Covid -19 ilk olarak Çin’de ortaya çıkan ve hızla tüm dünyaya yayılan ve Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ)dünya çapında salgın olarak adlandırılan pandemi ilan ettiği viral bir hastalıktır.
Hızlı yayılması, şu an kesinleşmiş bir tedavisinin ve koruyucu aşısının olmaması ve dünya çapında giderek artan sayıda ölümlere yol açması hastalığın yarattığı etkiyi arttırmaktadır.
Gebelikte tüm vücudumuzda olduğu gibi bağışıklık sistemimizde de değişiklikler olmaktadır. Şuanki veriler ışığında gebelerde genel popülasyona göre artmış bir duyarlılık saptanmamıştır.
Virüs hasta bireylerden damlacık yolu ile yani öksürme,hapşırma gibi sekresyonlarla kontamine yüzeylerden hastanın eli ile göz,ağız ve burun mukozasına temas ile bulaşabilir. Damlacıkların 2 metreden öteye geçmediği bilinmektedir. Hastalık asemptomatik dediğimiz hiçbir şikayeti olmayan kişilerden de bulaşabilir.
Hastalığın semptomları ateş, öksürük, nefes darlığıdır. Ciddi vakalarda zatürre, solunum yetmezliği sendromu, multiorgan yetmezliği ve ölüme yol açabilmektedir.
Tanı üst solunum yollarından alınan sürüntü örneklerinin PCR yöntemi ile konulmaktadır. İlk testi negatif olan semptomları olan vakalarda test tekrarlanmalıdır. İki test analizi de negatif ise COVID-19 dışlanır.
Hastalığın henüz bir aşısı yada kesinleşmiş tedavisi olmamakla birlikte sağlık bakanlığının açıkladığı algoritmada hidroksiklorokin ve lopinavir/ritonavir kullanılmasını önermektedir. Hidroksiklorokin gebelerde sıtma ve romatizmal hastalıkların tedavisinde kullanılmakta olup belirgin bir olumsuz etki saptanmamıştır.
Lopinavir / retinovir kombinasyonunun bebekte anomali sıklığını arttırmadığı bilinmektedir.
Gebelerin COVID-19 a daha duyarlı olduğunu gösteren bir bulgu yoktur ancak şuan elimizdeki veri sayısı kısıtlıdır. Anne karnında doğumsal anormalliğe yol açtığı da görülmemiştir. Elimizdeki kısıtlı bulgulardan yola çıkılarak henüz anneden bebeğe geçiş (vertikal geçiş) izlenmemiştir. Şuan anne ölümü bildirilmemiştir.
GEBELİKTE YÖNETİM NASIL OLMALIDIR?
Şüpheli hastaların erken izole edilmesi , enfeksiyon testleri (covid 19) ve diğerleri ( H1N1) başta olmak üzere yapılmalıdır. Hastaoksijen tedavisine alınmalıdır. Fazla sıvı yükünden kaçınılmalıdır. Fetusun monitorizasyonu yapılmalıdır. İlerleyen solunum yetersizliği durumunda gebeliğin haftasına göre bireysel doğum zamanlaması yapılmalıdır. Bebeğin akciğer gelişimi için sıklıkla uygulanan steroid tedavisi yapılmadan önce mutlaka enfeksiyon hastalıklarına danışılmalıdır.
Gebeler riskli yerlere ziyaret yada seyahati kısıtlamalıdır ve hastane ve yüksek riskli yerlerde maske takmalıdırlar. Şüpheli bir temas halinde 14 gün boyunca karantina altına alınmalıdır. Eve ziyaretçi kabul edilmemelidir gebenin kaldığı oda iyi havalanmalıdır. Ev halkının diğer üyelerinden mümkün olduğunca da izole olmalıdır. Şüpheli bir temas sonrası gerekli izolasyon süresi (14 gün) dolana kadar acil durumlar dışında muayene ertelenmelidir.
Doğum şekli konusunda net bir öneri yoktur ve bildirilmiş serilerde doğumlar büyük ölçüde sezeryan ile yapılmıştır bunun da sebebi gebelerdeki solunum sıkıntısının rolü olduğudur. Covid -19 olan hastaların normal doğum yapamayacağına dair veri yoktur. Doğum sonrası tüm bebekler COVID-19 açısından test edilmelidir.
Şu anda virüsün anne sütü ile taşınacağına dair bir kanıt yoktur Anne ve bebeğin yakın temasının riskleri multidisipliner ekip tarafından fayda zarar ilişkisine göre karar verilmelidir.
Emzirmeden önce mutlaka eller yıkanmalıdır. Süt Sağma pompaları, biberonlar gibi tüm beslenme ürünlerine dokunmadan önce eller yıkanmalı ve dezenfeksiyon kurallarına uyulmalıdır.
Bebeği memede beslerken yüz maskesi takılmalıdır. Sterilizasyon kurallarına kati suretle uyulmalıdır.
