Kalça ekleminin çok önemli bir sorunudur. Erken yaşlarda kalça eklemi artrozuna (kireçlenmesine) neden olabilir. Çok farklı nedenlerle (ilaç kullanımı, başka sistem hastalıkları ve tedavisi, travma vb) ortaya ikincil olarak çıkabileceği gibi bir grup hastada neden bulunamaz. Yüksek oranlarda çift taraflı görülebilir. Kalça oynarında, femur başında damarsal beslenme bozukluğu, kemiğin yapısında bozulma ve sonucunda çürüme meydana gelir. Hastalık kalça ve kasık bölgesi ağrısı, aksama ile başlar, önemsenmeyebilir, farklı tanılarla tedavisi atlanabilir ve de sıklıkla tanı konması gecikebilir. Normal grafilerde erken dönemde tanı konamayabilir ancak MR hastalığı erken evresinde de tanıyabilmektedir. Ayırıcı tanıda kendinden geçebilen transient(geçici) osteoporoz gibi bazı hastalıklar akılda tutulmalıdır. Kalça eklemi yük taşıyan bir eklem olup, tedavide gecikildiğinde oynarda çökmeler, kireçlenmeler olur ve eklem özelliğini yitirir. O zaman da tedavi de kalça eklemi protezi dışında bir alternatif kalmaz.
Bu hastalıkta amaç özellikle genç hastaları erken evrelerde yakalamak, protez ekleme kadar varabilecek süreci durdurmak – geriletmek kalça oynarını yani femur başını kurtarmaya çalışmaktır. Bu amaçla ileri evrelerde gerek duyulan protezden hastayı kurtarmak için farklı ameliyat teknikleri tanımlanmıştır. Bunlardan birisi de damarlı fibula, vaskülerize fibula, fibula flebi, damarlı kemik nakli veya canlı kemik nakli olarak isimlendirilen ameliyattır. Bacaktan alınan fibula kemiği kan damarlarıyla birlikte mikrocerrahi teknikle femur başına nakledilir. Bu nakil orada kanlanmayı arttıran aynı zamanda da kemik nakli ile aşılama yaparak femur başını yeniden yapılandırır. Aşağıdaki hasta örneği bu ameliyatın etkinliğini ve erken evrede başarısını göstermektedir:
Bu hasta 43 yaşında her iki femur başı avasküler nekrozu tanısı almıştır. Sol tarafı, artık oynarın özelliğini, yitirdiği kireçlenmenin meydana geldiği çok ileri bir evrede iken, sağ tarafı Evre 2 C olarak sınıflandırılan daha erken evre hastalığı göstermektedir. MR görüntülerinde de hastanın femur başlarındaki hastalık süreci izlenmektedir. Bu hastanın erken evrede olan kalça oynarını kurtarmak için mikrocerrahi teknikle canlı kemik nakli (damarlı fibula nakli) ameliyatı yapılmıştır. Sol tarafı ise bu ameliyattan sonra kalça protezi ile tedavi edilmiştir. Erken evrede yakalanan sağ kalçanın canlı kemik nakli ile normal bir femur başı yapısına tekrar döndüğü görülmektedir. Damarlı fibula naklinin yapılması sonrası hasta 5. Yıl takibindedir. Sol taraf gibi sağ kalça ekleminin proteze ihtiyaç göstermesi engelenmiştir. Hastanın kendi eklemi korunmuştur.
Bu olguyla birlikte femur başı avasküler nekrozunun tedavisi ile igili özet çıkarımlarımız şu şekilde özetlenebilir:
Femur başı avasküler nekrozu erken evrelerde yakalandığında femur başını kurtarmak veya kireçlenme sürecini geciktirmek mümkün olabilir.
Mikrocerrahi teknikle damarlı fibula veya canlı kemik nakli olarak bilinen tedavi şekli bu hastalıkda erken evrelerde başarısı yüksek cerrahi tekniklerden birisidir.
Bu tedavi biçimi özellikli bir tedavi olup her hastaya uygulanamaz. Bu tedavinin uygulandığı her hastada aynı başarılı sonuç alınamayabilir.
Kalça protezleri kireçlenme olduktan sonra tek alternatif tedavi yöntemidir, ilerleyen protez teknolojisi ile uzun yıllar dayanabilen protez uygulamaları olsa da; orjinal anatomiyi korumak özellikle genç hastalarda kalça eklemini kurtarmak tedavinin önde gelen amacı olmalıdır.
