Hamilelik oluşumunu engelleyen birçok faktör vardır.Peki bu faktörler nelerdir ? Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Meral Sönmezer konu hakkında önemli bilgiler verdi.
Kadının Yaşının İleri Olması
Hamile kalmayı zorlaştıran en önemli etkenlerden biri kadının yaşıdır. Kadınların yaşı ile yumurta sayısı ve kalitesi doğrudan bağlantılıdır ve yumurta rezervleri kadının yaşının ilerlemesiyle birlikte yavaş yavaş azalırken, 35-40 yaşından sonra ise rezervlerin azalmasına ek olarak yumurta kalitesi de düşmeye başlar. 35 yaşın altındaki kadınların her ay gebelik elde etme olasılığı %25 civarındayken, bu oran yaşla birlikte düşerek, 40 yaşından sonra %5’lere kadar iner. Bu nedenle 35 yaş altı kadınlarda bir yıllık deneme sonucu gebelik söz konusu değilse, 35-40 yaş arasındaki kadınlarda 6 aylık deneme sonrasında gebelik meydana gelmiyorsa, 40 yaş üstü kadınlarda ise hiç vakit kaybetmeden bir kadın doğum uzmanına başvurulması gerekir.
Aşırı Kilolu ya da Aşırı Zayıf Olmak
Kadınlarda fazla kilo veya obezite, yumurtalık fonksiyonlarına ve yumurtlamaya zarar verir ve doğurganlığın azalmasına yol açarak gebe kalmanın önünde bir engel oluşturur. Hamilelik meydana gelse bile, mevcut olan fazla kilo hamilelik sırasında tehlikelerin artmasına neden olabileceğinden fazla kiloların verilmesi hem doğurganlığın artması hem de sağlıklı bir hamilelik yaşanması açısından büyük önem teşkil etmektedir. Aynı şekilde aşırı zayıf olmak da üreme sağlığını etkileyen ve gebe kalmayı zorlaştıran faktörlerdendir.
Hormon Bozukluğu
Gebelik elde edilebilmesi için gereken en önemli kriter, yumurtlama ve döllenme gibi sistematik süreçlerin doğru bir şekilde çalışmasıdır. Bazı durumlar kadınlarda yumurta gelişimini ve çatlamasını sağlayan hormon seviyelerinin bozulmasına yol açmaktadır. Polikistik over sendromu (PCOS) gibi temelinde hormonal bozukluk olan bazı hastalıklarda düzenli yumurta gelişiminin olmaması gebe kalmayı etkileyen faktörlerdendir. Kadınların yaklaşık %10-15’inde görülen ve yumurtlamayı engelleyen nedenlerden biri olan polikistik over sendromu, adet periyodlarının düzensizliğine ve erkeklik hormonun artmasına neden olmaktadır. Adet döngüsünün düzenli olmaması, yumurtlama fonksiyonlarında bir sorun olduğunun göstergesidir ve gebelik oluşmasının önünde bir engeldir. Özellikle beslenme, aşırı stres, bazı hastalıklar ve ilaçlar gibi hormonal düzeni etkileyen birçok faktör yumurtlama fonksiyonlarını olumsuz yönde etkilemektedir.
Rahim ve Tüplerdeki Bazı Hastalıklar
Hamile kalmayı zorlaştıran etkenlerden biri de tıkalı tüplerdir. Fallop tüpleri sperm ile yumurta hücrelerinin bir araya gelmesini sağlayan fonksiyonel bir köprü görevindedir. Cinsel ilişkiden sonra spermler, rahim kanalı ve rahim ağzı ile rahime ulaşarak oradan tüplere, ardından döllenecek yumurtaya ulaşır. Tüplerde bir tıkanıklık olması durumunda üreme hücreleri bir araya gelemeyeceğinden gebelik oluşması da mümkün olmaz. Apandisit, bağırsak hastalığı veya başka sebeplerle geçirilen karın ameliyatları, geçirilmiş iltihabi hastalıklar ve klamidya gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklar tüp kanallarındaki tıkanıklıkların nedenleri arasındadır.Rahim kaslarının anormal şekilde büyümesi ile oluşan, yumurtalıkların yer değiştirmesine ve tüplerin tıkanmasına neden olabilen miyomlar da gebe kalmaya engel olduğu gibi döllenmiş yumurtanın rahimde tutunmasını engelleyerek de gebelik oluşumunu sınırlandırabilir. Rahim içinde gelişen büyük polipler de gebeliğin yerleşmesini engelleyebilirler. Buna ek olarak rahmin gelişimsel bozuklukları, çift rahim, rahimde perde olması gibi sorunlar da gebeliğe engel oluşturan durumlardandır.
Endometriozis (Çikolata Kisti)
Rahim içini döşeyen endometrium tabakasının rahmin dışındaki başka bir bölgede büyümesi sonucu gelişen ve genellikle ağrılı seyreden bir hastalık olan endometriozis hastalığı (çikolata kisti), gebeliğe engel olan bir diğer problemdir. Kadınların %5’inde görülen, gebe kalamayan kişilerin ise yaklaşık %30’unda görülen bu sorun özellikle üreme çağındaki birçok kadını etkileyen yaygın bir hastalıktır. Beş santimden büyük olan kistlere, cerrahi müdahale önerilse de her olgu kendi içinde değerlendirilmelidir.
Alkol ve Sigara Kullanımı
Alkol ve sigaranın aşırı kullanımı hem kadında hem de erkekte birçok sıkıntıya neden olarak kadının gebelik elde etmesinde büyük bir engel oluşturmaktadır. Sigara kullanımının kadınlarda yumurta kalitesini bozmasının yanında erken menopoz oluşumuna da neden olabilmektedir. Öte yandan gebelik sırasında aşırı miktarda sigara ve alkol kullanımı da erken doğuma ve bebekte anomali risklerine yol açmaktadır.
Erkek Faktörü
Erkekten kaynaklanan birtakım sorunlar da hamile kalmayı engelleyen nedenlerdendir. Bunların başında sperm sayısının ve kalitesinin azalması gelmektedir. Diğer nedenler ise sertleşme problemleri, erkeklerde görülen hastalıklar, varikosel denilen testis damarlarının genişlemesine bağlı olarak sperm hücresi üretimi ve kalitesinin bozulması erkeklerdeki kısırlığın önemli sebeplerindendir.
Metabolik Hastalıklar
Gebe kalmayı zorlaştıran nedenlerin başında hem erkeklerde hemde kadınlarda görülen metobolik hastalıklar gelmektedir. Bu hastalıklardan en önemlileri; -Diyabet,Bağışıklık sistemini etkileyen sorunlar,Karaciğer ve böbrek hastalıkları,Genetik geçişli hastalıklar,Kadınlarda pıhtılaşama bozuklukları,Tiroit hastalıkları gibi sorunlar, gebe kalmayı zorlaştırmakta, eğer gebelik gerçekleşmişse de düşük ve erken doğum riskini artırmaktadır. Bunun gibi metabolik, kronik ve endokrin hastalıklara sahip olan kişiler, gebelik planlaması yapmadan önce gerekli tedavilerle bu sorunları çözme yoluna gitmelidirler.
