Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı Prof. Dr. Turan Uslu konu hakkında bilgiler verdi.
Fibromiyalji sendromunu teşhis etmek zor olabilir, ancak hastaların kendi semptomlarını iyi tarif etmeleri teşhisi kolaylaştırır.
Boğaz ağrınız varsa, doktorunuz streptokoksik bir durumun olup olmadığını kontrol etmek için bir boğaz kültürü alabilir. Yüksek ateş ve öksürük varsa, doktorunuz pnömoniyi araştırmak için göğüs röntgeni isteyebilir. Ancak tüm hastalıkların teşhisi o kadar kolay değildir.
Yaygın kronik ağrısı ve ayrıca yorgunluk, uyku bozuklukları ve bilişsel zorluklara sebep olan bir durum olan fibromiyalji hastalığını bir doktorun kesin olarak tespit etmesi zordur.
Fibromiyaljinin teşhis edilmesi zor olabilir, çünkü bir röntgen veya kan testleri gibi altın standart testleri yoktur. Bu bir dışlama teşhisidir, yani öncelikle semptomlara neden olabilecek diğer hastalıkları ekarte etmeniz gerekiyor.
Fibromiyalji de değişime uğramış bir tanıdır. 1990’da Amerikan Romatoloji Koleji (ACR) tarafından ilk tanı kriterleri belirlendiğinde, bir doktor hastasının fibromiyaljisi olduğunu söyleyebilmek için aşağıdaki maddelerin tespit etmesi gerekiyordu;
1.Belirlenmiş 18 “hassas nokta” dan dan en az 11’inde ağrı
2.Vücudun bir yarısında ağrı (sağında solunda veya alt tarafında üs tarafında)
3.Ayrıca üç aydan uzun süren yaygın bir ağrı hikâyesi.
Bununla birlikte, 2010 yılında, fibromiyalji için bu tanı kriterleri değiştirildi, hassas noktaların bulunması gerekliliği ortadan kaldırıldı ve bunun yerine hastanın yaygın ağrısının olması bulgusunun yanı sıra uyku bozuklukları, yorgunluk ve bilişsel bozukluklara sahip olmak olarak güncellendi.
Bir zamanlar doktorlar bir teşhis olarak fibromiyaljinin geçerliliğini sorgulanırken ve bu hastalar temaruz yapmakla, yalan söylemekle suçlanırken, devam eden araştırmalar fibromiyaljinin fiziksel ve ruhsal nedenleri olan (genetikten fiziksel tetikleyicilere kadar değişen) ve hastalık mekanizmaları (merkezi sinir sistemini içeren) ile ilgili çalışmalar yapılan bir hastalık olarak kabul edilmektedir.
Kesin olarak bildiğimiz şey, fibromiyaljinin Amerika Birleşik Devletleri’ndeki yetişkinlerin yaklaşık yüzde 2_4 ünü etkilediğidir ve orta yaşlı veya daha yaşlıysanız ve lupus, Ailesel Akdeniz Ateşi veya romatoid artrit gibi teşhisi konulmuş romatizmal bir hastalığınız varsa fibromiyalji geliştirme riskiniz artar. Ayrıca kadınsanız (çoğu fibromiyalji hastası kadındır), travma veya tekrarlayan yaralanma veya obeziteniz varsa daha yüksek bir risk altında olabilirsiniz.
Ancak istatistikler ve risk faktörleri, fibromiyaljili hastaların bu hastalıkla yaşayan kişiye nasıl hissettiğini açıklayamaz. Aşağıda, doktorların hastaların hem normal hem de daha az yaygın fibromiyalji semptomları hakkında konuşurken duydukları açıklamalar bulunmaktadır.
Yaygın ağrı
Her fibromiyalji hastası farklı olsa da, tüm vücutta rahatsız edici, yıpratıcı ağrı tanımları çok yaygındır. Hastaların çoğu tepeden tırnağa yaygın ağrı ve acıdan şikâyet ederler. Hastalar ağrının eklemlerden ziyade kaslarında ve yumuşak dokularında olduğunu söylüyorlar.
Dokunmaya duyarlılık
Fibromiyalji hastayı dokunmaya ve sıcaklığa ve soğuğa aşırı duyarlı hale getirebilir. Fibromiyaljisi olan bir hastaysanız ve birisi size karşı fırça kullansa bu durum sizin için çok acı verici olabilir. Bu hastalar masaj yapılmasına tahammül edemeyebilirler.
Uyku sorunları
Fibromiyaljiniz varsa, uykuya dalmak veya uykuda kalmakta sorun yaşayabilirsiniz. Hastalar yorgun oldukları halde uyuyamazlar, yatakta dönüp dururlar. Bazıları da yeterince uyduğu halde derin uykuya geçemediği için yeterince dinlenemez.
Gün boyu süren yorgunluk
Fibromiyalji hastaları için en yaygın sorunlardan biri yorgunluktur. Bu hastalara kendileri sabah nasıl hissettiklerini sorarsanız, kendilerini kötü hissettiklerini söylemezler, asla bir yerlere gitmeye hazır hissetmezler, sosyal faaliyetlere istekli olmazlar, yüzmek istemezler, başlarını suyun üstünde tutamayacaklarını hissederler.
Bilişsel sorunlar
Bu hastalarda fibro fog denilen bir tablo oluşur. Bu hastalar bir konuya konsantre olmakta zorlanırlar. Bir fibromiyalji hastasına bir ofis ziyareti sırasında üç şey söylerseniz, daha sonra benzer ziyaret sırasında onları hatırlamalarını isteyin, çoğu hatırlamaz. Fibromiyaljide kısa süreli hatırlama çok zayıftır.
Depresyon ve kaygı
Birçok hasta için fibromiyalji ayrıca üzüntü ve diğer olumsuz ruh hallerini de beraber getirebilir. Bazı araştırmacılar fibromiyalji ile bazı kronik anksiyete ve depresyon türleri arasında bir bağlantı olduğundan şüphelenilmektedir.
Baş ağrısı
Daha az yaygın olmasına rağmen, fibromiyalji semptomları arasında baş ağrısı olabilir. Stres ve gerilim tipi baş ağrıları fibromiyalji ile birlikte sık görülür. Fibromiyalji hastalarında bu baş ağrıları düzenli_düzensiz sesler, arka plan müziği ve hatta parfüm gibi kokularla bile tetiklenebilir.
Sindirim sorunları
Fibromiyalji bazen şişkinlik, kabızlık, karın ağrısı ve irritabl bağırsak sendromu (IBS) gibi sindirim sorunlarının yanında ortaya çıkabilir.
Pelvik taban fonksiyon bozukluğu
Fibromiyaljisi olan bazı hastalarda interstisyel sistit insidansında artış olabilir. Bu durum mesane ve pelviste kronik ağrıya veya basınca neden olabilir.
Cinsel problemler
Fibromiyalji hastalarında cinsel isteksizlik, erken boşalma, ağrılı cinsel temas gibi şikâyetler çok sık görülür.
Çene ve yüz ağrısı
Fibromiyaljinin çene ve yüz kaslarında ağrı (temporomandibular eklem bozukluğu) veya vücudun bir kısmındaki miyofasyal (iskelet kası) ağrılar olması sık görülür. Bu tür olaylar, bölgesel veya lokalize veya hafif fibromiyalji formları olarak düşünülebilir.
Fibromiyalji ve Artrit; Bağlantı Nedir?
Fibromiyalji ve romatizmal artrit tipleri arasında karışık bir ilişki vardır. Artritli hastalara yanlışlıkla fibromiyalji teşhisi konulması ya da fibromiyajili hastalara yanlışlıkla artrit teşhisi konulması sık görülen bir durumdur. Her iki durum bir arada da sıklıkla görülebilir bu durumda ikinci fibromiyalji teşhisi konulabilir. Belirtilerinizin nasıl ortaya çıktığına bağlı olarak, aslında bir çeşit artritiniz olduğunda fibromiyaljiniz olduğu söylenebilir veya tam tersi. Örneğin ankilozan spondilit ve fibromiyaljinin birbiriyle karıştırılabilir ya da aynı hasta da her iki durum eş zamanlı ya da farklı zamanlarda görülebilir.
Aynı zamanda, artrit gibi ağrılı bir kronik hastalığa sahip olmak da fibromiyaljiyi tetikleyebilir. Artrit gibi yangılı hastalıklar, merkezi sinir sisteminizin ağrıyı değerlendirme şeklini etkileyebilir ve her iki hastalığa aynı anda sahip olmak ağrı şiddetini iki katına çıkarabilir.
Semptom kombinasyonunuzdan fibromiyalji olabileceğinden şüpheleniyorsanız, bu işi iyi bilen bir doktorla görüşün gerekirse ikinci bir hekimle görüşebilirsiniz. Fibromiyalji bir dışlama teşhisi olduğundan, semptomlarınıza neyin sebep olabileceğini anlamak için muhtemelen fizik muayene, kan testleri ve görüntüleme yöntemlerine ihtiyacınız olacaktır.
