve ulaşamadığında yoksunluk belirtileri göstermesi bağımlılık olarak tanımlanabilir. Bağımlılık dendiğinde akla ilk olarak alkol ve madde bağımlılığı gelse de, aslında davranışsal bağımlılık olarak tanımlanabilecek patolojik kumar oynama ve internet bağımlılığı kavramları da bağımlılık spektrumu içerisinde yer almaktadır.
Son yıllarda hayatımızın vazgeçilmezleri arasında yerini alan internet, televizyon, cep telefonları, video oyunları ve tüm teknolojik ürünlerin getirdikleri kolaylıkların yanında bazen sorunlara da yol açtığı söylenebilir. Dolayısı ile psikiyatri literatüründe davranışsal bağımlılık ile ilgili bildirimlerin artmasına bu alanda daha çok çalışılmasına yol açmıştır. İnternet bağımlılığı en basit tanımı ile, internet kullanımının kişinin denetiminden çıkması, internette aşırı zaman geçirme, internete bağlan(a)madığında sinirlilik, kaygı, çökkünlük gibi belirtilerin görülmesi ve aşırı internet kullanımına bağlı okul başarısı ya da meslek yaşamının olumsuz etkilenmesi gibi sonuçlara neden olan bir fenomendir.
İnternette geçirilen zaman tek başına bir kriter olmasa da, bağımlı kullanıcılar haftada 40-80 saat arası, bir oturumda ise 20 saatin üzerinde internette zaman harcayabilmektedirler. Bu sebeple hem uykuya gereken zamanı ayıramamakta, hem de ertesi sabah iş/okul ile ilgili sorun yaşamaktadırlar. Ek olarak bilgisayar ekranı başında hareketsiz geçirilen uzun saatler, göz sorunları, bel ağrısı, karpal tünel sendromu gibi bedensel sorunlara da sebep olmaktadır. Ülkemizde de genç nüfusun fazlalığı ve internet kafelerin yaygınlaşmış olması bu yeni tanımlanmakta olan hastalık için oldukça uygun bir zemin oluşturmaktadır.
İNTERNET BAĞIMLILIĞI VARLIĞINI DÜŞÜNDÜREN BELİRTİLER
- İnternet kullanımıyla ilgili aşırı zihinsel meşguliyet,
- Kullanımı sınırlama ve kontrol etmeyle ilgili yineleyici düşünceler,
- İnternete bağlı kaldığı süreyi kısıtlamaya çalıştığı halde bunu bir türlü başaramama,
- İnternette aşırı vakit geçirme nedeni ile okul, aile iş hayatı olumsuz şekilde etkilenmeye başladığı halde kullanımı sürdürme,
- Giderek artan sürelerde internette zaman geçirme,
- Kullanma olanağı bulunamadığı zaman arama ve aşerme gibi davranışlar
- İnternet kullanımı azaltıldığında ya da kısıtlandığında sinirlilik, huzursuzluk gibi yoksunluk belirtileri
- İnternete bağlı kalabilmek için aileye ya da yakınlara yalan söyleme gibi davranışlar
- Gündelik sorunlardan veya istenmeyen duygulardan kaçmak için internette zaman geçirmek
YAYGINLIK
Dünyada internet bağımlılığı sıklığı %1,5-8,2 arasında değişmektedir. Her yaşta ve cinsiyette görünen bir rahatsızlık olmasına rağmen diğer bağımlılıklara göre daha erken yaşlarda başlamaktadır. Özellikle adölesan ve genç erişkinlik dönemi riskin en yüksek olduğu dönemler olarak görülmektedir. Erkeklerde kızlara göre 2-3 kat fazla olduğu bildirilmesine rağmen cinsiyetler arasında fark olmadığını bildiren çalışmalarda vardır. İnternet bağımlılığında eşlik eden başka psikiyatrik bozukluklar olabilir.
EŞLİK EDEN HASTALIKLAR
İnternet bağımlılığı, madde bağımlılığı ile karşılaştırıldığında ise benzer mesleki, ailevi ve akademik sorunlara yol açtığı görülecektir. Depresyon ve anksiyete bozukluklarının internet bağımlılığına sıklıkla eşlik ettiği söylenebilir. Ancak eşlik eden diğer psikiyatrik rahatsızlıkların mı internet bağımlılığına yol açtığı yoksa internet bağımlılığın mı diğer psikiyatrik sorunlara yol açtığını kestirmek oldukça zordur. Nedeni ne olursa olsun internet bağımlılığı günümüzde hızla yaygınlaşmaktadır. Bunun en önemli nedenlerinden biri insanların hoş olmayan düşünce ve stres yaratan durumlardan kaçmak amacıyla interneti rahatlamak amaçlı kullanmaları olabilir. İnternet, insanların gerçek kimliklerini saklayabildikleri, farklı biri gibi davranabildikleri ve gerçek dışı ikinci bir yaşam yarattıkları bir sanal dünya sunmaktadır.
Kişilerin reddedilme, küçük düşme ve rezil olma gibi olumsuz duygulardan kurtulma aracı olarak gördükleri bu sanal dünyada daha çok zaman geçirmeye başladıkça dış dünyada koptukları görülmektedir. Sonuç olarak aşırı ve işlevsel olmayan internet kullanımı psikiyatrik sorunların ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir. Sosyal fobi, Depresyon, Anksiyete bozuklukları, Kişilik bozuklukları ve Dikkat Eksikliği Hiperaktivite bozukluğu internet bağımlılığında en sık rastlanan psikiyatrik tanılardır. Bu durumlarda eşlik eden rahatsızlıklar internet bağımlılığının sebebi ya da sonucu da olabilmektedir. Aynı zamanda kişinin erken yaşlarda internet başında uzun süre zaman geçirmesinin dikkat eksikliği gelişmesinde etken olduğu görülmektedir.
ÖZET
Sonuç olarak internet günümüzde vazgeçilmez bir teknolojik gelişme olarak karşımıza çıkmaktadır. Dolayısı ile aşırı ve uygun olmayan (işlevsiz) internet kullanımına bağlı ruhsal sorunlar ile ilgili bildirimler de artmaktadır. Bu yüzden özellikle riskli grup olarak nitelendirilebilecek genç erişkinlerde tarama yapılması ve riskli kişilerin psikiyatri tarafından değerlendirilip uygun şekilde tedavi edilmesi gerekir. Özellikle İnternet Bağımlılığına bağlı ikincil ortaya çıkabilen uykusuzluk, huzursuzluk, sosyal ilişkilerde bozulma iş ve okul başarısında düşme gibi sorunlar karşısında bir uzman görüşüne başvurulması uygun olacaktır. Diğer bağımlılıklarda olduğu gibi internet bağımlılığında da kişinin ve ailenin bilgilendirilmesi bağımlılığın önlenmesinde önemlidir. Bu yüzden bu kişilere ayrıntılı bir psikometrik inceleme ve psikiyatrik muayene yapılarak, sonucuna göre gerekli öneriler ve tedavi uygulanması ilerde ortaya çıkabilecek daha büyük sorunların önüne geçecektir.
