Gastro özofajial reflü, alınan gıdaların ve/veya mide asidinin yemek borusuna geri kaçmasıdır. Bu kaçışın özellikle yatar pozisyonda ve yemeklerden hemen sonra mide içi basıncın artmasıyla günde 10 defaya kadar olması ve dört dakikadan kısa sürmesi normal kabul edilebilir. Fakat günde 10 defadan fazla ve dört dakikadan uzun olursa veya bu kaçışa bağlı yemek borusunda hasar meydana gelirse buna gastro özofajial reflü hastalığı (GÖRH) denir. Sık (toplumun yaklaşık %20’sinde) görülen bir klinik tablo olup kalp kökenli olmayan göğüs ağrılarının en sık nedenidir.
GÖRH Nasıl Oluşur ?
Normalde mide içeriğinin ve safranın yemek borusuna geri kaçmaması bir miktar kaçış olduğunda ise bunların bertaraf edilmesi için vücudumuzda bazı savunma mekanizmaları vardır:
- Yemek borusu mideye düz bir boru şeklinde değil açılanarak girer.
- Yemek borusunun alt kısmında valv gibi çalışarak gıdaların mideye girmesine izin veren fakat çıkmasını engelleyen bir kas tabakası vardır ve bu kas tabakası gıdalar mideye girdikten sonra kasılarak geri kaçışı engeller.
- Yer çekimi etkisiyle gıdalar midede kalma eğilimindedir.
- Yemek borusunun peristaltik hareketleri mideye doğrudur ve bu sayede az miktarda gıda kaçsa da bu peristaltik hareketler sayesinde yeniden mideye gönderilir.
- Tükrük kaçan gıdaların asiditesini nötralize ederek bunların yemek borusunda oluşturacağı harabiyeti engeller.
Bu yukarıda sayılan faktörlerden bir veya birkaçı bozuk olursa veya gebelik, şişmanlık, karın içinde yerleşen tümörler, karaciğer sirozu ve asit gibi mide basıncını arttıran faktörler varsa o zaman GÖRH oluşur.
GÖRH’nın Belirtileri Nelerdir ?
Ağza acı su gelmesi,
Mide üzerinde veya göğsün ortasındaki kemiğin altında çeneye ve boğaza yayılabilen ağrı, yanma ve dolgunluk hissi ve göğüs ağrısı,
Boğazda acı, ekşi asit tadı olması,
Kronik irrite edici öksürük, dirençli üst solunum yolu enfeksiyonları,
Belirtilerin yemek yedikten sonra ve yatar pozisyondayken artması,
Üst sindirim sistemi kanaması gibi belirtiler varsa mutlaka araştırılmalıdır.
Teşhis Yöntemleri
Hastanın GÖRH’nı düşündürecek belirtileri varsa hastalığın var olup olmadığını ve verdiği hasarı saptamak için aşağıdaki tetkiklerden bir veya birkaçını yapmak gerekli olabilir;
- Özofagus Pasaj Grafisi; Baryum lokması yutturularak. Yutma işlemi sırasında seri filmlerin alınmasıdır. Yutma güçlüğü olan tüm hastalarda uygulanması gereken ilk tetkiktir.
- Endoskopi; Endoskop (gastroskop) ile yemek borusunun incelenmesidir. Yakınmanın nedeni ve yemek borusundaki hasarın boyutu hakkında bilgi verir.
- Özofagus Manometrisi; Yemek borusunun hareketlerini, ölçen tetkiktir. Lokma yutulduktan sonra yemek borusunun lokmayı mideye gönderebilmek için yeterince çalışıp çalışmadığını gösterir.
- 24 saatlik pHmetri monitörizasyonu; Burundan içeri sokulan yemek borusu alt uçtan 5cm yukarıda sabitleştiren 24 saat boyunca asit fışkırmalarını ve asidin kalma süresini gösteren testtir.
- GÖRH’nın Yan Etkileri;Göğüs ağrısı ve göğüs arkasında rahatsızlık hissi yaratarak kişinin konforunu bozar,
- Asit boğaza kadar kaçarak sık üst solunum yolu enfeksiyonu, ses kısılması, irritan öksürük, astıma neden olabilir.
- Ağız ve boğazda kötü bir koku ve diş çürümelerine neden olabilir,
- Genellikle beş yılı geçen GÖRH olan olguların %1’inde kanser öncüsü olabilen Barret özofagusu denilen değişikliklere yol açabilir.
- Yemek borusunun alt kısmında asit içerikle oluşan hasara bağlı olarak darlık (hastaların yaklaşık %10’unda) ve yutma güçlükleri oluşabilir.
GÖRH Tedavisi:
Tedaviyi üç ana başlıkta incelemek gerekir.
1. Diyet ve önlemler:
Yatağın başının kaldırılması veya yüksek yastıkta yatmak,
Yatmadan en az iki saat öncesinde su hariç yiyecek ve içeceklerden uzak durmak,
Karnı sıkacak kemer, korse, kuşak ve dar giysilerden kaçınmak,
Öne doğru eğilmekten kaçınmak,
Kilo vermek,
Diyet (Acı, ekşi, turşu, baharatlı, kızartma, yağlı-salçalı gıdalar, çikolata, turunçgiller, çay, kahve ve koladan uzak durmak gerekir),
Sigara ve alkolü bırakmak.
2. İlaç Tedavisi:
Mide hareketlerini arttırarak midenin boşalmasını kolaylaştıran ve böylece mide içi basıncın düşük kalmasını sağlayan ilaçlara ilave olarak mide asiditesini azaltan ve böylece mide içeriği yemek borusuna kaçsa da oluşacak hasarı azaltan hatta önleyen ilaçlar kullanılır. Öncelikle 4 haftalık bir ilaç tedavisi başlanır. Sonrasında belirtiler tekrarlarsa ilaç tedavisine devam edilebilir. Hastalığın ciddiyetine göre ilaç kullanım sıklığı ve dozu ayarlanabilir. Şikayetler ilaç tedavisine rağmen devam ederse veya tedavi kesilir kesilmez tekrar ederse endoskopi ile teyid etmek gerekir.
3. Cerrahi Tedavi :
Hastada GÖRH ile birlikte buna neden olabilecek büyüklükte bir mide fıtığı varsa,
Motilite çalışmalarında yemek borusunun yutma hareketleri normal seyrederken yemek borusu altındaki kasta gevşeklik varsa,
Hasta uzun süre ilaç kullanmasına rağmen şikayetlerinde veya endoskopi bulgularında düzelme yoksa,
Hasta tedaviye uyumsuzsa, uzun süre ilaç kullanmayı red ediyorsa, ilaç alerjisi veya ilaca bağlı yan etkiler varsa bu hastalarda cerrahi tedavi uygulanmalıdır.
