Sağlıklı vericiden alınan dışkıdan özel yöntemler kullanılarak üretilen, insan sağlığı için gerekli ve yararlı zengin bakteri florasının korunarak, endoskopik yolla (Gastroskopi/kolonoskopi) verilmesi işlemidir.
Bağırsaktaki bakteri florası insan sağlığı üzerinde çok önemli ve yararlı etkileri olup, bozulması halinde, bir çok hastalık ortaya çıkmakta ve/veya var olan hastalıklar ağırlaşmaktadır.
Bozulmuş bağırsaktaki flora, gaita nakliyle onarılarak iyileşme sağlanmaktadır. Bağırsaktaki bakteri transferi amacıyla yapılan işleme, gaita nakli, dışkı nakli, feçes nakli, fekal bakterioterapi, fekal transfüzyon, fekal tranplantasyon, fekal enema, fekal mikrobiyota transplantasyonu (FMT) ve insan probiyotik enfüzyonu gibi isimler verilmektedir. Bilimsel literatürde”fekal mikrobiyota transplantasyonu” tabiri kullanılmaktadır. Ülkemizde ise “dışkı nakli” ya da “gaita nakli” ifadeleri yerleşmiştir.
Dünya’da ve Türkiye’de Gaita Nakli
İlk kez 4. yüzyılda Çin’de tedavide kullanılmış. Veterinerlik alanında tavuklarda “salmonellozis” hastalığını önlemek için uzun zamandır kullanılmaktaymış. İlk kez 1958 yılında insanlar üzerinde kullanılmış.Özellikle Dünya’da son 10 yıldır çok yaygınlaştı.
Bu tedavi bağırsaklarda hastalık yapan bakterilerin”zararsız” bakterilerle, daha doğrusu yararlı bakterilerle yer değiştirmesini ve florada eksik olan bakterilerin tamamlanmasını amaçlamaktadır.Ölüme sebebiyet veren C.Difficile enfeksiyonunda gaita nakli FDA tarafından standart tedavi olarak kabul edilmiştir.
Gaita Nakli ile çok pahalıya mal olan Vancomisin tedavisinden çok daha üstün neticeler alınmıştır. İyileşmenin bağırsak florasında eksik olan ‘bacteroides’ ve ‘firmicute’ türü bakterilerin verilmesiyle sağlıklı insanlardaki gibi bir ‘mikrobiyotanın’ tesisinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Nakledilen bakterilerden antimikrobiyal etkili ‘bakteriosin’ lerin salgılanmasının C. difficile bakterilerini ortadan kaldırdığı teorisi de kabul görmektedir.
ABD’de FDA (Amerikan ulusal yiyecek ve ilaç dairesi) FMT’ yi henüz “araştırılan yeni ilaç” (investigational new drug) olarak kabul etmiştir. ABD’de,2 yıl önce 7 merkezde gaita nakli yapılırken, bu gün sayıları “Fekal Nakil Vakfı” kuracak kadar yaygınlaşmıştır; Onlarca üyesi vardır.Türkiye’de ise Ankara GATA, Antalya ve İstanbul’da İkitelli’de İstanbul Hospital olmak üzere 3 merkezde yapılıyor.
Gaita Nakli Nasıl Yapılıyor?
Mikrobiyota hastanın akrabasından temin edilebilir ama şart değil; önemli olan vericinin bağırsaklarında C. difficile ve diğer patojen bakteri ve parazitlerin bulunmaması. Sağlıklı verici seçilirse naklin hiçbir riski yoktur. Yöntemde verici muayene edilir; kan ve gaita tetkikleri yapılır.
Verici viral hepatit veya HIV hastası ve taşıyıcısı olmaması, son 3 ay içerisinde antibiyotik kullanmamış olması, dövme, piercing yaptırmaması, şüpheli ve riskli cinsel ilişki olmaması gerekiyor.
Vericide ülseratif kolit, Crohn, morbid obezite, Kabızlık, spastik kolit, kronik ishal, kronik yorgunluk sendromu, metabolik sendrom, kalıtsal allerji öyküsü olmaması, immunoterapi almamış olması gerekiyor. Sağlıklı vericiden alınan gaita, anaerob bakteri oranı ve dengesi bozulmaması için uzun süre bekletmeden ve hava ile temas ettirmeden, havasız ortamda, bakteri öldürücü özelliği olduğu için metal malzeme kullanmadan, özel serum ve solusyonlarla işlemden geçirilerek, filitreleniyor; hazırlanan dengeli mikrobiyata alındıktan kısa süre sonra endoskopi yoluyla mide asitine temas ettirmeden, oniki parmak barsağından geçilip, ince barsağa veya kolonoskop ile kalın barsağın sağ tarafına püskürtülerek, mikrobiyatanın barsak duvarına ekimi gerçekleştiriliyor.
Uygulamada, hastalığa bağlı olarak seans sayısı belirleniyor, bazı hastalıklarda tek seans, bazılarında 3-4 seans uygulanırken, bazı hastalıklarda birkaç ay aralıklarla tekrarlanan nakillere ihtiyaç duyuluyor. Nakil, tamamen sağlıksız bağırsak florasını iyileştirerek flora bozukluğundan kaynaklanan hastalıkların iyileşmesini ve şikayetlerin yok olmasını sağlıyor. Ülseratif kolitte ilaçla tedavide başarı oranı yüzde 30’larda kalırken, gaita nakli yapılan hastalarda %50 oranında tam iyileşme, %30 hastada kısmi iyileşme ve semptomların gerilemesi görülüyor. Yurt dışında az sayıda merkezde uygulanan naklin maliyeti 28 bin dolara kadar ulaşıyor. Bu nedenle yabancı hastalar için de Türkiye nakil için bir fırsat olarak görülüyor.
Gaita Nakli:Hangi Hastalıklar için?
Bağırsaklar, bağışıklık sisteminin en önemli organıdır. Bağışıklık hücrelerinin yüzde 70’i bağırsaklarda bulunur. Merkezi sinir sitemi ile bağırsaklar arasında her iki yönde etkin bir haberleşme ağı ve kuvvetli bir bağlantı vardır.
Mutluluk hormonu serotoninin yüzde 80’in bağırsaklarda üretildiği için, bağırsaklara ikinci beyin önemi verilmektedir. Bağırsak florasında bulunan yararlı bakterilerin dengesi bozulursa, hastalıklar baş gösterir. Aşırı, gereksiz, yanlış ve yetersiz antibiyotik kullanımı, yanlış beslenme veya ağır hastalıklar sonrası bağırsak florası bozulur.
Gaita nakliyle onarılan bağırsak florası sayesinde yıllarca iyileşmeyen tekrarlayan ve bağırsak flora bozukluğunun önemli ağırlaştırıcı veya başlatıcı rolü olduğu düşünülen Cl.Difficile hastalığı, ülseratif kolit, Crohn, spastik kolon, kronik ishal, kolit, kabızlık, allerjik rinit, Egzema, sedef, obezite, metabolik hastalık, Diyabet, Artrit, Kronik yorgunluk sendromu, kalıtsal allerji (Atopi), Astım,FMF (Ailesel Akdeniz Ateşi), karaciğer yağlanması, Fibromiyalji, Hiperkolesterolemi, ITP (İdiyopatik trombositopenik purpura) gibi hastalıkların tedavisinde çok olumlu sonuçlar alınmaktadır. Yakın gelecekte gaita naklinin bağırsak florasının bozulmasından dolayı tetiklendiği tahmin edilen ms, als, parkinson, migren, otizm, anksiyete, depresyon gibi nörolojik hastalıkların tedavisinde de umut doğmuştur.
Bağırsaklar hasta ise bedenin tamamı hastadır
Araştırmacılar, romatoid artrit, hashimato, depresyon, otizm, ms, parkinson, sedef gibi nörolojik ve otoimmün hastalıkların da bağırsak sağlığının bozulmasından dolayı ağırlaştığını kanıtlamışlardır.
Gaita Naklinin Maaliyeti?
Yapılan işlemin seansına, mikrobayatanın veriliş yöntemine ve seans sayısına göre maaliyet değişmekle birlikte tek seans kolon veya gastroskopik yöntemle nakil işlemi 1200-1500 TL dir. Her iki yöntemin aynı anda kullanma kararı alınmışsa 1. Seans ücreti 2300, 10 gün içindeki diğer seansların her biri için yarı ücret (1150 TL) olarak ilave ücretlendirme yapılmaktadır.
