Genel Cerrahi ve Cerrahi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Gürkan YETKİN konu hakkında önemli bilgiler verdi.
Boyunda bulunan tiroid bezinin herhangi bir nedenle büyümesine guatr denir. Tiroidin bir ya da birkaç bölgesinde, ortaya çıkan yumrulara tiroid nodülü denir. Büyümüş tiroid bezinde nodül veya nodüller bulunursa buna nodüler guatr denir.
Guatrın belirtileri büyüklüğüne ve fonksiyon bozukluğu olup olmadığına göre değişir. Tiroid normal çalışıyorsa guatr, hastaların büyük çoğunluğunda boyunda şişlik dışında herhangi bir şikayete yol açmaz. Ancak çok büyürse nefes borusuna baskı yaparak tıkanma hissi, öksürük ve solunum güçlüğü ortaya çıkabilir.
Guatrda tiroid bezinin salgıladığı hormon düzeylerinin gerekenden az veya fazla olmasından kaynaklanan belirtiler de görülebilir. Hormon salgılanmasının fazla olduğu durumlarda, hastada sinirlilik, çarpıntı, ellerde titreme, kilo kaybı, kadınlarda adet düzensizliği görülebilir. Hormon salgılanmasının normalden az olması sonucunda ise kilo alma, kabızlık, halsizlik, ciltte kuruma, saç dökülmesi gibi bulgular söz konusu olabilir.
Guatrda nodülleri olan bir hastada en önemli nokta, nodüllerde kanser olup olmadığının belirlenmesi ve tiroid ameliyatına gerek olup olmadığına karar verilmesidir çünkü bir tiroit nodülünde kanser bulunma olasılığı %5 civarındadır.
Guatr nasıl teşhis edilir ?
Guatrdan şüphelenilen durumlarda önce boyun bölgesinin muayenesi yapılır. Bunun yanısıra guatrın vücütda sebep olabileceği diğer bulgular (ellerde titreme, ciltde nemlilik veya kuruluk, saçların incelmesi veya dökülmesi, gözlerin öne doğru çıkması gibi) araştırılır.
Muayeneden sonra kanda T3,T4,TSH hormonlarının (tiroid fonksiyon testleri) seviyesine bakılır ve görüntüleme yöntemleri (ultrasonografi ve gerekirse sintigrafi) yapılır. Böylece hem tirodin normal çalışıp çalışmadığı hem de tiroidin büyüklüğü, nodül bulunup bulunmadığı anlaşılmış olur. Tiroid nodülünde şüpheli bir durum saptanırsa ince iğne aspirasyon biopsisi ile tanı kesinleştirilir.
Guatr tedavisi nasıl yapılır ?
Guatrda nodül bulunmuyorsa, hastanın herhangi bir şikayeti yoksa, tiroidin fonksiyonunda bozukluk olup olmadığı araştırılmalıdır. Tiroid fonksiyonlarında bozulma varsa uygun şekilde tedavi edilmelidir. Hormon eksikliği olan hastalara tiroid hormonu bulunan ilaçlar verilmektedir. Hormon fazlalığı olan hastalara hormon yapımını azaltacak ilaçlar verilerek hormon düzeyi normale getirildikten sonra ameliyat veya radyoaktif iyot tedavisi yapılır. Tiroid fonksiyonlarında bozukluk yoksa sadece izlemek yeterli olur. Eğer hastada guatra ait şikayetler varsa ki bunlar guatrın nefes ve yemek borusuna baskı yapması sonucu oluşan nefes almada güçlük, yutma bozukluğu, boğazda düğümlenme hissidir, hastanın ameliyat olması gündeme gelir. Ayrıca guatr kozmetik kaygılara yol açacak kadar büyükse yine ameliyat yapılabilir.
Nodüler guatrda, tiroid fazla çalışıyorsa (hipertiroidide) ve nodüller tiroidin her iki lobundada bulunuyorsa, tiroidin tümünün çıkarılması (total tiroidektomi) gerekir. Nodüller tiroidin sadece bir lobunda ise, nodüllerin olduğu tiroid lobu (lobektomi) çıkarılır. Nodüler guatrda tiroid hormonları normal ise nodüllerde kanser veya kanser şüphesi varsa ameliyat gerekir.
Bunun yanı sıra;Nodüler guatrlı hastada boyun bölgesine daha önce farklı sebeplerle radyoterapi yapılmışsa, Nodül çapı 4 cm’nin üzerindeyse,Nodüllerde hızlı büyüme saptanırsa yine ameliyat gereklidir. Ameliyat gerektiren şartlar yoksa hastalar izleme alınır.
Yaygın nodüler guatrda ameliyat kararı verilmişse total tiroidektomi yapılması önerilmektedir. Tiroid nodül veya nodülleri tek taraflı ise uygun klinik durumlarda tek taraflı tiroidektomi (lobektomi) yapılabilir.
